Ωραία Πύλη
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ωραία Πύλη αποκαλείται η κεντρική (μεσαία) πύλη του Ιερού Βήματος («Ιερού») μέσα σε έναν ορθόδοξο χριστιανικό ναό. Η πύλη αυτή είναι η μία από τις τρεις πύλες-ανοίγματα στο τέμπλο, το οποίο χωρίζει το Ιερό από τον κυρίως ναό. Οι άλλες πύλες ονομάζονται και «παραπόρτια». Στις παλαιοχριστιανικές βασιλικές το τέμπλο είχε μορφή απλού χαμηλού κιγκλιδώματος, οπότε οι είσοδοι αυτές αποκαλούνταν «καγκελοθύρια» ή «Άγια Θύρα». Αλλά από τη βυζαντινή περίοδο και μετά η Ωραία Πύλη κατασκευαζόταν (και κατασκευάζεται) περισσότερο εξέχουσα και μεγαλόπρεπη, είτε με ένα τόξο πάνω από αυτή, στηριζόμενο σε δύο κίονες, είτε με τη διαμόρφωση ενός «προστώου», δηλαδή με 4 κίονες και πάνω της ένας μικρός θόλος ή πλάκα. Το άνοιγμα της πύλης καλύπτεται με δίφυλλη πόρτα, τα βημόθυρα ή (στη λαϊκή γλώσσα) τα δηλόπορτα. Αυτά είτε καλύπτουν όλο το ύψος της Ωραίας Πύλης, είτε το κατώτερο μισό.
Αμέσως δεξιά της Ωραίας Πύλης, όπως βλέπει ο πιστός από τον κυρίως ναό προς το Ιερό, τοποθετείται πάντοτε εικόνα του ενήλικου Χριστού, ενώ αριστερά της Ωραίας Πύλης τοποθετείται πάντοτε εικόνα της Θεοτόκου, που συνήθως κρατά τον Χριστό ως νήπιο στα χέρια της. Δίπλα και αριστερά από την εικόνα της Παναγίας τοποθετείται η εικόνα του Αγίου ή της Αγίας στον οποίο ή στην οποία είναι αφιερωμένος ο συγκεκριμένος Ναός. Δίπλα και δεξιά από τον Χριστό, βρίσκεται η εικόνα του Ιωάννη του Πρόδρομου.
Πατέρες της Εκκλησίας διείδαν διάφορους συμβολισμούς στο τέμπλο, αλλά ιδιαίτερως στα βημόθυρα. Αυτά συμβολίζουν τη Θεοτόκο, ως θύρα δια της οποίας πέρασε ο Χριστός προκειμένου να εισέλθει στον κόσμο μας. Για τον λόγο αυτό, πριν αρχίσει τη Θεία Λειτουργία ο λειτουργός ιερέας, ανοίγοντας την Ωραία Πύλη (πάνω στα βημόθυρα της οποίας αγιογραφείται συνήθως ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου) ψυθιρίζει το τροπάριο «Τῆς εὐσπλαχνίας τὴν πύλην ἄνοιξον ἡμῖν εὐλογημένη Θεοτόκε…». Δηλαδή ζητεί από την Παναγία να ανοίξει την πύλη της μητρικής της αγάπης, ώστε να προσέλθει ο Χριστός ανάμεσα στους πιστούς και αυτοί να εισέλθουν μέσα σε Αυτόν.
Πάνω από την Ωραία Πύλη υπάρχει συνήθως η παράσταση του Μυστικού Δείπνου (και στις ρωσικές εκκλησίες η Ανάσταση), ενώ δεξιά και αριστερά της οι εικόνες του Δωδεκάορτου (των δώδεκα σπουδαιότερων εορτών), μέχρι τα άκρα του τέμπλου.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Πηγές Επεξεργασία
- Στουφή, Ιωάννα: Χριστιανική και βυζαντινή αρχαιολογία και τέχνη, εκδ. «Παρρησία», Αθήνα 2011, ISBN 960-6960684
- Συλλογικό: Εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, εκδ. Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Αθήνα 2011, ISBN 960-9955010
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- «Η Θεολογία του Τέμπλου» στο ιστολόγιο «Προσκυνητής»
- Εικόνα Ωραίας Πύλης με χαμηλά βημόθυρα[νεκρός σύνδεσμος]
.jpg){kind=link}