Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου

αρχαίο θέατρο στην Επίδαυρο
(Ανακατεύθυνση από Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου)

Συντεταγμένες: 37°35′46″N 23°4′45″E / 37.59611°N 23.07917°E / 37.59611; 23.07917

Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του ιερού που ήταν αφιερωμένο στον θεραπευτή θεό της αρχαιότητας, τον Ασκληπιό, στο Ασκληπιείο Επιδαύρου. Είναι χτισμένο στη δυτική πλαγιά του Κυνόρτιου όρους. Βρίσκεται κοντά στο σημερινό Λυγουριό της Αργολίδας και ανήκει στον Δήμο Επιδαύρου. Θεωρείται το τελειότερο αρχαίο ελληνικό θέατρο από άποψη ακουστικής και αισθητικής.

Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO
Αρχαιολογικός τόπος Επιδαύρου
Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
Πανοραμική άποψη του αρχαίου θεάτρου
Χάρτης
Χώρα μέλοςΕλλάδα Ελλάδα
ΤύποςΠολιτισμικό
Κριτήριαi, ii, iii, iv, vi
Ταυτότητα491
ΠεριοχήΕπίδαυρος, Ελλάδα
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή1988 (12η συνεδρίαση)


Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
Χάρτης
Είδοςαρχαίο ελληνικό θέατρο, αρχαιολογική θέση και αξιοθέατο
Αρχιτεκτονικήαρχαιοελληνική αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°35′46″N 23°4′45″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Επιδαύρου
ΤοποθεσίαΑσκληπιείο της Επιδαύρου
ΧώραΕλλάδα[1]
Ολοκλήρωση4ος αιώνας[2]
ΑρχιτέκτοναςΠολύκλειτος ο Νεότερος[3]
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Commons page Πολυμέσα

Ιστορία του θεάτρου Επεξεργασία

Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου κατασκευάστηκε από τον αρχιτέκτονα Πολύκλειτο τον Νεότερο όπως αναφέρει ο Παυσανίας[4]. Ο Παυσανίας[5] εξαίρει το θέατρο για τη συμμετρία και την ομορφιά του. Με μέγιστη χωρητικότητα 13.000 - 14.000 θεατών το θέατρο φιλοξενούσε τους μουσικούς, ωδικούς και δραματικούς αγώνες που συμπεριλαμβάνονταν στη λατρεία του Ασκληπιού. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε και ως μέσο θεραπείας των ασθενών, καθώς υπήρχε η πεποίθηση πως η παρακολούθηση δραματικών παραστάσεων είχε ευεργετικά αποτελέσματα για την ψυχική και σωματική υγεία των ασθενών.

Περιγραφή μνημείου Επεξεργασία

Το μνημείο σήμερα διατηρεί τη χαρακτηριστική τριμερή διάρθρωση ενός ελληνιστικού θεάτρου, διαθέτει δηλαδή κοίλο, ορχήστρα και σκηνικό οικοδόμημα. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους το θέατρο δεν υπέστη μετατροπές όπως αρκετά ελληνικά θέατρα.

Το σκηνικό οικοδόμημα του θεάτρου κτίστηκε σε δύο οικοδομικές φάσεις[6]: η πρώτη τοποθετείται στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. και η δεύτερη στα μέσα του 2ου αι. π.Χ. Μέχρι και σήμερα, το θέατρο χρονολογούνταν κατ’ αναλογία με τη χρονολόγηση του σκηνικού οικοδομήματος σε δύο φάσεις: η πρώτη στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. και  η δεύτερη στα μέσα του 2ου αι. π.Χ.

