Αλεξάντρ Ραντίστσεφ

Ρώσος συγγραφέας (1749-1802)

Ο Αλεξάντρ Νικολάγιεβιτς Ραντίστσεφ (Ρωσικά: Алекса́ндр Никола́евич Ради́щев), γεννήθηκε στις 20 Αυγούστου 1749 (31 Αυγούστου 1749 στο Γρηγοριανό ημερολόγιο) στο Σαράτοφ και πέθανε στις 12 Σεπτεμβρίου 1802 (24 Σεπτεμβρίου στο Γρηγοριανό ημερολόγιο) στην Αγία Πετρούπολη, ήταν Ρώσος συγγραφέας, φιλόσοφος, ποιητής, διευθυντής των Τελωνείων της Αγίας Πετρούπολης και μέλος της Επιτροπής για τη σύνταξη νόμων υπό τον Αλέξανδρο Α'.[6]

Αλεξάντρ Ραντίστσεφ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Александр Радищев (Ρωσικά)
Γέννηση20ιουλ. / 31  Αυγούστου 1749γρηγ.[1][2][3]
Radischevo
Θάνατος12ιουλ. / 24  Σεπτεμβρίου 1802γρηγ.[1][2][4]
Αγία Πετρούπολη[1][5]
Αιτία θανάτουnitric acid poisoning[3]
Συνθήκες θανάτουαυτοκτονία[3][1][2]
Τόπος ταφήςνεκροταφείο Βόλκοβο[2]
Χώρα πολιτογράφησηςΡωσική Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΡωσικά
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Λειψίας (1766–1771)[1]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφιλόσοφος
συγγραφέας[4]
μυθιστοριογράφος
ποιητής
οικονομολόγος
Αξιοσημείωτο έργοΤαξίδι από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα
Οικογένεια
ΣύζυγοςAnna V. Radishcheva (1775–1783)[3]
ΤέκναAphanasiy Radishchev
Pavel Radishchev
Nikolay Radishchev
d:Q116196236
ΓονείςNikolay Radishchev
ΟικογένειαRadishchev
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Είναι περισσότερο γνωστός για το μυθιστόρημά του Ταξίδι από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα (1790) που δημιούργησε την παράδοση του ριζοσπαστισμού στη ρωσική λογοτεχνία. Η απεικόνιση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών στη Ρωσία είχε ως αποτέλεσμα την εξορία του στη Σιβηρία από το 1792 μέχρι το 1797. [7] 

Βιογραφικά στοιχεία Επεξεργασία

Ο Αλεξάντρ Ραντίστσεφ κατάγονταν από παλιά οικογένεια ευγενών γαιοκτημόνων. Ο πατέρας του είχε τη φήμη ότι συμπεριφερόταν ανθρώπινα στους πάνω από 3.000 δουλοπάροικους του. Μέχρι τα 8 του χρόνια έζησε και εκπαιδεύτηκε ιδιωτικά στο κτήμα του πατέρα του. Στη συνέχεια φοίτησε στη Σχολή Ευγενών (1762–1766) και στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας όπου σπούδασε μαθηματικά και χημεία. Χάρη στην εξαιρετική ακαδημαϊκή του πρόοδο, ο Ραντίστσεφ επιλέχθηκε ως ένας από τους δώδεκα νέους αριστοκράτες φοιτητές που πήγαν στο εξωτερικό με υποτροφία για να αποκτήσουν δυτική παιδεία. Για αρκετά χρόνια σπούδασε δίκαιο, φιλοσοφία, ιστορία, λογοτεχνία και ξένες γλώσσες στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, στο οποίο φοίτησε ταυτόχρονα με τον Γκαίτε. Η εκπαίδευσή του επηρέασε τις απόψεις του και μετά την επιστροφή του ήλπιζε να ενσωματώσει τα ιδανικά του Διαφωτισμού, όπως το φυσικό δίκαιο και το κοινωνικό συμβόλαιο, στις ρωσικές συνθήκες. Επιστρέφοντας στη Ρωσία, εντάχθηκε στην αυτοκρατορική διοίκηση. Παράλληλα με την καριέρα ως δημόσιος υπάλληλος, συνέχισε τη λογοτεχνική του δραστηριότητα. Το 1789, η δημοσίευση του έργου Η ζωή του Φιόντορ Βασίλιεβιτς Ουσάκοφ προκάλεσε ήδη αντιδράσεις στους αναγνώστες του.[8]

