Βικιπαίδεια

Αζίζ Σαντζάρ

(Ανακατεύθυνση από Αζίζ Σανκάρ)

Ο Αζίζ Σαντζάρ (Aziz Sancar, ΔΦΑ:[a'ziz san'ʤaɾ], 8 Σεπτεμβρίου 1946) είναι Τουρκοαμερικανός βιοχημικός και μοριακός βιολόγος ο οποίος εξειδικεύεται στην επιδιόρθωση του DNA, στα σημεία ελέγχου του κυτταρικού κύκλου και στους κιρκάδιους ρυθμούς.[1] Το 2015, του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Χημείας, από κοινού με τον Τόμας Λίνταλ και του Πολ Μόντριτς για τις μηχανιστικές μελέτες τους στην επιδιόρθωση του DNA.[2][3] Ο Σαντζάρ προς το παρόν είναι καθηγητής στο τμήμα βιοχημείας και βιοφυσικής στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας και μέλος του κέντρο κατανόησης του καρκίνου Λίνεμπεργκερ.[4] Είναι συνιδρυτής του ιδρύματος Ανζίζ και Γκουέν Σαντζάρ, το οποίο είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός για την προώθηση του τουρκικού πολιτισμού και την υποστήριξη Τούρκων φοιτητών στις Ηνωμένες Πολιτείες.[5]

Αζίζ Σαντζάρ
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Aziz Sancar (Τουρκικά)
Γέννηση8 Σεπτεμβρίου 1946
Σαβούρ, επαρχία Μαρντίν
ΕθνικότηταΤούρκος
ΥπηκοότηταΤουρκία και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΣπουδέςΙατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ντάλας, Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης και Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης
ΣύζυγοςΓκουέν Σαντζάρ
Βραβεύσειςβραβείο Νόμπελ Χημείας (2015), μέλος στην Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών, Presidential Young Investigator Award (1984), Bert and Natalie Vallee Award in Biomedical Science (2016), Honorary Diploma of President of Azerbaijan Republic και Βραβείο Βόρειας Καρολίνας για τη δημόσια υπηρεσία (2016)
Ιστοσελίδα
https://sancar.org/
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέαςΕπιδιόρθωση DNA, κυτταρικός κύκλος, Κιρκάδιος ρυθμός, βιοχημεία, μοριακή βιολογία και DNA
Ιδιότηταβιοχημικός, μοριακός βιολόγος, διδάσκων πανεπιστημίου, γενετιστής και επιστήμονας
δεδομένα (π • σ • ε )

Βιογραφία Επεξεργασία

Ο Αζίζ Σαντζάρ γεννήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 1946. Είναι γόνος μικρομεσαίας οικογένειας από την Σαβούρ, στην επαρχία Μαρντίν και μιλούσε αραβικά.[6][7] Ήταν το έβδομο από τα οχτώ παιδιά της οικογένειας. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Κενάν Σαντζάρ είναι απόστρατος αξιωματούχος του τουρκικού στρατού.[8] Οι γονείς του ήταν αναλφάβητοι, όμως έδωσαν μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση.[9][10] Κατά τη διάρκεια των σχολικών του χρόνων. ο Σαντζάρ είχε σπουδαίες ακαδημαϊκές επιτυχίες. Ήθελε να σπουδάσει χημεία ενόσω ήταν στο λύκειο, αλλά πείστηκε να σπουδάσει ιατρική αφότου πέντε από τους συμμαθητές του πέρασαν επίσης στην ιατρική. Έτσι, σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης.[6] Σε μία συνέντευξή του δήλωσε ότι όταν ήταν μικρότερος, ήταν εθνικιστής και παρευρέθηκε στις τοπικές συναντήσεις των Γκρίζων Λύκων, αν και δε συμμετείχε ενεργά στις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις.[11]

Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης με πτυχίο ιατρικής και επέστρεψε στο Σαβούρ. Αν και ήθελε να πάει στις Ηνωμένες Πολιτείες, τελικά δοκίμασε να ασκήσει ιατρική για 1,5 χρόνο. Στη συνέχεια κέρδισε υποτροφία, ώστε να συνεχίσει περαιτέρω εκπαίδευση στη βιοχημεία στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, αλλά επέστρεψε στο Σαβούρ, καθώς δυσκολεύτηκε να προσαρμοστεί στη ζωή στην Αμερική και αντιμετώπισε κοινωνικές δυσκολίες. Μιλούσε μόνο γαλλικά όταν έφτασε στις ΗΠΑ, αλλά έμαθε αγγλικά κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής του στο Τζονς Χόπκινς.[6] Αργότερα, έγραψε στον Σταν Ρούπερτ, ο οποίος είχε αναμειχθεί στην ανακάλυψε των μηχανισμών διόρθωσης του DNA, και πραγματοποίησε το μεταπτυχιακό του στη βιοχημεία με θέμα το φωτοαντιδραστηρικό ένζυμο του Ε. coli στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ντάλας το 1977,[12] στο εργαστήριο του Σταν Ρούπερτ.[6]

Ακαδημαϊκή σταδιοδρομία Επεξεργασία

Μετά το μεταπτυχιακό, ο Σαντζάρ εργάστηκε στο πανεπιστήμιο Γέιλ για πέντε χρόνια.[6] Έγινε δεκτός ως λέκτορας στο πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, το μόνο πανεπιστήμιο το οποίο ανταποκρίθηκε θετικά από τα 50 στα οποία έστειλε αιτήσεις. Δήλωσε ότι η προφορά το στα αγγλικά ήταν καταστροφική για τη σταδιοδρομία του ως λέκτορας.[6] Η πιο μακροχρόνια μελέτη του περιλάμβανε την φωτολυάση και τους μηχανισμούς φωτοενεργοποίησης. Μετά από 20 χρόνια, δημοσίευσε την ανακάλυψη των ελευθέρων ριζών της φωτολυάσης, παρέχοντας άμεση παρατήρηση του κύκλου της διόρθωσης των διμερών θυμίνης.[13] Στα πλαίσια της μελέτης των κιρκάδιων ρυθμών, ο Σαντζάρ και η ομάδα του ανακάλυψαν δύο γονίδια, τα οποία ελέγχουν τον κιρκάδιο κύκλο στους ανθρώπους, συγχρονίζοντάς την στις 24 ώρες. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν το 2014.[14]

Ο Αζίζ Σαντζάρ είναι επίτιμο μέλος της Τουρκικής Ακαδημίας Επιστημόνων[15] και της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών.[16] Το 2005, εξελέγη στην Ακαδημία Τεχνών και Επιστημόνων, ο πρώτος Τουρκοαμερικανός μέλος της. Είναι καθηγητής βιοχημείας στο πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας. Παντρεύτηκε την Γκουέν Μπόουλς Σαντζάρ, η οποία αποφοίτησε την ίδια χρονιά και είναι επίσης καθηγήτρια Βιοχημείας και Βιοφυσικής στο πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας.[17] Μαζί ίδρυσαν το Καρολίνα Τουρκ Εβί (Carolina Türk Evi), ένα μόνιμο τουρκικό κέντρο κοντά στην πανεπιστημιούπολη του πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνα, όπου στεγάζονται τέσσερις Τούρκοι ερευνητές στο πανεπιστήμιο, επισκέπτες Τούρκοι ακαδημαϊκοί και κέντρο προώθησης των ανταλλαγών Τουρκίας-Ηνωμένων Πολιτειών.[5]

