Χρωματικό σφάλμα (φωτογραφία)

Το λήμμα αναφέρεται στα χρωματικά σφάλματα στην φωτογραφία. Για τα χρωματικά σφάλματα οπτικών επισκεφθείτε το λήμμα "Χρωματικό σφάλμα".

Το χρωματικό σφάλμα (ή φαινόμενο χρωματικής απόκλισης ή purple fringing - μεταφράζεσαι ως μωβ περιθώρια-κρόσσια) στην φωτογραφία ονομάζεται το φαινόμενο χρωματικών αποκλίσεων (συχνά μωβ αποχρώσεων) στα όρια μεταξύ σκοτεινών και φωτεινών σημείων της εικόνας. Το φαινόμενο αυτό δημιουργείται λόγω ατελειών στα οπτικά του φακού τα οποία δεν επιτρέπουν όλα τα χρώματα να εστιαστούν στο ίδιο σημείο.

Το μωβ χρωματικό σφάλμα είναι εμφανές στις άκρες του κεφαλιού (τσουλούφι, χαίτη και αυτιά).

Έντονο χρωματικό σφάλμα (μωβ απόχρωσης) στις άκρες μεταξύ σκοτεινών και φωτεινών σημείων - φύλλα.

Το φαινόμενο του χρωματικού σφάλματος παρατηρείται στην φωτογραφία με φιλμ αλλά και στην ψηφιακή φωτογραφία. Στην ψηφιακή φωτογραφία το φαινόμενο δημιουργείται από τα οπτικά των φακών αλλά και από τον ψηφιακό αισθητήρα. Τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη της ψηφιακής φωτογραφίας έχει επικρατήσει η αγγλική ορολογία purple fringing που μεταφράζεται ως μωβ περιθώρια-κρόσσια.

Θεωρία

Καθώς το φως εισέρχεται στο φακό τα διαφορετικά χρώματα παρουσιάζουν διαφορετικό δείκτη διάθλασης, έτσι δεν εστιάζονται όλα στο ίδιο σημείο.

• 
  Η κάθε ακτινοβολία χρώματος διαθλάται με διαφορετική γωνία μέσα από τα οπτικά. Έτσι το κάθε χρώμα δεν εστιάζεται στο ίδιο σημείο και δημιουργούνται χρωματικά σφάλματα.
• 
  Ένας αχρωματικός φακό (achromatic doublet) είναι ρυθμισμένος ώστε όλα τα χρώματα (από το ορατό φάσμα) να έχουν σχεδόν το ίδιο σημείο εστίασης (focal length).

Η μη σωστή εστίαση όλων των χρωμάτων στο ίδιο σημείο δημιουργεί χρωματικά σφάλματα τα οποία είναι εμφανή στις άκρες μεταξύ σκοτεινών και φωτεινών σημείων (σημεία έντονης αντίθεσης-κοντράστ). Συνήθως η χρωματική απόκλιση παρουσιάζεται με μωβ-κόκκινη απόχρωση. Το φαινόμενο αυτό είναι επίσης εντονότερο όταν χρησιμοποιούνται ευρυγώνιοι φακοί.

Στην ψηφιακή φωτογραφία η ορολογία purple fringing (είναι ορολογία της αγγλικής βιβλιογραφίας) έχει καθιερωθεί. Στην ψηφιακή φωτογραφία η χρωματική απόκλιση οφείλεται όχι μόνο στη κατασκευή των οπτικών του φακού αλλά και στον ψηφιακό αισθητήρα. Συγκεκριμένα το φαινόμενο γίνεται εντονότερο όταν η ψηφιακή μηχανή έχει μικρό μέγεθος αισθητήρα και παράλληλα την δυνατότητα λήψης υψηλής ανάλυσης εικόνων. Όσο τα στοιχεία του αισθητήρα συρρικνώνονται σε μικρή επιφάνεια το φαινόμενο του χρωματικού σφάλματος είναι εντονότερο. Αρκετοί κατασκευαστές για να αποφύγουν το πρόβλημα αυτό, ενσωματώνουν μικροσκοπικούς φακούς πάνω από το κάθε στοιχείο του αισθητήρα ώστε το φως να εστιάζεται με ακρίβεια σε κάθε στοιχείο του αισθητήρα.

Αντιμετώπιση του προβλήματος

Γνωστές μεθοδολογίες που ακολουθούν οι φωτογράφοι για να αποφύγουν τα χρωματικά σφάλματα είναι:

• Αποφεύγεται η χρήση ευρυγώνιων φακών σε θέματα με υψηλό κοντράστ.
• Αποφεύγεται η υπερέκθεση σκοτεινών σημείων (για παράδειγμα αντανακλάσεων ουρανού πίσω από σκοτεινά αντικείμενα).
• Λήψη φωτογραφιών χρησιμοποιώντας σκληρά φωτογραφικά φίλτρα υπεριώδους ακτινοβολίας (όπως το Haze-2A).

Υπάρχουν πολλές τεχνικές μετα-επεξεργασίας με τις οποίες μπορούν να διορθωθούν τα χρωματικά σφάλματα. Συνήθως οι τεχνικές αυτές επεξεργάζονται το χρωματικό κανάλι της εικόνας όπου παρουσιάζεται η χρωματική απόκλιση ή αφαιρώντας μέρος χρώματος από το μπλε κανάλι. Τα χρωματικά σφάλματα μπορούν επίσης να διορθωθούν χρησιμοποιώντας τα raw αρχεία εικόνας.