Το επόμενο έργο του Ταξίδι από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα το δημοσίευσε ανώνυμα το 1790 - ατυχής συγκυρία, ένα έτος μετά το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης - και ήταν μια αυστηρή καταγγελία για τη δουλοπαροικία, το ρωσικό δικαστικό σύστημα και τη διοίκηση, την εξουσία των ευγενών, την κοινωνική δομή και την προσωπική ελευθερία επί ηγεμονίας της Αικατερίνης Β'.[9]

Εξορία Επεξεργασία

Η τσαρίνα Αικατερίνη διάβασε το έργο, θεώρησε τις ιδέες του Ραντίστσεφ για μεταρρυθμίσεις ως απόδειξη ακραίου ριζοσπαστισμού και διέταξε να κατασχεθούν και να καταστραφούν αντίγραφα του κειμένου. Από τα 650 αντίτυπα που τυπώθηκαν αρχικά, μόνο 17 σώθηκαν μέχρι που το έργο ανατυπώθηκε στην Αγγλία 50 χρόνια αργότερα. Το 1790 ο Ραντίστσεφ συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο. Παρακάλεσε για χάρη την Αικατερίνη, αποκηρύσσοντας δημόσια το βιβλίο του, και η ποινή του μετατράπηκε σε εξορία στη μικρή πόλη Ιλίμσκ της Σιβηρίας. Καθ' οδόν, ο συγγραφέας αντιμετωπίστηκε σαν κοινός κατάδικος και αναγκάστηκε να υπομείνει το ρωσικό κρύο από το οποίο τελικά αρρώστησε. Υψηλά ιστάμενοι φίλοι του μεσολάβησαν και κατάφεραν να έχει πιο κατάλληλα καταλύματα, επιτρέποντάς του να επιστρέψει στη Μόσχα για να συνέλθει και να ξαναρχίσει το ταξίδι του αργότερα. Ξεκινώντας τον Οκτώβριο του 1790, το ταξίδι του Ραντίστσεφ για τη Σιβηρία κράτησε δύο χρόνια, έφθασε στο Ιλίμσκ το 1792. Στην πορεία, άρχισε να γράφει μια βιογραφία του Γερμάκ Τιμοφέγεβιτς, του Κοζάκου κατακτητή της Σιβηρίας. Εγκαταστάθηκε στο Ιλίμσκ για πέντε χρόνια. Οι συνθήκες διαβίωσής του στην εξορία ήταν υποφερτές: μπορούσε, μεταξύ άλλων, να παντρευτεί και να διατηρήσει υπηρέτες. Έγραψε μια μακροσκελή πραγματεία, Για τον άνθρωπο, τη θνητότητα και την αθανασία του, που αναφέρεται στην πίστη του ανθρώπου στη μετά θάνατον ζωή, την ψυχή και την τελική λύτρωση των αμαρτωλών.[10]

Αποκατάσταση και θάνατος Επεξεργασία

Μετά τον θάνατο της Αικατερίνης (1796) ο διάδοχός της τσάρος Παύλος ανακάλεσε τον Αλεξάντρ Ραντίστσεφ από τη Σιβηρία και τον περιόρισε στα κτήματά του, υπό την επίβλεψη της αστυνομίας. Ο Ραντίστσεφ προσπάθησε ξανά να πιέσει τη ρωσική κυβέρνηση για μεταρρυθμίσεις ζητώντας την κατάργηση της δουλοπαροικίας και των ταξικών προνομίων. Από το 1801, κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του Αλέξανδρου Α', έλαβε χάρη και διορίστηκε στην Υπηρεσία της Επιτροπής Νομοθεσίας για να συμβάλλει στην αναθεώρηση της ρωσικής νομοθεσίας, μια υλοποίηση του ονείρου της ζωής του, ωστόσο η υπηρεσία του σ' αυτό το διοικητικό σώμα αποδείχθηκε σύντομη και άκαρπη. Αποθαρρυνμένος από την απειλή μιας άλλης εξορίας στη Σιβηρία, στις 24 Σεπτεμβρίου 1802, σε ηλικία 53 ετών, έβαλε τέλος στη ζωή του πίνοντας δηλητήριο, σύμφωνα με άλλους βιογράφους αιτία θανάτου ήταν ατύχημα.[11]

Ο Ραντίστσεφ απέκτησε 7 παιδιά, 4 από την πρώτη του σύζυγο Άννα και 3 από την Ελισάβετ, αδελφή της Άννας, που την παντρεύτηκε μετά τον θάνατο της συζύγου του.[12]

Από το όνομά του ονομάστηκε ο αστεροειδής 2833 Ραντίστσεφ.

Επίδραση Επεξεργασία

 
Ο Ραντίστσεφ σε γραμματόσημο του 1952

Αν και το έργο του έχει μικρή λογοτεχνική αξία, η φήμη του Ραντίστσεφ ήταν μεγάλη και η σκέψη του ενέπνευσε τις μεταγενέστερες γενιές, ιδιαίτερα τους Δεκεμβριστές, μια ομάδα διανοουμένων και ευγενών που οργάνωσαν μια αποτυχημένη εξέγερση ενάντια στην απολυταρχία το 1825.

Κατά τα τελευταία χρόνια του συγγραφέα, το διαμέρισμά του στη Μόσχα έγινε το κέντρο λογοτεχνικών κύκλων που είχαν παρόμοιες απόψεις και θρήνησαν τον θάνατό του. Η κυβέρνηση, ωστόσο, κατάφερε να αποτρέψει τη δημοσίευση του Ένα ταξίδι από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα μέχρι το 1905, διάστημα κατά το οποίο το έργο κυκλοφορούσε μέσω ριζοσπαστικών ομάδων και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Ο Αλεξάντερ Πούσκιν, που συμμερίζονταν τις απόψεις και το πάθος του Ραντίστσεφ, ανέλαβε να γράψει μια συνέχεια του εμπρηστικού βιβλίου, που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ καθώς αντιμετώπισε πίεση από τη λογοκρισία. Ωστόσο, μετά τις επαναστάσεις του 1905 και του 1917, το έργο του Ραντίστσεφ κυκλοφόρησε σε όλη τη Ρωσία και την Ευρώπη. Παρά τις αποκλίσεις μεταξύ των απόψεων του συγγραφέα και της σοβιετικής πραγματικότητας, ο Ραντίστσεφ χαρακτηρίσθηκε από τους Σοσιαλδημοκράτες των αρχών του 20ού αιώνα ως πρόδρομος του επαναστατικού κινήματος και «υλιστής, ενεργός μαχητής ενάντια στην αυταρχική τυραννία και εισηγητής της επαναστατικής λογοτεχνίας».[13]

Έργα Επεξεργασία

  • 1782: Επιστολή σε έναν φίλο που ζει στο Τομπόλσκ.
  • 1789: Η ζωή του Φιόντορ Βασίλιεβιτς Ουσάκοφ  .
  • Δεκέμβριος 1789: Συζήτηση για το τι είναι ο γιος της πατρίδας (άρθρο που δημοσιεύτηκε σε περιοδικό)
  • 1790: Ταξίδι από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα.
  • 1792 - 1797: Για τον άνθρωπο, για τη θνησιμότητα και την αθανασία του
  • 1792 - 1797: Σύντομη ιστορία για την κατάκτηση της Σιβηρίας

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 «Краткая литературная энциклопедия». (Ρωσικά) Συνοπτική Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια. Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1962.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 διάφοροι συγγραφείς: «Энциклопедический словарь» (Ρωσικά) Brockhaus–Efron. Αγία Πετρούπολη. 1907.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Русский биографический словарь» (Ρωσικά) Αγία Πετρούπολη, Μόσχα.
  4. 4,0 4,1 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/39808. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  5. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  6. . «britannica.com/biography/Aleksandr-Nikolayevich-Radishchev». 
  7. . «historytoday.com/archive/alexander-radishchev-first-repentant-nobles». 
  8. . «mylandrover.ru/el/suspension/soobshchenie-o-zhizni-i-tvorchestve-radishcheva-aleksandr-radishchev---biografiy». 
  9. . «pages.uoregon.edu/Alexander Radishchev». 
  10. . «biographybase.com/biography/Radishchev_Alexander». 
  11. . «el.healthy-food-near-me.com/10-interesting-facts-about-alexander-radishchev-and-his-revolutionary-ideas/#2-The-Question-of-Accidental-or-Deliberate-Use-of-Poison». 
  12. . «atexnos.gr/Αλεξάντρ Ραντίστσεφ». 
  13. Lang, D.M. 1977. The First Russian Radical: Alexander Radischev. Westport: Greenwood Publishing Group. p 276

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία