Δείκτης Ηφαιστειακής Εκρηκτικότητας

Ο Δείκτης Ηφαιστειακής Εκρηκτικότητας, ή απλούστερα Κλίμακα Ηφαιστειακής Εκρηκτικότητας, με διεθνές αρκτικόλεξο VEI (= Volcanic Explosivity Index) είναι η καθιερωμένη σήμερα διεθνώς κλίμακα μέτρησης της ηφαιστειακής ενέργειας που εκλύεται κατά την έκρηξη ενός ηφαιστείου. Πρόκειται για οκτάβαθμη λογαριθμική κλίμακα επί της οποίας βασικό κριτήριο έχει ληφθεί η κατ΄ όγκον ποσότητα των ηφαιστειακών αναβλημάτων σε κυβικά χλμ. που εκτινάσσονται κατά περίπτωση στον αέρα.
Η κλίμακα αυτή επινοήθηκε από τους ηφαιστειολόγους ερευνητές Κρις Νιούχολ του Geological Survey των ΗΠΑ (Αμερικανός) και Στιβ Σελφ του Πανεπιστημίου Χαβάης (Άγγλος) το 1982.

Παράσταση του VEI κατ΄ όγκο αναβλημάτων

Γενικά Επεξεργασία

Παρότι τα ηφαίστεια είναι παρατηρήσιμα από τους μυθικούς χρόνους, διατηρώντας μέχρι σήμερα την πρώτη θέση του ανθρώπινου δέους σε γεωλογικό φαινόμενο, εν τούτοις η κατάταξη αυτών αναλογικά με την καταστροφή που μπορεί να προκαλέσουν είναι ιδιαίτερα δύσκολη, τόσο κατά μέγεθος, όσο και κατά συχνότητα δράσης εκάστου. Τούτο συμβαίνει κυρίως από το γεγονός ότι άμεσα παρατηρήσιμα είναι μόνο τα εξωτερικά φαινόμενα που συνοδεύουν τις διεγέρσεις και οι συνέπειες αυτών και όχι τόσο ο μηχανισμός δημιουργίας τους.
Ένα από τα βασικότερα στοιχεία των συνεπειών μιας ηφαιστειακής δραστηριότητας είναι η επακόλουθη απόθεση των ηφαιστειακών αναβλημάτων, ιδιαίτερα ηφαιστειακής τέφρας και λάβας στην επιφάνεια του γεωφλοιού, τα οποία και είναι μετρήσιμα τόσο κατ΄ έκταση, όσο και κατά ποσότητα, αλλά και ακόμα κατά γεωλογικό χρόνο απόθεσης.

Έτσι με βασικό κριτήριο τον όγκο των αναβλημάτων, και λαμβάνοντας υπόψη το ύψος της ηφαιστειακής στήλης, την ταξινόμηση των ηφαιστείων κ.ά δευτερογενή περιγραφικά και στατιστικά στοιχεία οι παραπάνω ηφαιστειολόγοι επινόησαν την κλίμακα VEI, με οκτώ λογαριθμικές βαθμίδες (δηλαδή δεκαπλάσιας διαφοράς η μία από την άλλη) από 0 μέχρι 8 και που χαρακτηρίζονται περιγραφικά σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα. Το μέγιστο της κλίμακας είναι το 8 και αντιστοιχεί σε όγκο αναβλημάτων μεγαλύτερο των 1.000 κ.χλμ. Παράλληλα, από τα δευτερεύοντα κριτήρια οι ηφαιστειακές εκρήξεις κατηγοριοποιούνται κατά βαθμίδες της κλίμακας καθώς και κατ΄ άλλα μεγέθη όπως χρονική διάρκεια, διείσδυση σε ατμοσφαιρικά στρώματα και συχνότητα επανάληψης.

VEI Όγκος υλικών Εκρηκτικότητα Ύψος στήλης υλικών Συχνότητα
0 < 10.000 m³ Μη εκρηκτική < 100 m Διαρκής
1 > 10.000 m³ Ελάχιστα εκρηκτική 100–1.000 m Ημερήσια
2 > 1.000.000 m³ Μικρή 1–5 km 1 κάθε εβδομάδα
3 > 10.000.000 m³ Μέτρια 3–15 km 1 κάθε λίγους μήνες
4 > 0,1 km³ Μεγάλη 10–25 km ≥ 1 κάθε 1 έτος
5 > 1 km³ Εξαιρετικά μεγάλη 20–35 km 1 κάθε 10 - 12 έτη
6 > 10 km³ Κολοσσιαία > 30 km 1 κάθε 50 - 100 έτη
7 > 100 km³ Υπερ-κολοσσιαία > 40 km 1 κάθε 500 - 1.000 έτη
8 > 1.000 km³ Μεγα-κολοσσιαία ή Συντελειακή
(υπερηφαίστειο)
> 50 km 1 κάθε 50.000 έτη

Σημειώσεις Επεξεργασία

  • Η κλίμακα VEI καλύπτει όλους τους τύπους των επισωρευσιγενών ηφαιστείων, ενώ τα εκχυματικά ηφαίστεια κατατάσσονται στη μηδενική βαθμίδα.
  • Με δείκτη 7 έχουν χαρακτηριστεί εκρήξεις τεσσάρων ηφαιστείων, ενώ με 8 καμία στους ιστορικούς χρόνους.