Το κοίλο του διαιρείται καθ’ ύψος σε δύο άνισα τμήματα, το κάτω κοίλο ή θέατρο και το άνω θέατρο ή επιθέατρο. Τα δύο επιμέρους τμήματα χωρίζονται από ένα οριζόντιο διάδρομο κίνησης των θεατών (πλάτους 1.82 μ.), το διάζωμα. Το κάτω τμήμα του κοίλου διαιρείται σε 12 σφηνοειδή τμήματα, τις κερκίδες, ενώ το άνω τμήμα του σε 22. Οι κατώτερες σειρές του άνω και κάτω κοίλου έχουν τη μορφή προεδρίας, θέσεις δηλαδή που προορίζονταν για σημαντικά πρόσωπα. Ο σχεδιασμός του κοίλου είναι μοναδικός και βασίστηκε σε τρία κέντρα χάραξης. Χάρη στον ιδιαίτερο αυτό σχεδιασμό επιτεύχθηκε αφ’ ενός η τέλεια ακουστική του θεάτρου, αφ’ ετέρου το άνοιγμα προς την καλύτερη θέαση.

Το κέντρο του θεάτρου αποτελεί η κυκλική ορχήστρα, διαμέτρου 20 μ. Στο κέντρο της βρίσκεται κυκλική λίθινη πλάκα, η βάση του βωμού, ή η θυμέλη. Την ορχήστρα περιβάλλει ειδικός υπόγειος αποχετευτικός αγωγός, ο εύριπος, πλάτους 1.99 μ, τον οποίο κάλυπτε λίθινος κυκλικός διάδρομος.

Απέναντι από το κοίλο και πίσω από την ορχήστρα αναπτύσσεται το σκηνικό οικοδόμημα του θεάτρου. Η μορφή της σκηνής (η οποία εν μέρει διατηρείται και σήμερα) χρονολογείται στην ελληνιστική περίοδο και αποτελείται από διώροφο σκηνικό οικοδόμημα και προσκήνιο μπροστά στη σκηνή. Το προσκήνιο είχε στην πρόσοψή του κιονοστοιχία. Εκατέρωθεν του προσκηνίου προεξείχαν ελαφρά τα δύο παρασκήνια. Ανατολικά και δυτικά των δύο παρασκηνίων υπήρχαν δύο μικρά ορθογώνια δωμάτια για τις ανάγκες των παραστάσεων. Δύο κεκλιμένα επίπεδα οδηγούσαν στην στέγη του προσκηνίου, στο λογείο όπου αργότερα έπαιζαν οι ηθοποιοί. Τέλος, το θέατρο διέθετε δύο μεγαλοπρεπείς θύρες, οι οποίες είναι σήμερα αναστηλωμένες.

Η πρώτη συστηματική ανασκαφή στο θέατρο ξεκίνησε το 1881 από την Αρχαιολογική Εταιρεία, υπό την διεύθυνση του αρχαιολόγου Παναγή Καββαδία[7] και διατηρήθηκε σε πολύ καλή κατάσταση χάρη στις αναστηλωτικές επεμβάσεις[8] του Π. Καββαδία (1907), του Α. Ορλάνδου (1954-1963) και της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου[9] (1988 έως 2016). Με τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν το θέατρο έχει ανακτήσει - εκτός από το σκηνικό οικοδόμημα - σχεδόν εξ’ ολοκλήρου την αρχική του μορφή.

Ιστορία χρήσης του μνημείου Επεξεργασία

Το μνημείο αποτελεί πόλο έλξης μεγάλου αριθμού Ελλήνων και ξένων επισκεπτών και χρησιμοποιείται για την παρουσίαση παραστάσεων αρχαίου δράματος[10]. Η πρώτη παράσταση στο θέατρο της Επιδαύρου ήταν η τραγωδία Ηλέκτρα του Σοφοκλή που ανέβηκε το 1938, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, με πρωταγωνίστριες την Κατίνα Παξινού και την Ελένη Παπαδάκη[11].

