Το Αττική ήταν ελληνικό ατμόπλοιο που ως επίτακτο πλωτό νοσοκομείο βυθίστηκε το 1941 από γερμανική επιδρομή.[1][2][3] Το πλοίο καθελκύστηκε στις 16/1/1896[4] στη Γλασκώβη από το ναυπηγείο «Alexander Stephen & Sons» με αριθμό 363 και όνομα «Grenada SS» για λογαριασμό της «Trinidad Shipping & Trading Co».[5][6] Είχε ολική χωρητικότητα 2.561 τόνους, καθαρά χωρητικότητα 1.534 τόνους, μήκος 85,74μ πλάτος 11,89μ και βύθισμα 4,48μ.[4][6] Η τριών κυλίνδρων, μονού άξονα, τριπλής επέκτασης ατμομηχανή του (1534 nrt) είχε ονομαστική ισχύ 345 ίππων και μπορούσε να το κινήσει με ταχύτητα 12 κόμβων.[6][7] Το 1913 μεταπωλήθηκε στην «Booker Bros, McConnell & Co.» με έδρα το Λίβερπουλ που το μετονόμασε σε «Arakaka».[6] Το 1925 μεταπωλήθηκε στην «Hellenic Co. of Maritime Enterprises» και μετονομάστηκε σε «Αττική».[6] Το 1928 μεταπωλήθηκε στην «Ανώνυμος Ιονική Ατμοπλοϊκή Εταιρία Γιαννουλάτος»,[6] η οποία το 1929 το συνεισέφερε στη νεοσυσταθείσα εταιρία «Ακτοπλοΐα της Ελλάδος» (ΑΚΤΕΛ).[8] Το 1936, για να εξυπηρετηθούν καλύτερα οι διεθνείς γραμμές, αποσπάστηκε μαζί με 3–4 άλλα πλοία από την ΑΚΤΕΛ δημιουργώντας τις Ελληνικές Μεσογειακές Γραμμές (ΕΛΜΕΣ).[6][9] Στις 29/10/1940, με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού, θέτοντας σε εφαρμογή το σχέδιο «Θαλασσίων Μεταφορών», επίταξε το «Αττική» μαζί με άλλα 46 επιβατικά πλοία της ακτοπλοΐας.[10] Από αυτά το «Αττική», μαζί με τα «Ελληνίς» και «Σωκράτης» μετασκευάστηκαν σε πλωτά νοσοκομεία.[10]

Ελαιογραφία του πλοίου ως SS Grenada
Αττική (επίτακτο) is located in Greece
Αττική (επίτακτο)
Σημείο βύθισης σύμφωνα με σήμα του ΓΕΝ «περί τα 16 μιλ. Βορείως, βορείων ακτών ΑΝΔΡΟΥ»

Το τελευταίο ταξίδι

Επεξεργασία

Την Πέμπτη 10 Απριλίου του 1941 το «Αττική» παρέλαβε από τη Θάσο το προσωπικό του νοσοκομείου Δράμας: 18 γιατρούς, 28 οπλίτες νοσοκόμους, 11 νοσηλεύτριες, έναν ιερέα και βοηθητικό προσωπικό. Το μόνιμο προσωπικό του νοσοκομείου περιλάμβανε το διευθυντή Θ. Θωμόπουλο, τον υποδιευθυντή και χειρουργό Νικηφόρο Σπινέλλη, τον ανθυπίατρο Χ. Σολωμό, το διαχειριστή φαρμακοποιό Κασίμο, την προϊσταμένη εθελόντρια νοσοκόμα Ε. Δημοπούλου, τις εθελόντριες νοσοκόμες Φ. Τζώρτζη, Μ. Εγγλέζου, Κ. Κτενά, Α. Ευαγγελίδου, Β. Καλογερέση, την αδελφή ψυχαγωγίας Κατσιμανδή και 35 οπλίτες νοσοκόμους.[11] Αναχώρησε για τους Ωραιούς της Ευβοίας όπου έφτασε τα ξημερώματα της Παρασκευής. Λίγες ώρες αργότερα έλαβε εντολή να πλεύσει στη Σύρο προκειμένου να αποβιβάσει εκεί το προσωπικό του νοσοκομείου.[11] Τη νύχτα μεταξύ της 11ης και 12ης Απριλίου περιέπλεε το ακρωτήριο Καφηρέα (Κάβο-Ντόρος).[12]

