Βώλος Μενδήσιος

Ο Βώλος Δημόκριτος ή Μπώλος Δημόκριτος (ψευδο-Δημόκριτος) ο Μενδήσιος¹ -ελληνοποιημένος Αιγύπτιος- έζησε τον 2ο αιώνα Π.Κ.Ε.. Το έργο του ποίκιλε, καθώς φαίνεται ότι ασχολήθηκε με την αλχημεία, την αστρολογία και την ιατρική. Η έρευνα εκτιμά πως υπήρξε η πηγή της αλχημικής λογοτεχνκής παράδοσης που μεταβιβάστηκε μέσω του ψευδο-Δημόκριτου με το Φυσικά και Μυστικά. Αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν πως υπήρξε το ίδιο πρόσωπο. Στο έργο του αναπτύσσει τους τέσσερις παραδοσιακούς κλάδους της αλχημείας: χρυσός, άργυρος, πολύτιμοι λίθοι, χρωστικές ουσίες. Εκεί βρίσκεται ο διάσημος τύπος που θεωρείται πεμπτουσία της αλχημικής τέχνης: μία φύση έλκεται από μία άλλη φύση, μία φύση υπερνικά μια άλλη φύση, μία φύση κυριαρχεί σε μια άλλη φύση.

Βώλος Μενδήσιος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	3ος αιώνας π.Χ. Μένδης
Θάνατος	3ος αιώνας π.Χ.
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο των Πτολεμαίων
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	γεωπόνος αλχημιστής φιλόσοφος συγγραφέας

Ο ψευδο-Δημόκριτος αναφέρεται από τους περισσότερους συγγραφείς στο χειρόγραφο Βενετίας-Παρισιού, αλλά μόνον ο Ζώσιμος Πανωπολίτης περιγράφει τη συνέχεια της αλχημείας μετά τον Βώλο τον Μενδήσιο. Ο Ζώσιμος, σχολιαστής του 4ου αιώνα Κ.Ε., αναφέρει: 'μπορούμε να προχωρήσουμε με τη μεταστοιχείωση των κοινών σε ευγενή μέταλλα δημιουργώντας κράματα ή εξαγνίζοντας τα μέταλλα, βασιζόμενοι στις συγγένειες των μετάλλων, στις 'συμπάθειες και τις αντιπάθειές τους'. Πρωτογενές υλικό, συμπάθεια, μεταστοιχείωση μέσω της ποσοτικής αλλαγής (των χρωστικών ουσιών), αυτές είναι οι αρχές που συνθέτουν την αλχημεία'. Η 'σχολή' του Βώλου προσθέτει ένα είδος φιλοσοφικής αιτιολόγησης στις αιγυπτιακές και αρχαιοελληνικές τεχνικές της μεταλλοτεχνίας (βλ. Ομήρου Ιλιάδα, την περιγραφή της κατασκευής της ασπίδας του Αχιλλέα) ενώνοντας την θεωρία με το πείραμα και καθιερώνοντας μια πρωτοεπιστήμη (κατ' άλλους ψευδοεπιστήμη) που διέσχισε τους αιώνες μέχρι της καθιέρωση της σύγχρονης χημείας.

Περίπου την ίδια εποχή η αλχημεία ασκείτο στις περισσότερες αιγυπτιακές πόλεις ως μείγμα ερμητικών, γνωστικών στοιχείων και αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας, στην οποία περιλαμβάνονταν ο Ηράκλειτος, ο Εμπεδοκλής και οι θεωρήσεις τους για τα 4α στοιχεία, ο Παρμενίδης με τη θεωρία του για την ενότητα του όλου, η πλατωνική κοσμογονία του Τίμαιου και φυσικά οι απόψεις του Αριστοτέλη.

Παραπομπές-σημειώσεις

1: Bϋrϋs ή Bϋlϋs (Βώλος ή Μπώλος ο Μενδήσιος). Ο J. W. Fόck γράφει ότι ο Βώλος δεν είναι αλχημιστής, αλλά υπάρχουν αρκετές αναφορές σε αλχημικά έργα που αποδίδονται στον ψευδο-Δημόκριτο (ένα όνομα που συνδέεται ή ταυτίζεται με εκείνο του Βώλου) σε αραβικά και συριακά κείμενα. Βλ. επίσης J.W. Fόck, (1951), "The Arabic Literature on Alchemy According to An-Nadim (A.D. 987)", στο Ambix, 4, 92.