ΟΙΚΟ-ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΕΛΑΙΘΡΙΟΝ - ΑΛΗΘΙΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΑ

Το όρος Τελέθριο ⁽¹⁾ , ύψους 970μ., μαζί με τα χαμηλά βουνά Λιχάδα, Ξηρόν Όρος και άλλες λοφώδεις και ομαλές περιοχές σχηματίζουν το γεωανάγλυφο της Βόρειας Εύβοιας. Μαζί με τις περιοχές Λιχάδα και Γιάλτρα εντάσσονται στο Δίκτυο για τη Φύση 2000 (κωδ.GR 2420005). Σε αυτή την περιοχή θαυμαστού φυσικού κάλλους μια ομάδα ατόμων επέλεξαν να τοποθετήσουν τη δημιουργία του δικού τους οράματος, την οικο-κοιινότητα Τελαίθριον.

Το Τελαίθριον επιδιώκει να αποδείξει ότι μια αυτάρκης κοινωνία μπορεί να επιβιώσει και στην πράξη. Όπως πληροφορούμαστε από τα πολυάριθμα τηλεοπτικά αφιερώματα, πρωταρχικός σκοπός της ΜΚΟ «FREE and REAL» ήταν να δημιουργηθεί μια οικοκοινότητα. Η ελληνική κοινωνία όμως θεωρήθηκε ανέτοιμη και προτίμησαν να προχωρήσουν στη δημιουργία σχολείου αυτάρκειας και βιωσιμότητας και ερευνητικό κέντρο αρμονικής συμβίωσης με τη φύση ώστε να εκπαιδευτεί ο κόσμος σχετικά μέσω των σεμιναρίων που παρέχει. Με την ολοκλήρωση του έργου θα μπορούν να φιλοξενούνται εκεί 15 διαχειριστές και περίπου 100 επισκέπτες. Το σχέδιο Τελαίθριον είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να είναι εύκολα αντιγράψιμο οπουδήποτε στον κόσμο.

· Όνομα & Ιστορία

Η ΜΚΟ συστάθηκε το 2009 στην Αθήνα , όπου ζούσαν τα ιδρυτικά της μέλη. Το όνομα της είναι FREE & REAL – ΑΛΗΘΙΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ. Αυτό που τα μέλη, οι διαχειριστές και οι ιδρυτές του εγχειρήματος θέλουν να πετύχουν είναι ο επανασχεδιασμός του ανθρώπινου πολιτισμού με βάση όσα περιγράφονται στο ακρωνύμιο FREE & REAL = Freedom of Resources for Everyone, Everywhere, and Respect, Equality, Awareness, and Learning (Ελευθερία Πόρων για τον Καθένα, Παντού και Σεβασμός, Ισότητα, Ενημέρωση και Μάθηση) και μπορούσαν πιο εύκολα να το πετύχουν αυτό όντας στην Αθήνα και κατ’ επέκταση κοντά σε κέντρα εξουσίας, δήμους, κοινότητες, οργανώσεις, εκπαιδευτικούς φορείς

Το 2010 το εγχείρημα μεταφέρθηκε στη Β. Εύβοια όπου του δωρίσθηκε η έκταση των 12 στρ. για να χρησιμοποιείται ως τοποθεσία δοκιμών για φυσικές καλλιέργειες και οικο-δόμηση.

Τα μέλη του στο ενδιάμεσο διάστημα μέχρι την εγκαθίδρυση του εγχειρήματος στην Εύβοια, συμμετείχαν σε έρευνες και εργαστήρια ή παρακολουθούσαν σεμινάρια για τη βιωσιμότητα και την οικο-δόμηση και επισκεπτόταν αντίστοιχες κοινότητες σε ολόκληρη την Ελλάδα και Ευρώπη αποκτώντας σχετική εμπειρία.

· Σκοπός – Όραμα – Κοινωνική δομή

Το όνομα Τελαίθριον δεν επιλέχθηκε τυχαία. Αποτελείται από το «τελέθω + αίθριον» και σημαίνει βλέπω μακριά, καθαρά.

Η κοινωνική της δομή βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα και η οικονομία της διαχειρίζεται με βέλτιστο τρόπο την τεχνολογία και τους διαθέσιμους φυσικούς πόρους βασιζόμενη σε πραγματικές γνώσεις. Η οικονομία κινητοποιείται από ανιδιοτέλεια στην προσφορά για εξέλιξη και εύρεση λύσεων αυτάρκειας. Με άλλα λόγια μας προτρέπουν να μην περιμένουμε από τους άλλους να κάνουν την αλλαγή, αλλά όλοι να ζούμε με σεβασμό προς τη φύση και μεταξύ μας. Να φτιάχνουμε καινούρια περιβάλλοντα ώστε τα παλιά να γίνονται άχρηστα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται στο Alpha TV στην εκπομπή της Σοφίας Παπαιωάννου, 360 μοίρες από τον Απ. Σιανό «πως δεν μπορεί να επιτευχθεί 100% αυτάρκεια χωρίς να έχουμε όλοι μεταξύ μας αρμονικές σχέσεις».

Από την αρχή του εγχειρήματος ήταν ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχουν ιεραρχία και κανόνες[ΤΑ1] , αναφέρει ο Π. Κάντας στο VICE. Η βάση είναι η εθελοντική ανιδιοτελής προσφορά με βάση τις ατομικές δεξιότητες του καθενός. Όπως αναφέρει ο Μ. Κυριακίδης στο GreekReporter.com στο Away of Life δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα και έτσι δεν βγαίνεις ποτέ εκτός προγράμματος. Το μόνο που χρειάζεται να γίνει είναι το μαγείρεμα…και μέχρι στιγμής πάντα υπήρχε κάποιος πρόθυμος να μαγειρέψει ή να μαζέψει τα απαραίτητα για το φαγητό.

Το μεγάλο στοίχημα είναι οι άνθρωποι που συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων να παραμένουν ανεπηρέαστοι από τις πεποιθήσεις, τα προσωπικά τους «πιστεύω» και τα συναισθήματα τους.

Μερικά κριτήρια στα οποία βασίζεται η διαδικασία λήψης αποφάσεων και έχουν δοκιμαστεί από την κοινότητα είναι τα εξής:

v Ποσοτική απήχηση (πόσοι άνθρωποι επηρεάζονται)

v Ποιοτική απήχηση (σημαντικότητα εφαρμογής της απόφασης)

v Χρόνος επίτευξης

v Ευκολία επίτευξης

v Διάρκεια στον χρόνο

· Πώς γίνεται κάποιος μέλος;

Και εδώ τα πράγματα είναι απλά. Αν σε κάποιον επισκέπτη αρέσει αυτό που ζει, θέλει να προσφέρει και μπορεί να ζήσει εκεί για έναν μήνα, μπορεί να γίνει μέλος για όσο καιρό το επιθυμεί, να διδάσκει και να διδάσκεται από τους υπόλοιπους ώστε όταν αποφασίσει να φύγει να βοηθάει στο στήσιμο κι άλλων τέτοιων εγχειρημάτων οπουδήποτε στον κόσμο, αν θέλει.

· Ποια η σχέση με την εγχρήματη οικονομία;

Ο Παναγιώτης Κάντας, ένας από τα ιδρυτικά μέλη, αναφέρει στο Start TV & και στο VICE: «στην πραγματικότητα δεν έχουμε ανάγκη τα χρήματα, αλλά μόνο αυτό που μπορούν να σου προσφέρουν αυτά». Η ιδέα που προτείνει είναι ακόμα πιο απλή από την ανταλλακτική κοινωνία. Θα ήθελε ιδανικά να μπορεί να δανείζεται ο,τι χρειάζεται και να δανείζει αντίστοιχα. Τα αντικείμενα πρέπει να χρησιμοποιούνται και όχι να μένουν αχρησιμοποίητα να σκονίζονται. Η ατομική ιδιοκτησία είναι περιττή.

Ο Αποστόλης Σιανός αναφέρει στο EpsilonTV: «εγώ είμαι το πρότζεκτ και το προτζεκτ είναι εγώ », εξηγώντας ότι πλέον δεν έχει ατομικό πορτοφόλι. Τα χρήματα που διαθέτει διατίθενται ώστε να αποδώσουν το μέγιστο όφελος στην κοινότητα. Ο Αποστόλης το έχει έμπρακτα αποδείξει αυτό προσφέροντας στην κοινότητα την γη όπου στήνεται το Τελαίθριον.

Τα έσοδα της κοινότητα προέρχονται από προϊόντα των υλικών που παράγονται και επεξεργάζονται από τους ίδιους. Επίσης, από τα σεμινάρια που διοργανώνονται, δωρεές, αναπτυξιακά προγράμματα…μείωση προσωπικών εξόδων, εθελοντική εργασία… Τεχνογνωσία, γνώσεις και προσωπικές ικανότητες προσφέρονται από τα άτομα που φιλοξενούνται εκεί και προσφέρουν στους υπόλοιπους τις γνώσεις τους αλλά και οι δράσεις που διοργανώνονται σχετίζονται με τους ανθρώπους που βρίσκονται εκεί τη δεδομένη στιγμή.

· Θεωρητικό υπόβαθρο

Από όλες τις δημοσιεύσεις, αφιερώματα, συνεντεύξεις, προσωπική επικοινωνία γίνεται ξεκάθαρο ότι η ίδρυση της συγκεκριμένης κοινότητας προσφέρει μια άλλη οπτική και προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τους πόρους που μπορεί να αποκομίσει για την εξέλιξη του. Το σκεπτικό της ίδρυσης και λειτουργίας είναι σαφώς επηρεασμένο από ανθρώπινες ή οικονομικές θεωρίες των κοινών πόρων. Ακόμα κι αν απλά πηγάζει από την δυσαρέσκεια και την αλλοτρίωση των μελών από τον τρόπο ζωής τους στην καπιταλιστική κοινωνία. Ακόμα κι αν ήταν η έλλειψη ισορροπίας και αρμονίας που τους ώθησε να οραματιστούν κάτι διαφορετικό και να το επιδιώξουν.

Από τις αρχές της χιλιετίας υπήρχε σαφή ανάπτυξη στην ιδεολογική αναζήτηση σε αυτό τον χώρο και η επίδραση είναι φανερή σε όσα αναφέρουν τα μέλη αλλά και στον τρόπο που λειτουργεί η κοινότητα.

Η βραβευμένη με Νόμπελ Οικονομικών, 2009, Έλινορ Όστρομ είχε προτείνει τα κοινά ως μια άλλη μορφή διακυβέρνησης (Π. Αρβανιτίδης, 2017). Τα δικαιώματα χρήσης των κοινών βρίσκονται στα χέρια μιας συγκεκριμένης ομάδας χρηστών οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την χρήση και διατήρηση της βιωσιμότητας του πόρου και όλοι μαζί μοιράζονται την εξουσία και τον συν-διαχειρίζονται διαμορφώνοντας οι ίδιοι τους κανόνες πρόσβασης, χρήσης, επιτήρησης, ελέγχου επιβολής οι οποίοι έχουν διαμορφωθεί με βάση την προσωπική τους εμπειρία και γίνονται σεβαστοί από οποιαδήποτε έξωθεν εξουσία. Το μεγαλύτερο κεφάλαιο και η ειδοποιός διαφορά είναι το κοινωνικό κεφάλαιο ή αλλιώς commoning. Είναι ο βαθμός εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται μεταξύ των μελών, η συνεργασία, η αμοιβαιότητα και η αλληλοεκτίμηση που τους βοηθούν να ξεπεράσουν τα όποια εμπόδια και να συμπεριφερθούν ανάλογα προτάσσοντας το συλλογικό καλό διαμορφώνοντας κανόνες και συμπεριφορές αποτελεσματικής διαχείρισης του πόρου.

Ο Ντ. Μπόιλιερ βέβαια αναφέρει ότι τα κοινά δεν είναι πανάκεια. Η αποτυχία τους εντοπίζεται στην κακή ηγεσία ή οργανωτική δομή. Συνήθως υπάρχουν συγκρούσεις προσωπικοτήτων ανάμεσα στους συμμετέχοντες. Τα κοινά όμως ίσως να αποτελούν τη λύση να ξεφύγουμε από τις παθογένειες που προέρχονται από την ανθρώπινη φύση.

Το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης χρέους βρήκε την κοινότητα στα πρώτα βήματα της εγκατάστασης της στην Βόρεια Έυβοια και βοήθησε πολύ στην αύξηση της διασημότητας της και κατ’ επέκταση έφερε περισσότερους ανθρώπους κοντά της. Όπως αναφέρει και πάλι ο Ντ. Μπόιλιερ «τα κοινά προσφέρουν ένα ελπιδοφόρο μονοπάτι γιατί δίνουν στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα μιας μετρήσιμης αυτονομίας και ελέγχου πάνω στις ζωές και τους πόρους». Οι commoners νιώθουν μεγαλύτερη αυτάρκεια και ασφάλεια μιας και συμμετέχουν σε περισσότερα στάδια της αλυσίδας παραγωγής

Στον αστικό τρόπο ζωής όπου κυριαρχεί το κεφάλαιο πρέπει είσαι ανταγωνιστικός. Στην περίπτωση των κοινών όμως, εσύ προτάσσεις την «αλληλεγγύη». Το κεφάλαιο μπορεί να παράγει μόνο «ατομικότητες» όμως οι κοινωνικές σχέσεις (commomning) που σχηματίζουν τα κοινά είναι ένα πεδίο παραγωγής αξιών. Προϋπόθεση είναι ότι διαφορετικοί άνθρωποι συμμετέχουν στην από κοινού παραγωγή νέων συστημάτων αξιών που είναι κοινές για όλους.

Τέλος όπως εκφράζεται στο «Midnight Notes και Φίλοι» «…μόνο όταν υπάρχουν αυτές οι μορφές συλλογικής αναπαραγωγής , όταν υπάρχουν κοινότητες που αναπαράγουν συλλογικά τον εαυτό τους, μπορούν οι αγώνες που διεξάγονται να κινηθούν μ’ ένα ριζοσπαστικό τρόπο ενάντια στην κυρίαρχη τάξη».

Αντίθετα ο Σταυρίδης αναφέρει ότι δεν μπορεί να αποφευχθεί η ήττα η προερχόμενη από το κράτος και τους μηχανισμούς του. Θα πρέπει να ενδυναμωθούν οι συνεργασίες μεταξύ διαφορετικών κοινοτήτων και εμείς να κατανοήσουμε τους εαυτούς μας σε επίπεδο μελών διαφορετικών κοινοτήτων που αναδύονται και διαπλάθονται.

Σεμινάρια & Εργαστήρια

Ο στόχος του εγχειρήματος για μεταλαμπάδευση γνώσης πραγματοποιείται ήδη από το 2010 με πληθώρα σεμιναρίων και εργαστηρίων. Αυτά αφορούν σε φυσικές καλλιέργειες, αεικαλλιέργεια, βιωσιμότητα, οικο-δόμηση, υγεία και διατροφή, φάρμακα με φυσικά προϊόντα, παραγωγή σαπουνιού και οδοντόκρεμας, διατροφή και μαγείρεμα, γιόγκα, τάι-τσί, ηχοθεραπεία κ.α.

σημείωση: Η συμμετοχή σε αυτά και η φιλοξενία ΔΕΝ είναι δωρεάν.

Η Κοινότητα

Το Συγκρότημα Γεωδαιτικών Θόλων

Το ενδιαφέρον στον κυκλικό σχεδιασμό είναι ότι αντιπροσωπεύει την ισότητα, την αμεσότητα και τις αμφίδρομες σχέσεις.