Στις 23:25 επλήγη από αεροπορική επιδρομή της γερμανικής βομβαρδιστικής μοίρας 26 «Löwengeschwader»[4] αν και ήταν κατάφωτο με εμφανή τα σήματα του Ερυθρού Σταυρού. Από τις έξι βόμβες που ερρίφθησαν κατά του πλοίου, τρεις εξερράγησαν στην πλώρη, άλλες στον πρώτο θάλαμο και οι υπόλοιπες στη θάλασσα, κοντά στο μηχανοστάσιο. Με νερά να εισβάλουν στον πρώτο θάλαμο, το πλοίο άρχισε να βουλιάζει. Τότε ο κυβερνήτης, Πλοίαρχος Δημήτριος Μελετόπουλος (ΒΝ), έδωσε εντολή για εγκατάλειψή του πλοίου. Κατά τη διάρκεια της επιβίβασης στις έξι σωστικές λέμβους, το αεροπλάνο που είχε επιτεθεί στο πλοίο επέστρεψε και άρχισε να πολυβολεί το πλήρωμα, σκοτώνοντας το νοσοκόμο Δρακάκη. Ο Κυβερνήτης εγκατέλειψε τελευταίος το πλοίο και επιβιβάστηκε σε μια βάρκα που βυθίζονταν, έχοντας τρυπήσει από τις σφαίρες του πολυβόλου και επιπλέον γεμίσει από νερά του λεβητοστασίου. Προκειμένου να μη βυθιστεί ολοκληρωτικά η βάρκα πρότεινε να πέσουν στη θάλασσα όσοι μπορούσαν να κολυμπήσουν, ώστε να σωθούν οι πολίτες και οι νοσηλεύτριες της Δράμας που δεν ήξεραν κολύμπι. Έδωσε το παράδειγμα, ακολουθούμενος από τη νοσηλεύτρια Φ. Τζώρτζη, το Ν. Σπινέλλη και αρκετούς άλλους.[12]

Στις 3:30 το πρωί οι περισσότερες βάρκες έφτασαν στην ακτή, κοντά στο χωρίο Αμυγδαλιά απ' όπου και ειδοποίησαν τις αρχές. Στις 8:30 εμφανίστηκε στον τόπο του ναυαγίου το αντιτορπιλικό Κουντουριώτης και στις 11:30 παρέλαβε τους ναυαγούς για να τους μεταφέρει στα Μέγαρα. Η περιπέτεια των ναυαγών δεν είχε τελειώσει. Στις 04:45 ενώ το Κουντουριώτης έπλεε νότια της Σαλαμίνας δέχτηκε, ανεπιτυχή, αεροπορική επίθεση με βόμβες και πολυβόλο.[12]

