Ιωνία

Στην αρχαιότητα, η Ιωνία ήταν η περιοχή της Μικράς Ασίας, η οποία περιλάμβανε τις ιωνικές αποικίες. Η περιοχή αυτή περιοριζόταν στο κεντρικό τμήμα της ανατολικής ακτής του Αιγαίου Πελάγους, απέναντι από τα νησιά Χίο και Σάμο. Σταδιακά η Ιωνία ταυτίστηκε με ολόκληρη την περιοχή των ανατολικών παραλίων του Αιγαίου, λόγω της μεγαλύτερης εμβέλειας των ιωνικών πόλεων έναντι των άλλων ελληνικών πόλεων της περιοχής αυτής.

Ιωνία
Γεωγραφική υπαγωγή	Μικρά Ασία
Γεωγραφικές συντεταγμένες	38°12′0″N 27°30′0″E
δεδομένα ()

Χάρτης της Ιωνίας, Χάρτα του Ρήγα, 1797

Κιονόκρανο ιωνικού ρυθμού

Γεωγραφία

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Ιωνίας εκτεινόταν από τον Έρμο ποταμό στα βόρεια μέχρι την αρχή της χερσονήσου της Αλικαρνασσού στα νότια. Δυτικά κατέληγε στην μεγάλη χερσόνησο της Ερυθραίας, ενώ ανατολικά κατέληγε σε οροσειρές που χώριζαν την Ιωνία από τη Λυδία και την Καρία. Στην Ιωνία συμπεριλαμβάνονταν και τα νησιά Χίος και Σάμος τα οποία είχαν αποικιστεί από Ίωνες. Βορειότερη αρχαία πόλη της Ιωνίας ήταν η Φώκαια και νοτιότερη η Μίλητος και το ιωνικό μαντείο των Διδύμων.

Ιστορία

Γεωγραφική κατανομή των αρχαιοελληνικών διαλέκτων. Διακρίνονται οι περιοχές εγκατάστασης των ελληνικών φύλων στην Ιωνίας

Η περιοχή της Ιωνίας αποικίστηκε την περίοδο των μεγάλων μετακινήσεων στον ελλαδικό χώρο. Η μετανάστευση ελληνικών φύλων προς την δυτική ακτή της Μικράς Ασίας και προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ονομάστηκε πρώτος ελληνικός αποικισμός. Το βόρειο τμήμα της ανατολικής ακτής του Αιγαίου όπως και η Λέσβος αποικίστηκαν κυρίως από Αιολείς. Το νότιο τμήμα καθώς και τα νησιά Κως και Ρόδος από Δωριείς. Το κεντρικό τμήμα που άκμασε περισσότερο καθώς και τα νησιά Χίος και Σάμος αποικίστηκαν από Ίωνες.

Ιωνικές πόλεις

Πόλεις της αρχαίας Ιωνίας.

Οι Ίωνες ίδρυσαν δώδεκα ισχυρές πόλεις που κατά τον έβδομο αιώνα δημιούργησαν μια θρησκευτική ένωση παρόμοια με τις αμφικτυονίες της ηπειρωτικής Ελλάδας, που ονομάστηκε κοινό των Ιώνων ή ιωνική Δωδεκάπολις. Στην Δωδεκάπολη συμπεριλαμβάνονταν οι δώδεκα ισχυρότερες πόλεις των Ιώνων: η Μίλητος, η Μυούς, η Πριήνη, η Έφεσος, η Κολοφώνα, η Λέβεδος, η Τέως, οι Κλαζομενές, η Φώκαια οι Ερυθρές και οι νησιωτικές πόλεις Χίος και Σάμος. Κέντρο της ένωσης ήταν η χερσόνησος της Μυκάλης. Στην περιοχή αυτή, το κοινό διοργάνωνε γιορτή, τα Πανιώνια.

Οι ιωνικές πόλεις έχασαν την ανεξαρτησία τους υποτασσόμενες αρχικά στους Λυδούς (με εξαίρεση τη Μίλητο) και στη συνέχεια στους Πέρσες, που υπέταξαν ολόκληρη την περιοχή. Οι ιωνικές πόλεις απαλλάχτηκαν από την περσική κυριαρχία μετά τους Περσικούς Πολέμους και εντάχθηκαν στην Δηλιακή Συμμαχία. Οι πόλεις της Ιωνίας επανήλθαν στην περσική αυτοκρατορία με την ανταλκίδειο ειρήνη που ακολούθησε τη λήξη του Κορινθιακού Πολέμου. Μετά της κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Ιωνία έγινε μέρος των ελληνιστικών βασιλείων που ιδρύθηκαν στην περιοχή και τελικά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στη διάρκεια των τελευταίων περιόδων πολλές ιωνικές πόλεις γνώρισαν μεγάλη ακμή, κυρίως η πόλη της Εφέσου. Το κοινό των Ιώνων επανασυστάθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο με την προσθήκη και της Σμύρνης στις υπόλοιπες δώδεκα πόλεις.

Γλωσσικά ιδιώματα

Προς νότο η πρώτη πόλη στη σειρά είναι η Μίλητος, ύστερα έρχονται η Μυούς και η Πριήνη· αυτές βρίσκονται στην Καρία και μιλούν το ίδιο ιδίωμα μεταξύ τους. Οι πόλεις πάλι στη Λυδία είναι η Έφεσος, η Κολοφών, Λέβεδος, Τέως, Κλαζομεναί και η Φώκαια· [1.142.4] αυτές οι πόλεις δεν συμφωνούν καθόλου ως προς τη γλώσσα τους με εκείνες που αναφέραμε πρωτύτερα, ενώ μεταξύ τους έχουν το ίδιο ιδίωμα. Υπολείπονται άλλες τρεις ιωνικές πόλεις, δύο από τις οποίες είναι χτισμένες σε νησιά, στη Σάμο και στη Χίο, ενώ η τρίτη βρίσκεται στη στεριά, δηλαδή οι Ερυθραί· Χίοι και Ερυθραίοι μιλούν το ίδιο ιδίωμα, ενώ οι Σάμιοι το ιδιαίτερο δικό τους. Έτσι τα γλωσσικά ιδιώματα γίνονται τέσσερα.