Το κύριο κτίριο είναι ο κεντρικός γεωδαιτικός θόλος που θα έχει περίπου 100 τετραγωνικά μέτρα μέγεθος και θα έχει και δεύτερο όροφο περίπου 70 τ.μ.

Πρόκειται για την καρδιά του εγχειρήματος και βρίσκεται στο κέντρο του συγκροτήματος γεωδαιτικών θόλων. Γύρω του υπάρχουν άλλοι 4 μικρότεροι θόλοι περίπου 60 τετραγωνικών ο κάθε ένας.

Αυτοί οι θόλοι λειτουργούν σαν κοινοί χώροι εστίασης, εκπαίδευσης, επικοινωνίας, χώροι τέχνης και μουσικής, ερευνών και επιστήμης, άθλησης, διασκέδασης. Σε μεγάλες εκδηλώσεις να λειτουργούν και σαν χώροι φιλοξενίας.

Να επισημανθεί ότι το Τελαίθριον δεν αποτελεί χώρο μόνιμης κατοικίας.

Οι Yurt Ενότητες (σκηνές μογγολικού τύπου)

Τρεις τέτοιες ενότητες βρίσκονται σε ίση απόσταση μεταξύ τους και από τον μεγάλο γεωδαιτικό θόλο. Η κάθε ενότητα αποτελείται από τη μεγάλη κεντρική σκηνή (45 τμ.), όπου βρίσκονται όλοι οι κοινόχρηστοι χώροι και η οποία θερμαίνεται θερμαίνοντας εν συνεχεία τις 6 μικρότερες (16τμ.) γύρω του οι οποίες χρησιμοποιούνται για φιλοξενία με προσωπικούς χώρους, μεγάλες κρεβατοκάμαρες, γραφείο.

Με αυτόν τον σχεδιασμό οι ανάγκες σε ενέργεια και υλικά είναι 6 φορές μικρότερες.

Η Λίμνη

Το 2013 κατασκευάστηκε με τον φυσικότερο δυνατό τρόπο μια τεχνητή λίμνη 330 τμ. Η λίμνη θα αλλάξει το μικρο-κλίμα της περιοχής και θα αρδεύεται ο δασό-κήπος που δημιουργείται στα εδάφη του εγχειρήματος.

Ο Δασόκηπος

Ο κήπος ήδη αναπτύσσεται με την μέθοδο της Φυσικής Καλλιέργειας και την πολύτιμη βοήθεια του Κέντρου Φυσικής Καλλιέργειας. Στόχος είναι τα δέντρα να καλύψουν ολόκληρη την κοινότητα.

επίσης υπάρχουν κομποστική τουαλέτα, θερμοκήπιο, λαχανόκηπος οργανικής καλλιέργειας, ξύλινο σπιτάκι - εκθετήριο, ξηραντήριο, διαχείριση λυμάτων, παραγωγή αιολικής ενέργειας.

http://telaithrion.freeandreal.org/wp-content/uploads/2013/01/geodesic-domes.jpg

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Bollier, D. (2013). Η Κοινή Χρήση ως Εναλλακτική στην Αγορά και το Κράτος [Άρθρο]. Ανακτήθηκε από http://www.babylonia.gr/2013/05/18/i-kini-chrisi-os-enallaktiki-stin-agora-ke-to-kratos/?print=print

De Angelis, M. (2013). Κοινά, περιφράξεις και κρίσεις. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις των ξένων, σελ. 81-122.

De Angelis, M. Σταυρίδης, Σ.(2011). Σχετικά με το Νόημα των Κοινών, πέρα από τις Αγορές και τα Κράτη: το Commoning ως μια συλλογική πρακτική (σελ. 25-63). Στο Commons Vs Crisis. Θεσσαλονίκη: Rebel.

Midnight Notes και φίλοι. (2011). Υποσχετικές Επιστολές: Από την Κρίση στα Κοινά (σελ. 96-153). Στο Commons Vs Crisis, Θεσσαλονίκη: Rebel.