Οι παραστάσεις σταμάτησαν στην συνέχεια λόγω του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Οι θεατρικές παραστάσεις, στο πλαίσιο του οργανωμένου φεστιβάλ, ξεκίνησαν το 1954 και από τον επόμενο χρόνο (1955) καθιερώθηκαν ως ετήσιος θεσμός παρουσίασης του αρχαίου δράματος. Το Φεστιβάλ Επιδαύρου συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και διεξάγεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Το θέατρο έχει σποραδικά χρησιμοποιηθεί και για να φιλοξενήσει σημαντικές μουσικές εκδηλώσεις. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου έχουν παρουσιαστεί στο αρχαίο θέατρο ορισμένοι από τους μεγαλύτερους Έλληνες και ξένους ηθοποιούς και σκηνοθέτες, αλλά και η διάσημη Ελληνίδα σοπράνο Μαρία Κάλλας.[12]

Φωτοθήκη Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. GEOnet Names Server. 11  Ιουνίου 2018. 315359.
  2. (Αγγλικά, Τσεχικά, Σλοβακικά, Σλοβενικά, Πολωνικά, Ουγγρικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Σουηδικά, Κροατικά, Ισπανικά, Πορτογαλικά) European Theatre Architecture. Arts and Theatre Institute. 355. Ανακτήθηκε στις 11  Φεβρουαρίου 2020.
  3. (Αγγλικά, Τσεχικά, Σλοβακικά, Σλοβενικά, Πολωνικά, Ουγγρικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Σουηδικά, Κροατικά, Ισπανικά, Πορτογαλικά) European Theatre Architecture. Arts and Theatre Institute. 355. Ανακτήθηκε στις 18  Φεβρουαρίου 2020.
  4. Βικιθήκη Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Κορινθιακά Ἐπιδαυρίοις δέ ἐστι θέατρον ἐν τῷ ἱερῷ μάλιστα ἐμοὶ δοκεῖν θέας ἄξιον: τὰ μὲν γὰρ Ῥωμαίων πολὺ δή τι [καὶ] ὑπερῆρε τῶν πανταχοῦ τῷ κόσμῳ, μεγέθει δὲ Ἀρκάδων τὸ ἐν Μεγάλῃ πόλει: ἁρμονίας δὲ ἢ κάλλους ἕνεκα ἀρχιτέκτων ποῖος ἐς ἅμιλλαν Πολυκλείτῳ γένοιτ' ἂν ἀξιόχρεως; Πολύκλειτος γὰρ καὶ θέατρον τοῦτο καὶ οἴκημα τὸ περιφερὲς ὁ ποιήσας ἦν
  5. Παπαχατζής, Νικόλαος (1989). Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις βιβλίο 2ο ΛΑΚΩΝΙΚΑ. Αθήνα. 
  6. Von Gerkan , Müller -Wiener, Armin, Wiener (1961). Das Theater von Epidaurus. Stuttgart. 
  7. Καββαδίας, Παναγής (2006). Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου (Επανέκδοση του έργου: Το Ιερόν του Ασκληπιού εν Επιδαύρω και η θεραπεία των ασθενών). Αθήνα. 
  8. Μπολέτης, Κωνσταντίνος (2002). «Ιστορικό των νεότερων επεμβάσεων στο θέατρο του Ασκληπιείου Επιδαύρου και στον ευρύτερο χώρο του έως το 1989»,. Αθήνα: Αρχαιολογικό Δελτίο, Ανάτυπο, Μέρος Α΄: Μελέτες, Τόμος 57,. 
  9. Ομάδα Εργασίας για τη συντήρηση των μνημείων Επιδαύρου, Ο.Ε.Σ.Μ.Ε. (1999). Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου: η έδρα του θεού γιατρού της αρχαιότητα, η συντήρηση των μνημείων του. Πελοπόννησος: Περιφέρεια Πελοποννήσου. σελ. 95. 
  10. Γώγος Σάββας, Γεωργουσόπουλος Κωνσταντίνος – Ομάδα Θεατρολόγων, Σάββας, Κωνσταντίνος (2004). ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ: το Αρχαίο Θέατρο και οι Παραστάσεις. Αθήνα: ΜΙΛΗΤΟΣ. σελ. 452. ISBN ISBN 960-8460-46-8, ISBN-13 978-960-8460-46-1 Check |isbn= value: invalid character (βοήθεια). 
  11. «Ιστορία του Φεστιβάλ Επιδαύρου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2012. 
  12. greekfestival. «ΙΣΤΟΡΙΑ». Athens Epidaurus Festival. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2024. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία