Γράμος Καστοριάς
Συντεταγμένες: 40°23′27″N 20°50′15″E / 40.39083°N 20.83750°E
Ο Γράμος (ή Γράμμος[2]) είναι ορεινός οικισμός στην Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς της Μακεδονίας, σε πολύ μικρή απόσταση από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και υπάγεται στον Δήμο Νεστορίου.[3] Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.380 μέτρων στις πλαγιές του όρους Γράμμου και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Ελλάδας. Μέχρι το 1927, ο οικισμός είχε την βλάχικη ονομασία Γράμμο(υ)στα.[2][4]
| Γράμος | |
|---|---|
 | |
Χάρτης  | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτική Μακεδονία |
| Περιφερειακή Ενότητα | Καστοριάς |
| Δήμος | Νεστορίου |
| Δημοτική Ενότητα | Γράμου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονία |
| Υψόμετρο | 1.380 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Γράμμοστα[1] (μέχρι 1928) Γράμμος[1] (μέχρι 1940) |
Ο Γράμος αποτελεί ξεχωριστή δημοτική ενότητα και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 18 κατοίκους.[5] Ο Γράμος τις προηγούμενες δεκαετίες είχε ερημώσει τελείως, αλλά τα τελευταία χρόνια αρχίζει να αξιοποιείται τουριστικά. Πάνω από το χωριό βρίσκεται η ψηλότερη κορυφή του όρους Γράμμου καθώς και η αλπική λίμνη Γκιστόβα, με αποτέλεσμα το χωριό να είναι αφετηρία ορειβατών. Απέχει 70 χλμ. από την Καστοριά.
Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία
Ο ευρύτερος οικισμός εικάζεται πως δημιουργήθηκε από συνένωση μικρότερων κατά τον 17ο αιώνα. Οι κάτοικοί του ασχολούνταν με την νομαδική κτηνοτροφία και τη βιοτεχνία. Επίσης διέθετε αρκετούς τεχνίτες, ενώ κατά τον 17ο αιώνα η Γράμμουστα ήταν ονομαστή για τους αγιογράφους της.[6]
Η ανάπτυξη της οικονομίας του Γράμου οδήγησε στον υπερπληθυσμό των κοπαδιών και ανθρώπων στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Από το 1756, στο χωριό λειτουργούσε ελληνικό σχολείο. Από τον Γράμο καταγόταν ο ιατροφιλόσοφος Ιωάννης Νικολίδης, μέλος του ιατρικού συλλόγου της Βιέννης, ήδη από το 1871.[7]
Το χωριό δέχτηκε επίθεση το Δεκαπενταύγουστο του 1760 κι έτσι οι κάτοικοι έφυγαν από το χωριό, καταφεύγοντας σε άλλες περιοχές της Μακεδονίας, όπως στα Λιβάδια Κιλκίς. Το χωριό δεν ερημώθηκε, αλλά αντιμετώπισε και την επίθεση του Αλή Πασά στις αρχές του 19ου αιώνα, οπότε και παρατηρήθηκε ξανά ρεύμα μετακίνησης κατοίκων προς άλλες περιοχές.
Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, λειτούργησε στο χωριό ρουμανικό σχολείο. Οι κάτοικοι συμμετείχαν στον Αγώνα, ενώ από το χωριό καταγόταν ο Μακεδονομάχος οπλαρχηγός Ιωάννης Νακίτσας και ο Αργύριος Χατζόπουλος.
Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, στο χωριό ζούσαν 300 περίπου Βλάχοι. Μετά το τέλος του Εμφυλίου, το χωριό ήταν εντελώς κατεστραμμένο, ωστόσο ανοικοδομήθηκε σταδιακά.
Προσωπικότητες Επεξεργασία
- Ιωάννης Νικολίδης[8] (1745 - ;), ιατροφιλόσοφος, μέλος της Ακαδημίας Βιέννης.
- Ιωάννης Νακίτσας[9], Μακεδονομάχος οπλαρχηγός.
- Βασίλειος Ραποτίκας[10] (1888-1943), μέλος της δοσιλογικής Ρωμαϊκής Λεγεώνας.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βαμβά - Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, A΄ τόμος, σελ. 174.
- ↑ 2,0 2,1 Αστέριος Ι. Κουκούδης, Μελέτες για τους Βλάχους, τόμος Β΄. Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων, Εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 399.
- ↑ «Γράμος ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, Δήμος ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ | buk.gr». buk.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2022.
- ↑ «Πανδέκτης: Grammosta -- Grammos». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2022.
- ↑ «ΚΑΣΤΟΡΙΑ: Απογραφή 2011 – Πόσοι είμαστε – Σε πόλεις και χωριά!». OlaDeka. 29 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2022.
- ↑ Eugenia Drakopoulou, Anastasia Tourta (editor), Icons from the orthodox communities of Albania. Collection of the national museum of Medieval art, Korcë, European Centre for Byzantine and Post-Byzantine monuments, Kapon Editions, 2006, σελ. 107.
- ↑ «Οδοιπορικό στη Γράμμουστα». Βλάχοι.net. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2022.
- ↑ Β. Π. Καραγιάννης (επιμ.), Νεοελληνικός διαφωτισμός. Πρακτικά πανελλήνιου συνεδρίου Κοζάνη 8 και 10 Νοεμβρίου 1996, Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης Κοζάνης, 1999, σελ. 121.
- ↑ Ιωάννης Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2008, σελ. 77.
- ↑ Σταύρος Αστερίου Παπαγιάννης, Τα παιδιά της λύκαινας. Οι «επίγονοι» της 5ης Ρωμαϊκής Λεγεωνας κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-1944), Σόκολης, 2004, σελ. 206 - 208.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Οδοιπορικό στη Γράμμουστα
- Σύντομη ιστορία του χωριού και δημογραφικά στοιχεία
- Mapping Migration in Kastoria, Macedonia Αρχειοθετήθηκε 2007-07-26 στο Wayback Machine.
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με ένα χωριό της Ελλάδας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |