Άννα (Παλαιά Διαθήκη)
Με το όνομα Άννα (εβρ. חַנָּה, προφ. Χανά[1], που σημαίνει «χάρις») στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται η μητέρα του Σαμουήλ, προφήτη και τελευταίου Κριτή του Ισραήλ. Η Άννα τιμάται και από τις τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες, τον Ιουδαϊσμό, τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ, με το βασικό προσκύνημά της να είναι ο Τάφος του Σαμουήλ στο Ισραήλ. Ειδικότερα στον Χριστιανισμό η μνήμη της τιμάται στις 9 Δεκεμβρίου, μαζί με την Αγία Άννα, μητέρα της Θεοτόκου.
| Άννα | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | חַנָּה (Εβραϊκά) |
| Γέννηση | 12ος αιώνας π.Χ. |
| Θάνατος | 11ος αιώνας π.Χ. |
| Εθνικότητα | Δώδεκα φυλές του Ισραήλ |
| Χώρα πολιτογράφησης | Δώδεκα φυλές του Ισραήλ |
| Θρησκεία | Μωσαϊκός Ιουδαϊσμός |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Χαναανικές γλώσσες |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Ελκανά |
| Τέκνα | Σαμουήλ |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | προφήτης (Ιουδαϊσμός) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η διήγηση της Αγίας Γραφής Επεξεργασία
Οι πληροφορίες σχετικώς με την Άννα δίνονται στο βιβλίο Α΄ Βασιλειών (γνωστό και ως Α΄ Σαμουήλ). Εκτός από τα πρώτα δύο κεφάλαια αυτού του βιβλίου, δεν αναφέρεται πουθενά αλλού στην Παλαιά Διαθήκη, ούτε αυτή, ούτε κάποια άλλη γυναίκα με αυτό το όνομα. Η ανώνυμη γυναίκα-μητέρα των Αγίων Επτά μαρτύρων Μακκαβαίων αναφερεται σε κάποιες παραδόσεις ως «Άννα», αλλά κατά την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση το όνομά της ήταν Σολομονή.
Σύμφωνα με τη βιβλική διήγηση, «[Ο Ελκανά] είχε δύο συζύγους. Το όνομα της πρώτης ήταν Άννα και της δεύτερης Φεννάνα. Η Φεννάνα είχε παιδιά, ενώ η Άννα δεν είχε παιδί.» (Α΄ Βασ. α΄ 2)
Παρά το ότι ο Ελκανά είχε παιδιά μόνο από τη Φεννάνα, αγαπούσε περισσότερο την πρώτη σύζυγό του, την Άννα. Η κατάσταση της Άννας θυμίζει έντονα τις περιπτώσεις της Σάρας και της Ρεβέκκας από τη Γένεση, αλλά και τη συνονόματη, μη αναφερόμενη ονομαστικά στη Βίβλο, Αγία Άννα, τη μητέρα της Παναγίας. Διάφοροι μελετητές όπως η Λίλιαν Κλάιν υποστηρίζουν ότι ο Ελκανά πήρε ως δεύτερη σύζυγό του τη Φεννάνα εξαιτίας της στειρότητας της Άννας.[2]
Κάθε έτος ο Ελκανά προσέφερε μια θυσία στο ιερό της Σηλώ και έδινε μια μερίδα από τη θυσία στη Φεννάνα, από μία στα τέκνα της και μια διπλή μερίδα στην Άννα «ὅτι τὴν Ἄνναν ἠγάπα Ἑλκανὰ ὑπὲρ ταύτην. καὶ Κύριος ἀπέκλεισε τὰ περὶ τὴν μήτραν αὐτῆς» (Α΄ Βασ. α΄ 5, μετάφρ. των Εβδομήκοντα). Μια ημέρα η Άννα ανέβηκε στον ναό και προσευχήθηκε με μέγα κλάμα («και κλαίουσα ἔκλαυσε», Α΄ Βασ. α΄ 10), ενώ ο Ηλί, ο Μέγας Αρχιερέας (κοχέν γκαντόλ), καθόταν σε ένα κάθισμα κοντά στη θύρα. Στην προσευχή της η Άννα ζήτησε από τον Θεό να της χαρίσει έναν γιο και σε ανταπόδοση ορκίσθηκε να τον αφιερώσει στην υπηρεσία του Κυρίου, υποσχόμενη ότι θα παρέμενε αφιερωμένος σε Εκείνον (ναζιρίτης) όλες τις ημέρες της ζωής του.
Ο Ηλί νόμισε ότι είχε εισέλθει στον ναό κάποια μεθυσμένη και την ανέκρινε. Η Άννα εξηγήθηκε και τότε εκείνος την ευλόγησε και την έστειλε σπίτι της: «πορεύου εἰς εἰρήνην· ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ δώῃ σοι πᾶν αἴτημά σου, ὃ ᾐτήσω παρ᾿ αὐτοῦ» (α΄ 17)
Μέσα στον ίδιο μήνα η Άννα έμεινε έγκυος και μετά από εννέα μήνες γέννησε έναν γιο, τον οποίο ονόμασε Σαμουήλ, που σημαίνει «ακουσμένη από τον Θεό», επειδή «παρὰ Κυρίου Θεοῦ Σαβαὼθ ᾐτησάμην αὐτόν» (Α΄ Βασ. α΄ 20). Παρεμπιπτόντως, το ότι γυναίκες μπορούσαν να δίνουν το όνομα που επιθυμούσαν στα τέκνα τους στο προμοναρχικό Ισραήλ, υποδεικνύει μια κάποια θέση κοινωνικής ισχύος, τουλάχιστον μέσα στα πλαίσια της οικογένειας.[3] Η Άννα ανέθρεψε τον γιο της μέχρι που τελείωσε η περίοδος του θηλασμού και κατόπιν τον πήγε στον Ναό μαζί με θυσία.
Η Άννα θεωρείται επίσης προφήτιδα, επειδή στην ευχαριστιακή ωδή που ανέπεμψε τότε προς τον Θεό στον ναό (Α΄ Βασ. β΄ 1-10) είχε την έμπνευση να διακρίνει μέσα από τη δική της προσωπική εμπειρία τους γενικούς νόμους της θείας οικονομίας και να αναγνωρίσει τη σημασία της για την όλη πορεία της Βασιλείας του Θεού.[4] Αυτός ο ωραιότατος ευχαριστήριος ύμνος της Άννας περιλαμβάνεται στις εννέα ωδές της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας, γνωστός ως γ΄ (τρίτη) Ωδή της Παλαιάς Διαθήκης. Χρησίμευσε ως πρότυπο του μεγαλυναρίου της Θεοτόκου, από τα λόγια της στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον (α΄ 46-55), του Magnificat της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.[4]
Η Άννα έφυγε αφήνοντας τον γιο της να μείνει στον ναό ως αφιερωμένος στον Κύριο. Ο Ηλί τότε της ανακοίνωσε μια ακόμα ευλογία του Θεού, σε συμφωνία με την οποία η Άννα απέκτησε αργότερα και άλλα τέκνα, τρεις ακόμα γιους και δύο θυγατέρες (Α΄ Βασ. β΄ 21).
Στη βιβλική κριτική και ερμηνεία Επεξεργασία
Η στειρότητα της Άννας, η αναπόφευκτα πικρή σχέση της με την άλλη σύζυγο του Ελκανά και ο πόθος της για ένα παιδί αποτελούν στερεοτυπικά μοτίβα. Κατά τη Michelle Osherow, η Άννα αντιπροσωπεύει τον χαρακτήρα του ανυπόκριτου αιτούντος και κατόπιν του ευγνώμονος υμνητή της θείας δόξας. Η Άννα υπήρξε σημαντικό υπόδειγμα για τον πρώιμο αγγλικό Προτεσταντισμό, που έδινε έμφαση στη σημασία της κατ' ιδίαν προσευχής.[5] Το Ταλμούδ της Ιερουσαλήμ αναφέρει την Άννα ως υπόδειγμα προσευχόμενου. Η ιστορία της αποτελεί το ανάγνωσμα του Χαφταρά (προφητών) στις συναγωγές για την εορτή του Ρος Χασανά.[6]
Σαμουήλ ή Σαούλ; Επεξεργασία
Η εβραϊκή μορφή του ονόματος του Σαούλ αποδίδεται ως shaul και η ιστορία της γεννήσεως του Σαμουήλ περιέχει επανειλημμένη χρήση της ρίζας sh-'-l σε διάφορους τύπους, όπως στον στίχο όπου η Άννα εξηγεί τη σημασία του ονόματος που έδωσε στον γιο της (α΄ 20). Στον στίχο α΄ 28 υπάρχει ο ίδιος ο τύπος shaul, ταυτόσημος με το «Σαούλ». Για τον λόγο αυτόν έχει προταθεί από σύγχρονους σχολιαστές ότι η όλη ιστορία είχε γραφεί αρχικώς για τη γέννηση του Σαούλ και ότι το όνομα «Σαμουήλ» αντικατέστησε εκείνο του Σαούλ μεταγενέστερα.[7][8]
Ο όρκος Επεξεργασία
Το Τορά (Αριθμοί λ΄ 11-13) επέτρεπε σε έναν σύζυγο να ακυρώσει έναν όρκο που έπαιρνε η σύζυγός του, αν δήλωνε την αντίρρησή του αμέσως μόλις μάθαινε για αυτόν. Εάν όμως δεν έλεγε τίποτα, ο όρκος παρέμενε έγκυρος. Την επόμενη φορά που ο Ελκανά πήγε στη Σηλώ, η Άννα έμεινε σπίτι για να φροντίσει το βρέφος της, αλλά τον πληροφόρησε ότι θα παρέδιδε το παιδί στον ναό μόλις αυτό απογαλακτιζόταν. Ο Ελκανά αποκρίθηκε τότε: «Κάνε ό,τι νομίζεις καλύτερο.» Στο Λευιτικόν ωστόσο λαβαίνεται φροντίδα να εξαργυρώνονται οι αθετούμενοι όρκοι με χρήμα, το οποίο θα πήγαινε για την υποστήριξη των ιερέων και του ιερού.[9] Η Άννα μπορούσε επομένως να επιλέξει και αυτή την οδό εάν, με ήρεμη σκέψη κατά τον απογαλακτισμό του γιου της, αισθανόταν ότι δεν μπορούσε να τον αποχωρισθεί.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Wells, John C. (1990). Longman Pronunciation Dictionary. Harlow, England: Longman. σελ. 324. ISBN 0-582-05383-8. Λήμμα «Hannah»
- ↑ Klein, Lillian, «Hannah: Bible», Jewish Women's Archive, 20 March 2009
- ↑ Llung, I.: «Silence or Suppression», Acta Universitatis Upsaliensis, Uppsala Women's Studies, Women in Religion, no. 2, εκδ. Almqvist and Wiksell, Στοκχόλμη 1989
- ↑ 4,0 4,1 Kirkpatrick, A. F., Cambridge Bible for Schools and Colleges στο β΄ κεφάλαιο των Α΄ Βασιλειών, ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2017
- ↑ Osherow, Michelle: Biblical Women's Voices in Early Modern England, Ashgate Publishing, Ltd., 2009, ISBN 9780754666745
- ↑ my Jewish Learning, Rosh Hashanah Haftarah: 1 Samuel 1:1-2:10, accessed 17 April 2017
- ↑ Brettler, Marc: «The Composition of 1 Samuel 1-2», Journal of Biblical Literature, τόμ. 116, νο. 4 (1997), σελ. 602
- ↑ Mathew Black: Peake's Commentary on the Bible. Routledge, 2001 [1920], ISBN 0-415-26355-7, σελ. 319
- ↑ The Torah, A Women's Commentary, URJ Press and Women of Reform Judaism, 2008, σσ. 773-774
Πηγές Επεξεργασία
- Το αντίστοιχο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 5, σελ. 753