Ε΄ Συριακός Πόλεμος

Ο Ε΄ Συριακός Πόλεμος, που διήρκεσε από το 202 π.Χ. έως το 195 π.Χ. ήταν μέρος πολλών στρατιωτικών συγκρούσεων μεταξύ της Αιγύπτου των Πτολεμαίων και της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών, με τη συμμετοχή αυτή τη φορά από τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και τη Μακεδονία υπό τον Φίλιππο Ε', που έγιναν παράλληλα και συντόνισαν εν μέρει τον Β΄ Μακεδονικό Πόλεμο (200–196 π.Χ.) με συνέπειες που οδήγησαν σε τον Ε΄ Συριακό Πόλεμο.

Ο πόλεμος πυροδοτήθηκε - εκτός από την άσβεστη ακόμη φιλοδοξία του βασιλιά των Σελευκιδών Αντίοχου Γ' - από την αδυναμία της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου, καθώς μετά το τέλος τού Πτολεμαίου Δ' Φιλοπάτορα (204 π.Χ.) αντιβασιλείς και αυλικές δολοπλοκίες περικύκλωσαν τον ανήλικο διάδοχο Πτολεμαίο Ε' Επιφανή.

Τα γεγονότα

203 π.Χ.: Στο τέλος του έτους ο Αντίοχος Γ΄ και ο Φίλιππος Ε΄ συναντιούνται, και συμφωνούν για τη διαίρεση των κτήσεων του Πτολεμαϊκού βασιλείου εκτός Αιγύπτου.

202 π.Χ.: Το δεύτερο τέταρτο, ο Αντίοχος Γ΄ εισέβαλλε στην Κοίλη στη Συρία. Μια αιγυπτιακή πρεσβεία ξεκινά προς τη Ρώμη, για να λάβει υποστήριξη. Ο Ε΄ Συριακός Πόλεμος έχει αρχίσει.

201 π.Χ.: Ο Αντίοχος Γ΄ καταλαμβάνει μεγάλα τμήματα της Παλαιστίνης χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση, τη Γάζα μετά από πολιορκία, αλλά όχι άλλες παραθαλάσσιες πόλεις. Ο Αιγύπτιος κυβερνήτης Πτολεμαίος αυτομολεί στον Αντίοχο Γ΄ και παραμένει στη θέση του. Ο Φίλιππος Ε΄ κατακτά επίσης την Πτολεμαϊκή Μίλητο και τη ναυτική βάση της Σάμου κατά τον πόλεμό του εναντίον του Άτταλου Α΄ της Περγάμου. Η Πέργαμος και η Ρόδος παραπονιούνται για τον Φίλιππο Ε΄ στη Ρώμη. Η Ρώμη στέλνει μια πρεσβεία, με αποστολή να συγκεντρώσει έναν συνασπισμό κατά του Φιλίππου Ε΄ και να διερευνήσει την κατάσταση στη Συρία.

200 π.Χ.: Στις αρχές του έτους, ο Αιγύπτιος στρατηγός Σκόπας ανακαταλαμβάνει ολόκληρη σχεδόν την καταληφθείσα περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Ιερουσαλήμ, αλλά χωρίς τη Δαμασκό. Το καλοκαίρι ηττάται στον Πανέα (μετέπειτα Καισάρεια Φιλίππου). Υποχωρεί με 10.000 άνδρες στη Σιδώνα, όπου πολιορκείται. Ο Φίλιππος Ε΄ αγνοεί μία ρωμαϊκή τελική απόφαση (ultimatum), και αποσπά τη θρακική ακτή του Αιγαίου από τον Πτολεμαίο Ε΄. Η Ρώμη απαιτεί τελικά την παύση όλων των εχθροπραξιών, την καταβολή αποζημιώσεων, και την επιστροφή των κατακτημένων εδαφών. Ο Φίλιππος Ε΄ αγνοεί και αυτή την τελική απόφαση και πυροδοτεί τον Β΄ Μακεδονικό Πόλεμο. Οι Ρωμαίοι, συμπεριλαμβανομένου του Μάρκου Αιμίλιου Λέπιδου, ταξιδεύουν στην Αλεξάνδρεια, όπου δεν αναλαμβάνουν καμία ενέργεια, και μετά στον Αντίοχο Γ΄, με τον οποίο συμφωνούν ότι δεν θα πάει με τον Φίλιππο Ε΄ εναντίον της Ρώμης, αλλά δεν θα παρεμποδιστεί στα άλλα σχέδιά του.

199 π.Χ.: Ο Σκόπας συνθηκολογεί, και του δίνεται ελεύθερη αποχώρηση, έτσι η Σιδώνα γίνεται Σελευκιδική.

198 π.Χ.: Ο Αντίοχος Γ΄ εδραιώνει την κυριαρχία του στη Συρία.

197 π.Χ.: Ο Αντίοχος Γ΄ κατακτά τις Πτολεμαϊκές κτήσεις της Κιλικίας και της Λυκίας και το φθινόπωρο την Ιωνία με την Έφεσο . Η Ρόδος καταλαμβάνει την Καρία . Η Σάμος είναι και πάλι Πτολεμαϊκή, αλλά της χορηγείται ανεξαρτησία λίγο αργότερα με τη μεσολάβηση της Ρόδου.

196 π.Χ.: Τέλος Β' Μακεδονικού Πολέμου: η Θρακική ακτή δεν επιστρέφεται στους Πτολεμαίους. Στέφεται ο 13 (ή 14) ετών Πτολεμαίος Ε'. Στο τέλος του έτους, μια ρωμαϊκή πρεσβεία (συμπεριλαμβανομένου του Λεύκιου Κορνήλιου Λέντουλου) -πιθανότατα βασισμένη σε μια προηγουμένως διατυπωθείσα καταγγελία- απαιτεί από τον Αντίοχο Γ΄ να επιστρέψει τις «υποκείμενες στην Αίγυπτο πόλεις στον Πτολεμαίο»: η Αίγυπτος χρειάστηκε ξανά τη βοήθεια της Ρώμης, και έτσι περιήλθε περαιτέρω στη σφαίρα τής επιρροής της. Ο Αντίοχος Γ΄ ανακοίνωσε τον επιδιωκόμενο γάμο τής κόρης του Κλεοπάτρας Α' με τον Πτολεμαίο Ε'. Οι Ρωμαίοι αποσύρονται από τις διαπραγματεύσεις.

195 π.Χ.: Αρραβώνας Πτολεμαίου Ε΄ και Κλεοπάτρας. Ειρηνευτική συμφωνία, οι Αιγύπτιοι παραχωρούν τις κτήσεις τους στην Ασία.

Χειμώνας 194/193 π.Χ.: Ο «Γάμος της Ραφίας» μεταξύ Πτολεμαίου Ε΄ και Κλεοπάτρας.

Αποτέλεσμα

Οι Πτολεμαίοι έχασαν ολόκληρη την επικράτειά τους στην Ασία από τον Αντίοχο Γ΄, και έχασαν επίσης όλες τις προηγούμενες κτήσεις τους στην Ευρώπη. Ο πόλεμος σηματοδότησε επίσης την αρχή της εξάρτησης της Αιγύπτου από τη Ρώμη.

Βιβλιογραφία

Günther Hölbl : Ιστορία της Πτολεμαϊκής Αυτοκρατορίας. Πολιτική, ιδεολογία και θρησκευτικός πολιτισμός από τον Μέγα Αλέξανδρο έως τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Scientific Book Society, Darmstadt 1994, ISBN 3-534-10422-6, σελ. 121–126.

Δείτε επίσης

Συριακοί Πόλεμοι