Dagen H
Η Dagen H (Ημέρα Η, που σήμερα αποκαλείται συνήθως Högertrafikomläggningen) «Αλλαγή σε κυκλοφορία στα δεξιά»), ήταν η 3η Σεπτεμβρίου του 1967, όταν στη Σουηδία η οδήγηση άλλαξε από τα αριστερά στα δεξιά. Το «Η» προέρχεται από τον σουηδικό όρο Högertrafik, που σημαίνει «κυκλοφορία στα δεξιά».
Προηγουμένως
ΕπεξεργασίαΥπέρ της αλλαγής προβάλλονταν από καιρό διάφορα σημαντικά επιχειρήματα:
- Όλες οι γειτονικές με τη Σουηδία χώρες οδηγούσαν στα δεξιά, ειδικά η Νορβηγία, με την οποία η Σουηδία διαθέτει εξαιρετικά μεγάλο μήκος συνόρων.
- Αν και η κυκλοφορία ήταν τότε στα αριστερά, οι περισσότεροι Σουηδοί διέθεταν αυτοκίνητα με το τιμόνι στα αριστερά, αντί στα δεξιά. Το γεγονός αυτό είχε ως συνέπεια πολλές μετωπικές συγκρούσεις όταν γίνονταν προσπεράσεις σε εθνικές οδούς δυο συνολικά λωρίδων, δηλαδή 1+1 αντίθετης κατεύθυνσης, οι οποίοι ήταν κοινοί στη Σουηδία λόγω της μικρής πυκνότητας πληθυσμού και της χαμηλής κίνησης.
Παρόλα αυτά, η αλλαγή δεν ήταν καθόλου δημοφιλής στην κοινή γνώμη και είχε επανειλημμένα απορριφθεί τα προηγούμενα σαράντα χρόνια. Σε ένα δημοψήφισμα του 1955, το 83% ψήφισε υπέρ της διατήρησης της οδήγησης στα αριστερά. Ωστόσο, η κυβέρνηση της Σουηδίας, λόγω της ραγδαίας αύξησης του στόλου των αυτοκινήτων, κατάλαβε ότι σύντομα θα γινόταν πολλαπλάσια δυσκολότερη μια τέτοια αλλαγή αν καθυστερούσε και άλλο. Ένας ακόμα λόγος που τελικώς το Κοινοβούλιο επέβαλλε την αλλαγή, παρά την απροθυμία του κοινού, ήταν ότι αναμενόταν να καθιερωθεί παγκόσμια η χρήση των ασύμμετρων προβολέων. Ως αποτέλεσμα, η κυβέρνηση αντελήφθη τότε ότι αν η αλλαγή της κυκλοφορίας δεν γινόταν εγκαίρως, πριν ξεκινήσει η εισαγωγή των ασύμμετρων προβολέων στη Σουηδία, θα γινόταν τεράστιο και το κόστος προσαρμογής των προβολέων των αυτοκινήτων από τους ιδιοκτήτες τους (δείτε αναλυτικά την αιτία στην επόμενη ενότητα).
Το 1963, το Σουηδικό Κοινοβούλιο ενέκρινε την αλλαγή και διόρισε την Statens Högertrafikkommission (HTK, "Κρατική Επιτροπή Κυκλοφορίας στα Δεξιά") που θα επέβλεπε την εφαρμογή της. Ξεκίνησε επίσης μια τετράχρονη καμπάνια ενημέρωσης και επιμόρφωσης του κοινού, σχεδιασμένη με τη βοήθεια ψυχολόγων.[1]
Η καμπάνια περιελάμβανε την προβολή του λογότυπου της Dagen H σε διάφορα αναμνηστικά αντικείμενα, μεταξύ άλλων σε κουτιά γάλακτος και ανδρικά[1] και γυναικεία εσώρουχα. Η Σουηδική Τηλεόραση διοργάνωσε έναν διαγωνισμό τραγουδιού με θέμα την αλλαγή. Το τραγούδι που κέρδισε το πρώτο βραβείο ήταν το Håll dig till höger, Svensson (Μείνε στα Δεξιά, Σβένσσον) του δημοφιλούς σουηδικού συγκροτήματος Telstars.
Καθώς πλησίαζε η Dagen H, κάθε διασταύρωση εφοδιάστηκε με επιπλέον σήματα κυκλοφορίας τυλιγμένα σε μαύρο πλαστικό, που θα αφαιρούνταν νωρίς το πρωί της Dagen H. Στα οδοστρώματα των δρόμων βάφτηκαν άσπρες διαγραμμίσεις, σε αντίθεση με τις κίτρινες που χρησιμοποιούνταν μέχρι τότε στη Σουηδία, που κατόπιν καλύφθηκαν με μαύρη ταινία μέχρι την ημέρα της αλλαγής.
