Αλέξιος Δούκας Φιλανθρωπηνός
Ο Αλέξιος (απεβ. π. 1275) από την Οικογένεια Φιλανθρωπηνών ήταν Ρωμαίος ευγενής με τον τίτλο του πρωτοστράτορος. Μετά τη νίκη του στη Ναυμαχία της Δημητριάδος έγινε μέγας δούκας (ναύαρχος). Έδρασε κατά τη βασιλεία του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου.
| Αλέξιος Δούκας Φιλανθρωπηνός | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 13ος αιώνας |
| Θάνατος | 1275 (περίπου)[1] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | στρατιωτικός |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Βαθμός/στρατός | ναύαρχος |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | πρωτοστράτωρ |
Βιογραφία Επεξεργασία
Θα ήταν γιος ενός Φιλανθρωπινού και μίας Δούκαινας. Είναι το πρώτο σημαντικό μέλος των Φιλανθρωπηνών. Πρώτα εμφανίζεται στην Ιστορία του Γεωργίου Ακροπολίτη το φθινόπωρο του 1255 ως στρατιωτικός διοικητής της Οχρίδος, ίσως δούκας (κυβερνήτης) του θέματος εκεί, κατά τους πολέμους του Θεοδώρου Β΄ Βατάτζη (1254-58) εναντίον των Βουλγάρων.[2][3][4]
Καθ' όλη τη δεκαετία του 1260 έφερε τον τίτλο του πρωτοστράτορος. Θεωρητικά έπρεπε να είναι υπό τον μεγάλο δούκα (ναύαρχο) Μιχαήλ Λάσκαρη, αλλά ο τελευταίος ήταν γηραιός και ασταθής, έτσι ο Αλέξιος εξασκούσε στην πράξη τη διοίκηση του Ρωμαϊκού στόλου.[5] Το 1262 και το 1263, αμέσως μετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, ο Μιχαήλ Η΄ τον έστειλε να κάνει επιδρομές στις Λατινικές κατοχές του Αιγαίου. Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη αποστολή, που έκανε ο Μιχαήλ Η΄ με το πρόσφατα αυξημένο και αναδιοργανωμένο ναυτικό του. Τον στόλο του Φιλανθρωπηνού χειριζόταν τα νέα σώματα, που αποτελούσαν οι Γασμούλοι (ναύτες) και οι προσαλέντες (κωπηλάτες). Οι Ρωμαίοι επέδραμαν και λεηλάτησαν την Πάρο, τη Νάξο, την Κέα· επίσης την Κάρυστο και τους Ωρεούς στο Νεγκροπόντε (Εύβοια). Έπειτα έπλευσαν νότια στη Μονεμβασία και αποβίβασαν στρατό εναντίον του πριγκιπάτου της Αχαΐας.[6]
Το 1270 ήταν μάλλον ο Αλέξιος στρατηγός του σώματος, που αποβιβάστηκε στη Μονεμβασία και που τα επόμενα έτη επιχειρούσε στον Μωρέα εναντίον της Αχαΐας. Και οι δύο πλευρές απέφευγαν την απευθείας σύρραξη, φοβούμενοι μία μεγάλη ήττα. Αντ' αυτού επέδραμαν με σκοπό τη λαφυραγώγηση και ερήμωση της εχθρικής περιοχής.[7] Στις αρχές της δεκαετίας του 1270 ο Φιλανθρωπηνός οδήγησε το στόλο του αρκετές φορές εναντίον των Λατίνων, υποστηρίζοντας τον Λικάριο στο Νεγκροπόντε, υποτελή του Αυτοκράτορα. Συνέπραξε στη μεγάλη νίκη της Ναυμαχίας της Δημητριάδος (σημ. Βόλου), όπου τραυματίστηκε σοβαρά. Για την επιτυχία του ανήλθε στο βαθμό του μεγάλου δουκός (ναυάρχου), θέση που ήταν κενή μετά τον θάνατο του Μιχαήλ Λάσκαρη.[5][8]
Περί το 1275 απεβίωσε και τον διαδέχθηκε σύντομα μετά ο Λικάριος της Εύβοιας.[2][3][9]
Οικογένεια Επεξεργασία
Από τον γάμο του είχε τέκνα:
- Μαρία, παντρεύτηκε τον Μιχαήλ Ταρχανειώτη Γλαβά πρωτοβεστιάριο.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2021.
- ↑ 2,0 2,1 Kazhdan 1991, σελ. 1649.
- ↑ 3,0 3,1 Polemis 1968, σελ. 168.
- ↑ Macrides 2007, σελίδες 292, 295.
- ↑ 5,0 5,1 Guilland 1967, σελίδες 484, 548–549.
- ↑ Bartusis 1997, σελ. 49; Geanakoplos 1959, σελ. 158.
- ↑ Geanakoplos 1959, σελίδες 229–230; Bartusis 1997, σελ. 58.
- ↑ Geanakoplos 1959, σελίδες 235–236, 282–284, 295.
- ↑ Geanakoplos 1959, σελ. 297.
Πηγές Επεξεργασία
- Bartusis, Mark C. (1997). The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204–1453. Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1620-2.
- Geanakoplos, Deno John (1959). Emperor Michael Palaeologus and the West, 1258–1282: A Study in Byzantine-Latin Relations. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
- Guilland, Rodolphe (1967). Recherches sur les Institutions Byzantines, Tome I (in French). Berlin, Germany: Akademie-Verlag.
- Kazhdan, Alexander Petrovich, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Macrides, Ruth (2007). George Akropolites: The History – Introduction, Translation and Commentary. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-921067-1.
- Polemis, Demetrios I. (1968). The Doukai: A Contribution to Byzantine Prosopography. London, United Kingdom: The Athlone Press.