Ασβεστοχώρι

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ασβεστοχώρι (αποσαφήνιση).

Το Ασβεστοχώρι είναι κωμόπολη της Περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης και υπάγεται στον Δήμο Πυλαίας Χορτιάτη. Έχει μόνιμο πληθυσμό 10.879 κατοίκους.

Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης
Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης 40°38′30″N 23°1′30″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Πυλαίας - Χορτιάτη
Γεωγραφική υπαγωγή	Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης
Υψόμετρο	358 μέτρα
Πληθυσμός	6.551 (2021)
Ταχ. κωδ.	570 10
Σχετικά πολυμέσα

Το Ασβεστοχώρι βρίσκεται στους πρόποδες του Χορτιάτη, 12 χιλιόμετρα ανατολικά της Θεσσαλονίκης.

Το Ασβεστοχώρι είναι από τους παλιότερους οικισμούς στη σκιά της Θεσσαλονίκης. Χτίστηκε γύρω στο 1600 και ονομάσθηκε Νεοχώρι. Αυτό μαρτυρούν και αρκετά σπίτια που έχουν το παραδοσιακό μακεδονικό στυλ στον πυρήνα του χωριού (παρ' ότι ο χαρακτήρας του χωριού έχει αλλάξει). Μέχρι και την πρώτη δεκαετία του 2000, ήταν από τις πλουσιότερες κοινότητες της βορείου Ελλάδος λόγω των λατομείων που υπήρχαν στη περιοχή.

Προέλευση

Γυναικεία παραδοσιακή ενδυμασία

Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν φύλακες της περιοχής, καταγόμενοι από τη Μάνη, που φύλαγαν το ταχυδρομείο προς Κωνσταντινούπολη και τα υδραγωγεία της Θεσσαλονίκης. Αργότερα ήρθαν σλαβόφωνοι πρόσφυγες από τις τριγύρω περιοχές, Αγραφιώτες και Βλάχοι. Οι εντόπιοι κάτοικοι (Παεζάνοι κατά τους Βλάχους) άργησαν πολύ να συγχρωτιστούν με τους άλλους πρόσφυγες (κυρίως Βλάχους) και είχαν χωριστούς συλλόγους και άλλες κοινωνικές δομές. Οι κάτοικοι του Ασβεστοχωρίου συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821 και ανάμεσά τους αναδείχθηκε ο Ιωάννης Ντόκος. Το χωριό αναφέρεται με τρεις ονομασίες σε χάρτη του 1914: Κιρέτσκιοϊ, Νεοχώρι και Παεζάνοβο. Στις αρχές του αιώνα είχε 700 ελληνικές οικογένειες (κατά τον Ν. Σχινά), νηπιαγωγείο, παρθεναγωγείο, δημοτικό, καφενεία και χάνι. Οι κάτοικοι ήταν δίγλωσσοι και μιλούσαν ένα ιδιόμορφο μείγμα ελληνικών με σλαβικές καταλήξεις. Την εποχή της Τουρκοκρατίας το χωριό ανήκε στον περίφημο μουκατά των 12 Μαντεμοχωρίων (πλούσιας αυτοδιοικούμενης κοινοπραξίας που εκμεταλλευόταν τα μεταλλεία της Β. Χαλκιδικής).

Μακεδονικός Αγώνας

Στον Μακεδονικό αγώνα η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων κατέδειξε την ελληνική εθνική της συνείδηση με ενεργό συμμετοχή. Στην γενικότερη περιοχή του βουνού Χορτιάτη έδρασαν κατά περιόδους μικρά ελληνικά ανταρτικά σώματα, όπως του Ασβεστοχωρίτη οπλαρχηγού Αντώνιου Μαλαμάτη, καθώς και των Μιχάλη Αναγνωστάκου (καπετάν Ματαπά) και Ανδρέα Παπαγεωργίου, του Ζώη, του Εξαδάκτυλου και του Μαζαράκη με αξιόλογη δράση μέχρι την περιοχή του Λαγκαδά, όπου ήταν ισχυρή η βουλγαρική προπαγάνδα. Κατόρθωσαν να εξολοθρέψουν τις βουλγαρικές ομάδες, να καταστρέψουν βάσεις τους και να ανυψώσουν το φρόνημα των ντόπιων πληθυσμών.

Πρόσβαση

Στο Ασβεστοχώρι φτάνει κανείς από την Θεσσαλονίκη είτε από τον Χορτιάτη μέσω της λεωφόρου Παπανικολάου και από τον περιφερειακό της Θεσσαλονίκης μέσω του κόμβου 6. Επίσης μέσω της επαρχιακής οδού Ασβεστοχωρίου - Αγίου Βασιλείου, το Ασβεστοχώρι συνδέεται με διάφορα χωριά του νομού Θεσσαλονίκης. Ο ΟΑΣΘ εξυπηρετεί το Ασβεστοχώρι με τη γραμμή 57 συνδέοντας το Ασβεστοχώρι με τα Πεύκα και την Θεσσαλονίκη προς τα δυτικά και με τον Χορτιάτη προς τα ανατολικά.

Κατοχή

Κατά την κατοχή, το Ασβεστοχώρι είχε πολλά θύματα, με αποκορύφωμα την ομαδική εκτέλεση 19 Ασβεστοχωριτών πατριωτών από τα στρατεύματα κατοχής και τους συνεργάτες τους, λίγο πριν την απελευθέρωση το 1944 (26/7/44). Όπως λέει και το όνομά του, αρκετοί κάτοικοι παραδοσιακά ασχολούνταν με την κατασκευή ασβέστη (Ασβεστοχώρι, Κιρέτσκιοϊ). Στην περιοχή μπορούμε να δούμε, εκτός από τα νταμάρια που δουλεύουν ακόμη, πλινθόκτιστες καμινάδες που είναι δείγματα μιας πρώιμης βιομηχανικής αρχιτεκτονικής στην περιοχή της Θεσσαλονίκης (1924-1930).

Προσωπικότητες

• Αντώνιος Μαλαμάτης, Μακεδονομάχος οπλαρχηγός.