Το 2015, του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Χημείας, από κοινού με τον Τόμας Λίνταλ και Πολ Μόντριτς για τις μηχανιστικές μελέτες τους στην επιδιόρθωση του DNA.[2][3] Ο Σαντζάρ είναι ο δεύτερος Τούρκος νομπελίστας μετά τον Ορχάν Παμούκ, ο οποίος είναι επίσης απόφοιτος του πανεπιστημίου Κωνσταντινούπολης. Ο Σαντζάρ δώρησε το αρχικό χρυσό βραβείο Νόμπελ στο μαυσωλείο του Ατατούρκ τις 19 Μαΐου 2016, με επίσημη τελετή,[18][19] και ένα αντίγραφο στο πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης.[20]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ «Aziz Sancar». UNC School of Medicine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2015. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Broad, William J. (7 October 2015). «Nobel Prize in Chemistry Awarded to Tomas Lindahl, Paul Modrich and Aziz Sancar for DNA Studies». New York Times. http://www.nytimes.com/2015/10/08/science/tomas-lindahl-paul-modrich-aziz-sancarn-nobel-chemistry.html. Ανακτήθηκε στις 7 October 2015. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Staff (7 October 2015). «THE NOBEL PRIZE IN CHEMISTRY 2015 - DNA repair – providing chemical stability for life» (PDF). Βραβείο Νόμπελ. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2015/popular-chemistryprize2015.pdf. Ανακτήθηκε στις 7 October 2015. 
  4. ↑ UNC Lineberger Comprehensive Cancer Center (7 October 2015). UNC-Chapel Hill Scientist Aziz Sancar Wins Nobel Prize for Chemistry. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 11 January 2016. Αρχειοθετήθηκε 2016-06-09 στο Wayback Machine. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 26 Μαΐου 2016. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «The Aziz & Gwen Sancar Foundation – Carolina Türk Evi – Turkish House, NC». carolinaturkevi.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2015. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 «Nobeli alan Prof. Aziz Sancar konuştu» (στα tr). CNN Türk. 11 October 2015. http://www.cnnturk.com/dunya/nobeli-alan-prof-aziz-sancar-konustu. Ανακτήθηκε στις 12 December 2015. «Anne babayla Arapça konuşurduk ama çocuklar kendi aramızda Türkçe konuşarak büyüdük.» 
  7. ↑ «Nobel Prize in Chemistry: how our DNA repairs itself». Deutsch Welle. 7 October 2015. http://www.dw.com/en/nobel-prize-in-chemistry-how-our-dna-repairs-itself/a-18766543. 
  8. ↑ http://www.hurriyet.com.tr/aziz-sancar-i-emekli-general-agabeyi-anlatti-30264107
  9. ↑ «Nobel Kimya Ödülü'nü Türk asıllı Aziz Sancar kazandı (Aziz Sancar kimdir)» (στα Turkish). Hürriyet. 2015-10-07. http://www.hurriyet.com.tr/nobel-kimya-odulunu-turk-asilli-aziz-sancar-kazandi-aziz-sancar-kimdir-30255503. Ανακτήθηκε στις 2015-10-07. 
  10. ↑ «Nobel'li Prof. Aziz Sancar: Lise yıllarında ülkücüydüm; sinema ve tiyatroya hiç gitmedim». T24. 11 October 2015. http://t24.com.tr/haber/nobelli-prof-aziz-sancar-lise-yillarinda-ulkucuydum-sinema-ve-tiyatroya-hic-gitmedim,312534. 
  11. ↑ «Aziz Sancar - Ropörtaj». Hürriyet. 10 October 2015. http://www.hurriyet.com.tr/nobel-panteri-aziz-sancar-kizlar-hep-beni-terk-etti-30282793. Ανακτήθηκε στις 13 January 2016. 
  12. ↑ «Aziz Sancar». UNC School of Medicine. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2015. 
  13. ↑ Zagorski, N. (2005). «Profile of Aziz Sancar». Proceedings of the National Academy of Sciences 102 (45): 16125–16127. doi:10.1073/pnas.0507558102. PMID 16263927. 
  14. ↑ Ye, Rui; Selby, Cristopher P.; Chiou, Yi-Ying; Ozkan-Dagliyan, Irem; Gaddameedhi, Shobhan; Sancar, Aziz (15 September 2014). «Dual modes of CLOCK:BMAL1 inhibition mediated by Cryptochrome and Period proteins in the mammalian circadian clock». Genes & Development 28 (18): 1989–1998. doi:10.1101/gad.249417.114. ISSN 1549-5477. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25228643. Ανακτήθηκε στις 19 April 2016. 
  15. ↑ «Prof. Dr. Aziz Sancar». Turkish Academy of Sciences. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2015. 
  16. ↑ «American Academy Announces 2004 Fellows and Foreign Honorary Members». American Academy of Arts and Sciences. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2015. 
  17. ↑ «Biology : Aziz Sancar elected to the National Academy of Sciences». utdallas.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2015. 
  18. ↑ «UNC Nobel laureates Oliver Smithies and Aziz Sancar present medals to UNC». UNC Healthcate. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2016. 
  19. ↑ «Cumhurbaşkanı Erdoğan, Nobel Ödülü'nün Anıtkabir Komutanlığına Takdim Törenine Katıldı». Presidency of the Republic of Turkey. 19 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2016. 
  20. ↑ «Nobel laureate Sancar donates his award to Anıtkabir». Hürriyet Daily News. 19 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2016. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αζίζ_Σαντζάρ&oldid=10241569"