Συνολικά πνίγηκαν 22 άτομα και σκοτώθηκαν 28. Οι απώλειες του πληρώματος περιλαμβάνουν τον κυβερνήτη του πλοίου Δημήτριο Μελετόπουλο, το ναύκληρο Σταύρο Δ. Δόριζα, τον λιπαντή Νικόλαο Ν. Αδαμαντόπουλο, τους ναύτες Ευθύμιο Ε. Φουρνέλα, Μιχαήλ Ι. Τσκίνα, Αντώνιο Σαρούκο, Σπυρίδωνα Ι. Ιωαννίδη και Δημήτριο Ι. Πνευματικό, το ναυτόπαιδα Φραγκίσκο Ι. Βορτ[σ]ελίνο, τον ξυλουργό Αντώνιο Σ. Μ[η/ο]ρτάκη και το θαλαμηπόλο Διονύσιο Ε. Γιαννούτσο.[13] Στους νεκρούς συμπεριλαμβάνονται ακόμα η νοσοκόμα του νοσοκομείου Δράμας Αναστασία Ευφραιμίδου, ο Νικηφόρος Σπινέλλης, ο διαχειριστής του νοσοκομείου Δράμας, συνταγματάρχης Δαγαρόπουλος, και ο νοσοκόμος Δρανδάκης.[11]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Κατσαβός, Ιωάννης (Νοέμβριος 2011). «Τα πλωτά νοσοκομεία και η δράση τους». Ναυτική Ελλάς (938): 32–35. https://perialos.blogspot.com/2012/08/blog-post.html. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  2. «Greek Hospital Ship Sunk, Athens Hears; German Plane Reported to Have Bombed Fully Lighted Craft». New York Times. 1941-04-14. https://www.nytimes.com/1941/04/13/archives/greek-hospital-ship-sunk-athens-hears-german-plane-reported-to-have.html. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  3. «Πώς έγινε ο δολοφονικός βομβαρδισμός του πλωτού νοσοκομείου «Αττική» από γερμανικόν αεροπλάνον». Ακρόπολις. 1941-04-13. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-11-11. https://web.archive.org/web/20191111192038/https://www.efsyn.gr/sites/default/files/akropolis_0_3.jpg. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  4. 4,0 4,1 4,2 «Ελληνικές Απώλειες Πλοίων: ATTIKI». Historisches Marinearchiv. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  5. Lloyd's Register of Shipping: Volume II Steamers and Motorships of 300 Tons Gross and Over. London, UK: Lloyd's. 1932. σελ. 82. 
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Racey, Carl. «SS Attiki (+1941)». Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  7. «Attiki : Lloyd's Register of Ships». Lloyd's. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  8. Καρταπάνης, Γρηγόρης (2014-04-21). «Αναδρομή μεταξύ δύο πολέμων». Ταχυδρόμος του Βόλου. https://www.taxydromos.gr/G.Kartapanis/121997-grhgorhs-kartapanhs-anadromh-meta3y-dyo-polemwn-aktoploika.html. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  9. Μαρτίνος, Φώτης (Αύγουστος 2001). «Συνέντευξη Γιώργος Γιαννουλάτος: Εγώ μιλάω για βαπόρια». Εφοπλιστής (100): 68–76. https://www.efoplistis.gr/interviews/1216202642.pdf. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  10. 10,0 10,1 Καστρενόπουλος, Νικόλαος. «Η ελληνική ακτοπλοΐα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο 1940–1945». Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  11. 11,0 11,1 11,2 Μαλαγκονιάρης, Σταύρος (2018-04-01). «Άλλη μια θηριωδία των ναζί». Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/nisides/145634_alli-mia-thiriodia-ton-nazi. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020. 
  12. 12,0 12,1 12,2 «Η κατόπιν αρεοπορικής εναντίον του επιθέσεως βύθισης του πλωτού νοσκοκομείου Αττική» (PDF). GRHANHD-00000HMP152_00004 12.4.41.-/δ.-/13.-. ΓΕΝ. 12 Απριλίου 1941. σελ. 13. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2020. 
  13. Μαλακάσης, Ιωάννης (1995). «Συγκριτικοί πίνακες των ανθρωπίων απωλειών της Ελληνικής Ναυτιλίας 1939-1945 (φορτηγού, ακτοπλοϊκής, ιστιοφόρου)». Δωδώνη : επιστημονική επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) 24: 129–199. https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/30179. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2020. 

Αναφορές

Επεξεργασία
  • Eberlin, Philippe (2014). Crimes de guerre en mer, 1939-1945. La Falaise: MDV maîtres du vent/Babouji. ISBN 2352610249.