Η αλλαγή
ΕπεξεργασίαΣτις 3 Σεπτεμβρίου 1967 και ημέρα Κυριακή, όλη η μη αναγκαία κυκλοφορία οχημάτων απαγορεύθηκε σε όλη τη χώρα από τις 1 μετά τα μεσάνυχτα έως τις 6 το πρωί. Όποια οχήματα έπρεπε να κυκλοφορήσουν εκείνες τις ώρες, το έκαναν βάσει ειδικών κανόνων. Όλα τα οχήματα έπρεπε να σταματήσουν στις 04:50, κατόπιν να αλλάξουν προσεκτικά πλευρά του δρόμου και να σταματήσουν ξανά πριν συνεχίσουν την κίνησή τους στις 05:00. Την ίδια στιγμή, από το ραδιόφωνο μεταδιδόταν αντίστροφη μέτρηση μέχρι τις 05:00, που η κυκλοφορία θα άλλαζε. Στη Στοκχόλμη και το Μάλμε, η απαγόρευση κράτησε περισσότερο, από τις 10:00 το πρωί του Σαββάτου ως τις 15:00 το μεσημέρι της Κυριακής, προκειμένου να αναδιαμορφωθούν οι διασταυρώσεις. Σε ορισμένες ακόμα πόλεις, η απαγόρευση ίσχυσε από το μεσημέρι του Σαββάτου έως αυτό της Κυριακής.
Εκτός από τις διασταυρώσεις, πρόκληση αποτέλεσαν και οι μονόδρομοι, καθώς και οι στάσεις των λεωφορείων, που έπρεπε να μετακινηθούν στην απέναντι πλευρά των δρόμων.
Τα τραμ στην κεντρική Στοκχόλμη, το Χέλσινμποργκ και το Μάλμε αποσύρθηκαν και αντικαταστάθηκαν με λεωφορεία. Στα πλαίσια της προσαρμογής των μέσων μαζικής μεταφοράς, αγοράστηκαν πάνω από 1.000 λεωφορεία με πόρτες στη δεξιά πλευρά, ενώ επίσης 8.000 παλαιότερα λεωφορεία, με τις πόρτες τους στην αριστερή πλευρά, μετασκευάστηκαν, αποκτώντας έτσι πόρτες και στις δυο πλευρές. Η πόλη του Γκέτεμποργκ πούλησε τα παλαιά της λεωφορεία στην Κένυα και το Πακιστάν, που οδηγούν αριστερά. Η μετατροπή των λεωφορείων, που έγινε με χρήματα του κράτους, ήταν και το μεγαλύτερο έξοδο της αλλαγής. Στο Γκέτεμποργκ, το Νόρκοπινγκ και σε δυο προάστια της Στοκχόλμης, τα τραμ συνέχισαν να λειτουργούν.
Μια ακόμα αλλαγή που έπρεπε να γίνει ήταν στα φώτα των αυτοκινήτων, καθώς οι προβολείς τους έπρεπε να ρυθμιστούν έτσι ώστε στη χαμηλή σκάλα να φωτίζουν περισσότερο το δεξί τμήμα του δρόμου και όχι το αριστερό, προκειμένου να μην τυφλώνονται οι οδηγοί του αντίθετου ρεύματος. Ένας από τους λόγους για τους οποίους το Κοινοβούλιο επέβαλλε την αλλαγή, παρά την απροθυμία του κοινού, ήταν ότι αν και μέχρι τότε τα Σουηδικά αυτοκίνητα χρησιμοποιούσαν απλούς, φτηνούς μπροστινούς προβολείς που φώτιζαν ομοιόμορφα προς όλες τις κατευθύνσεις, είχε μόλις ξεκινήσει στην Ευρώπη και αναμενόταν να καθιερωθεί παγκόσμια η χρήση πιο σύνθετων προβολέων, των οποίων η χαμηλή σκάλα φώτιζε σε μεγάλη απόσταση το ρεύμα στο οποίο κινούνταν το αυτοκίνητο και σε μικρή το αντίθετο - οι γνωστοί ως ασύμμετροι προβολείς. Κατά συνέπεια, η πρόσθετη καθυστέρηση της αλλαγής από τα αριστερά στα δεξιά θα επιβάρυνε με επιπλέον έξοδα τους ιδιοκτήτες οχημάτων, προκειμένου να γίνει μετά επαναρύθμιση των προβολέων.
Αποτελέσματα
ΕπεξεργασίαΤη Δευτέρα που ακολούθησε τη Dagen H, καταγράφηκαν 125 τροχαία ατυχήματα, σε σύγκριση με 130 έως 198 που καταγράφονταν σε προηγούμενες Δευτέρες. Κανένα θανατηφόρο τροχαίο δεν αποδόθηκε στην αλλαγή από τα αριστερά στα δεξιά. Οι ειδικοί υποστήριζαν ότι τα ατυχήματα θα μειώνονταν, καθώς τα περισσότερα οχήματα είχαν το τιμόνι στα αριστερά και έτσι οι οδηγοί θα είχαν καλύτερη ορατότητα του δρόμου μπροστά τους. Πράγματι, τα θανατηφόρα τροχαία μειώθηκαν αισθητά μετά την αλλαγή. Ένα μέρος της μείωσης αποδόθηκε όμως και στη μείωση των ορίων ταχύτητας κατά 10 χιλιόμετρα την ώρα για ένα διάστημα μετά την Dagen H, και την καθιέρωση ορίων ταχύτητας για τις μη κατοικημένες περιοχές, όπου προηγουμένως δεν εφαρμόζονταν όρια.
Στις 3 Σεπτεμβρίου 1997, στα τριαντάχρονα της Dagen H, έγινε για λίγο μια αναβίωσή της στους δρόμους της Στοκχόλμης, με αυτοκίνητα εποχής.
Ανάλογες αλλαγές σε άλλα κράτη
ΕπεξεργασίαH-dagurinn ή «Δεξιά ημέρα» ήταν η 26η Μαΐου 1968, όταν η Ισλανδία άλλαξε και αυτή την οδήγηση από τα αριστερά στα δεξιά. Στην Τσεχοσλοβακία η αλλαγή είχε γίνει ήδη από το 1938-39. Στην Ιαπωνία, η Περιφέρεια της Οκινάουα άλλαξε την οδήγηση από τα δεξιά στα αριστερά, όπως γίνεται και στην υπόλοιπη Ιαπωνία, στις 30 Ιουλίου 1978. Η κυκλοφορία στα δεξιά είχε επιβληθεί στην Οκινάουα από τις Αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις κατά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Περιφέρεια είχε περιέλθει στην κατοχή τους. Στη Σαμόα, τέλος, η οδήγηση άλλαξε από δεξιά στα αριστερά, στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, ακριβώς 32 χρόνια μετά την Dagen H. Η αλλαγή έγινε προκειμένου η οδήγηση στη χώρα να εναρμονιστεί με αυτή στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, τις δυο πλησιέστερες στη Σαμόα χώρες, που οδηγούν στα αριστερά. Προκειμένου να μην προκληθούν προβλήματα, επιβλήθηκε αργία δυο ημερών για την περίσταση, ενώ η πώληση αλκοόλ απαγορεύθηκε για τρεις ημέρες, για να προληφθούν ατυχήματα.
Ο κανόνας της οδήγησης στα αριστερά, που σήμερα εφαρμόζεται στο 1/3 του οδικού δικτύου του κόσμου, εφαρμόστηκε αρχικά στο Ηνωμένο Βασίλειο και μεταδόθηκε από εκεί κυρίως σε χώρες που αποτέλεσαν κάποτε τμήμα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Στο ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο, που σήμερα μαζί με την Ιρλανδία, τη Μάλτα και την Κύπρο είναι οι τελευταίες ευρωπαϊκές χώρες που οδηγούν αριστερά, εξετάστηκε το 1969, δυο χρόνια μετά την αλλαγή στη Σουηδία, η ενδεχόμενη αλλαγή σε οδήγηση στα δεξιά. Η πρόταση όμως απορρίφθηκε, καθώς θα σήμαινε πολύ περισσότερα έξοδα και πολύ μεγαλύτερο ρίσκο οδικής ασφάλειας σε σχέση με τη Σουηδία, εξαιτίας του πολλαπλάσια μεγαλύτερου οδικού δικτύου και των σημαντικά πιο πολυσύχναστων δρόμων της Βρετανίας.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Switch to the Right Αρχειοθετήθηκε 2013-07-21 στο Wayback Machine., TIME, Sep. 15, 1967.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι - Πηγές
Επεξεργασία- 3 Σεπτεμβρίου 1967 - 40 χρόνια οδήγησης στα δεξιά στη Σουηδία Αρχειοθετήθηκε 2013-07-15 στο Wayback Machine.
- Could the UK drive on the right? BBC Autos, 7 Σεπτεμβρίου 2009.
- In Samoa, Drivers Switch to Left Side of the Road, New York Times Wheels, 8 Σεπτεμβρίου 2009.
- Τηλεοπτική κάλυψη της αλλαγής από τη Σουηδική Τηλεόραση.