Χρυσούλα Γιαταγάνα
Η Χρυσούλα-Μαρία Ψωμά-Γιαταγάνα (Νέα Ερυθραία Αττικής, 9 Μαΐου 1944 - Θεσσαλονίκη, 30 Δεκεμβρίου 2018) ήταν Ελληνίδα δικαστικός και πολιτικός. Τη δεκαετία του '80 συνέβαλε στην αποκάλυψη παθογενειών του σωφρονιστικού συστήματος, με αφορμή υπηρεσιακή έκθεση που συνέταξε για τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές Επταπυργίου (Γεντί Κουλέ) Θεσσαλονίκης. Κατά τη διάρκεια της πολυετούς προσπάθειάς της, υπέστη πληθώρα διώξεων (πειθαρχικών και ποινικών).
| Χρυσούλα Γιαταγάνα | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Χρυσούλα Γιαταγάνα (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 9 Μαΐου 1944 Νέα Ερυθραία |
| Θάνατος | 30 Δεκεμβρίου 2018 Θεσσαλονίκη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός δικαστής |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | μέλος της Βουλής των Ελλήνων (2012–2015) δημοτικός σύμβουλος (2002–2012) |
Τα πρώτα χρόνια Επεξεργασία
Γεννήθηκε στο Καστρί της Νέας Ερυθραίας Αττικής το 1944. Πατέρας της ήταν ο Θεόδωρος Ψωμάς, με καταγωγή από τη Σμύρνη, ο οποίος εργαζόταν ως μηχανικός στην εταιρία του Αριστοτέλη Ωνάση. Μητέρα της ήταν η Ιωάννα Γεροντέλη, με καταγωγή από τον Μανταμάδο Λέσβου, σοπράνο της Λυρικής Σκηνής. Ο παππούς της Δημήτριος Γεροντέλης, φαρμακοποιός, ήταν πρόεδρος της κοινότητας Μανταμάδου, θερμός υποστηρικτής του Ελευθέριου Βενιζέλου και αργότερα του Γεωργίου Παπανδρέου.[1] Παρόλο που αρχικά η οικογένειά της ήταν αρκετά ευκατάστατη, σύντομα η Χρυσούλα και ο αδερφός της βρέθηκαν σε δεινή οικονομική θέση. Ξεκίνησαν να εργάζονται πλένοντας πιάτα σε νυχτερινά κέντρα, ενώ τα πρωινά παρακολουθούσαν μαθήματα στο σχολείο. Η Χρυσούλα αποφοίτησε από το εξατάξιο γυμνάσιο και στη συνέχεια παντρεύτηκε τον Ευστάθιο Γιαταγάνα, δημόσιο υπάλληλο, με τον οποίο απέκτησε μία κόρη και έναν γιο. Αρχικά, σπούδασε πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στη νομική σχολή της Αθήνας. Στη συνέχεια σπούδασε νομική, έλαβε άδεια δικηγορίας στις 4 Ιουλίου 1978 και άσκησε το επάγγελμα στην Αθήνα επί πέντε χρόνια. Πριν ασκήσει δικηγορία, εργάστηκε ως ωρομίσθια στο ΚΑΤΕ Λάρισας. Τον Μάιο του 1983, μετά από εξετάσεις για το δικαστικό σώμα, ανακοινώθηκε ο διορισμός της σε θέση εισαγγελικού πάρεδρου στην εισαγγελία πρωτοδικών Θεσσαλονίκης. Εισήλθε στον εισαγγελικό κλάδο στις 22 Ιουνίου 1983.[2]
Η υπόθεση των δικαστικών φυλακών Επταπυργίου Θεσσαλονίκης (Γεντί Κουλέ) Επεξεργασία
Τον Μάρτιο του 1984 ο προϊστάμενος της εισαγγελίας πρωτοδικών Θεσσαλονίκης διέταξε προανάκριση (μετά από καταγγελίες για διακίνηση ναρκωτικών μέσα στις φυλακές) και ανέθεσε την εποπτεία της έρευνας (διοικητικής και προκαταρκτικής ποινικής) στη Γιαταγάνα. Τον Ιούνιο του 1984 στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, η Γιαταγάνα επισκέφθηκε τις φυλακές Επταπυργίου λαμβάνοντας καταθέσεις από κρατούμενους. Στην έκθεση/πόρισμα που υπέβαλε στον προϊστάμενό της και στο υπουργείο Δικαιοσύνης, ανέφερε ότι επαληθεύτηκαν οι καταγγελίες κι ότι διαπίστωσε σειρά σημαντικών προβλημάτων στη λειτουργία των φυλακών.
Το υπουργείο Δικαιοσύνης κίνησε πειθαρχική δίωξη εναντίον του διευθυντή των φυλακών, με ταυτόχρονη απομάκρυνση από τη θέση του. Στις 28 Ιουλίου 1984 οι κρατούμενοι έστειλαν υπόμνημα στον υπουργό Δικαιοσύνης ζητώντας (μεταξύ άλλων) η επιθεώρηση που κάνει κάθε εβδομάδα εισαγγελέας να είναι ουσιαστική, να μπαίνει μέσα στα κελιά ώστε να διαπιστώνει τις άθλιες συνθήκες.[3] Ο προϊστάμενος της εισαγγελίας πρωτοδικών Θεσσαλονίκης έδωσε νέα εντολή στη Γιαταγάνα για έρευνα, το αποτέλεσμα της οποίας ήταν να απαγγελθούν κατηγορίες τον Φεβρουάριο του 1985 σε σωφρονιστικούς υπαλλήλους, στον απομακρυνθέντα διευθυντή των φυλακών και σε κρατούμενους.
Στις 7 Απριλίου 1986 δημοσιεύτηκε άρθρο στην εφημερίδα Τα Νέα, σύμφωνα με το οποίο κρατούμενος των φυλακών Επταπυργίου μετήχθη εσκεμμένα στις φυλακές Κέρκυρας επειδή αρνήθηκε να ανακαλέσει τις καταγγελίες που είχε κάνει στη Γιαταγάνα για τις συνθήκες διαβίωσης στις φυλακές Επταπυργίου. Το άρθρο είχε ως αποτέλεσμα να διαταχθεί προκαταρκτική εξέταση η οποία ανατέθηκε στον αντεισαγγελέα Κωνσταντίνο Λογοθέτη στις 14 Απριλίου 1986. Αντικείμενο της έρευνας ήταν να διαπιστωθεί για ποιους λόγους και με ποιον τρόπο οι κρατούμενοι που είχαν καταγγείλει στη Γιαταγάνα τα γνωστά περιστατικά (βιασμοί κρατουμένων, διακίνηση ναρκωτικών, ξυλοδαρμοί, ληστείες, δωροδοκίες, ασέλγειες σωφρονιστικών υπαλλήλων εις βάρος κρατουμένων γυναικών) ανακάλεσαν με υπεύθυνες δηλώσεις το περιεχόμενο των καταθέσεών τους, καθώς και να διαπιστωθεί το αν όσοι αρνήθηκαν την ανάκληση των καταθέσεών τους κακοποιήθηκαν από σωφρονιστικούς υπαλλήλους και μετήχθησαν σε άλλες φυλακές. Τον Ιούλιο του 1986 ο Λογοθέτης μετά από ανάκριση δύο ημερών συνέταξε αναφορά προς τον προϊστάμενό του παρουσιάζοντας τους αντικειμενικούς λόγους για τους οποίους αδυνατούσε να φέρει σε πέρας το ανακριτικό του έργο, εάν άμεσα δεν λαμβάνονταν αναγκαία μέτρα. Η αναφορά Λογοθέτη δεν προωθήθηκε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, ούτε λήφθηκε κάποιο από τα μέτρα που ζήτησε ο αντεισαγγελέας ώστε να διευκολυνθεί στο έργο του. Η έρευνα τελικά συνεχίστηκε από άλλον δικαστικό λειτουργό, ο οποίος αποφάνθηκε ότι οι καταγγελίες της Γιαταγάνα περί άσκησης πίεσης σε κρατούμενους να ανακαλέσουν τις αρχικές τους καταθέσεις είναι "μυθεύματα" κι ότι στις φυλακές Επταπυργίου "όλα βαίνουν καλώς". Στις 9 Σεπτεμβρίου 1986 η Γιαταγάνα έδωσε στον Τύπο επτασέλιδο κείμενο, στο οποίο ανέφερε πως εξάντλησε όλες τις νόμιμες διαδικασίες και βρήκε παντού αξεπέραστα εμπόδια και συνειδητή προσπάθεια να καλυφθούν πρόσωπα και καταστάσεις και έχοντας πλέον φθάσει σε αδιέξοδο, έκρινε αναγκαίο να απευθυνθεί στους δημοσιογράφους, προκειμένου να ενημερώσει την κοινή γνώμη.
Στις 10 Οκτωβρίου 1986 η Γιαταγάνα παραχώρησε συνέντευξη τύπου σε δημοσιογράφους της Θεσσαλονίκης, κατηγορώντας τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Νικόλαο Αθανασόπουλο για πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια κουκουλώματος της υπόθεσης και καταγγέλλοντας ότι δέχτηκε απειλές κατά το διάστημα που η έρευνά της για τις φυλακές Επταπυργίου βρισκόταν σε εξέλιξη. Ο Αθανασόπουλος υπέβαλε μήνυση εναντίον της και η Γιαταγάνα οδηγήθηκε σε δίκη στις 17 Μαρτίου 1987 ως κατηγορούμενη για "συκοφαντική δυσφήμιση διά του Τύπου".[4] Ο αντεισαγγελέας Λογοθέτης ως μάρτυρας υπεράσπισης της Γιαταγάνα, κατέθεσε την εμπειρία του από την έρευνα που έκανε ο ίδιος στις φυλακές Επταπυργίου, επιβεβαιώνοντας με κατηγορηματικό τρόπο τους ισχυρισμούς της περί άθλιας κατάστασης εντός του ιδρύματος. Κατά τη διάρκεια της δίκης όλες οι εφημερίδες κάλυπταν καθημερινά ως πρώτη είδηση τα όσα διαμείφθηκαν εντός του δικαστηρίου. Μετά από μία εβδομάδα ακροαματικής διαδικασίας, η δίκη κατέληξε σε συμβιβασμό μεταξύ Γιαταγάνα και Αθανασόπουλου.
Τον Απρίλιο του 1987 το πειθαρχικό συμβούλιο του Αρείου Πάγου επέβαλε τρίμηνη αργία στη Γιαταγάνα για υπηρεσιακές υπερβάσεις. Η Γιαταγάνα κατήγγειλε ότι αντιμετώπιζε εμπόδια στις ανακρίσεις για τις φυλακές Επταπυργίου, με αποτέλεσμα να μην έχει άλλη επιλογή από το να μην τηρήσει την υπηρεσιακή ιεραρχική οδό. Τον Αύγουστο του 1987 ανακοινώθηκε η απόφαση μετάθεσης της Γιαταγάνα από τη Θεσσαλονίκη στη Σύρο και του Λογοθέτη στα Ιωάννινα. Ο Τύπος χαρακτήρισε ως δυσμενείς και τιμωρητικές τις μεταθέσεις των δύο αντεισαγγελέων. Οι μεταθέσεις πραγματοποιήθηκαν στα τέλη του 1987.
Τον Σεπτέμβριο του 1988 η Γιαταγάνα κατήγγειλε τον έπαρχο Θήρας για παρέμβαση στο έργο της δικαστικής εξουσίας. Επίσης, την ίδια χρονιά κατέθεσε μήνυση για παράβαση καθήκοντος σε βάρος των προϊσταμένων της Εισαγγελίας Πλημμελειοδικών Αθηνών και της Εισαγγελίας Εφετών, επειδή "είχαν παραλείψει να ασκήσουν δίωξη εναντίον του Κοσκωτά"[4]. Στο επόμενο διάστημα η Γιαταγάνα μετατέθηκε από τη Σύρο στις Σέρρες. Το 1989 το κτιριακό συγκρότημα του Επταπυργίου έπαψε να χρησιμοποιείται και οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν στις φυλακές Διαβατών που μόλις είχαν αποπερατωθεί. Τον Οκτώβριο του 1990, η Γιαταγάνα υπηρετώντας πλέον ως αντεισαγγελέας στις Σέρρες, προσκεκλημένη σε ραδιοφωνική εκπομπή κατήγγειλε τις παθογένειες του σωφρονιστικού συστήματος. Λόγω της βαρύτητας των καταγγελιών της, κλήθηκε να δώσει εξηγήσεις στην υπηρεσία της.
Η μετέπειτα πορεία Επεξεργασία
Στις αρχές του 1995 παραιτήθηκε από το δικαστικό σώμα. Στη συνέχεια, άσκησε δικηγορία ως μέλος του δικηγορικού συλλόγου Θεσσαλονίκης. Στις δημοτικές εκλογές Οκτωβρίου 2002 εξελέγη δημοτική σύμβουλος Θεσσαλονίκης με την παράταξη του Αγάπιου Σαχίνη "Θεσσαλονίκη Τώρα". Στις 7 Μαρτίου 2006 βραβεύτηκε από τον "σύνδεσμο για τα δικαιώματα της γυναίκας" με το βραβείο γυναικείας κοινωνικής προσφοράς "Αλίκη Γιωτοπούλου Μαραγκοπούλου".[5] Υπήρξε στέλεχος του ΔΗΚΚΙ και μέλος της Κεντρικής του Επιτροπής[6]. Στις δημοτικές εκλογές Οκτωβρίου 2006 εξελέγη δημοτική σύμβουλος Θεσσαλονίκης με την παράταξη του Βασίλη Παπαγεωργόπουλου. Στις δημοτικές εκλογές Οκτωβρίου 2010 εξελέγη δημοτική σύμβουλος Θεσσαλονίκης με την παράταξη του Κωνσταντίνου Γκιουλέκα, από την οποία ανεξαρτητοποιήθηκε στις 26 Μαρτίου 2012. Στις βουλευτικές εκλογές Μαΐου 2012 εξελέγη βουλευτής με τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Στις βουλευτικές εκλογές Ιουνίου 2012 επανεξελέγη με το ίδιο κόμμα. Στις 25 Μαρτίου 2014, με επιστολή της προς τον πρόεδρο της Βουλής, δήλωσε την ανεξαρτητοποίησή της. Στις βουλευτικές εκλογές Σεπτεμβρίου 2015 στήριξε επίσημα το ΚΚΕ[7], επιστρέφοντας πολιτικά στον χώρο από τον οποίο ξεκίνησε να πολιτικοποιείται[8]. Απεβίωσε στις 30 Δεκεμβρίου 2018.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Εφημερίδα "Βραδυνή", 28 Μαρτίου 1987 σελίδα 12.
- ↑ Εφημερίδα "Θεσσαλονίκη", 25 Μαΐου 1983 σελίδα 8.
- ↑ Εφημερίδα "Θεσσαλονίκη", 17 Αυγούστου 1984 σελίδα 6.
- ↑ 4,0 4,1 "Οι καλοί, οι κακοί και οι άσχημοι", Τα Νέα, φύλλο 29ης Νοεμβρίου 1988, σελ. 19.
- ↑ Εφημερίδα "Ριζοσπάστης", 09-03-2006
- ↑ Epochi, rizospastis gr | Synchroni (25 Ιανουαρίου 2006). «rizospastis.gr - ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΓΙΑΤΑΓΑΝΑ». ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ Epochi, rizospastis gr | Synchroni (16 Σεπτεμβρίου 2015). «rizospastis.gr - Χρυσούλα ΓΙΑΤΑΓΑΝΑ». ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023.
- ↑ IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (9 Δεκεμβρίου 2014). «Γιαταγάνα: «Είμαι πρώην ΚΚΕ, δεν ψηφίζω Πρόεδρο!»». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2023.