Πτολεμαίος ΣΤ΄ Φιλομήτωρ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Πτολεμαίος ΣΤ΄ Φιλομήτωρ''' ( [[186 π.Χ.|186]] – [[145 π.Χ.]] ) ήταν ο έκτος φαραώ της [[Δυναστεία των Πτολεμαίων|Δυναστείας των Πτολεμαίων]], η οποία κυβέρνησε την [[Αρχαία Αίγυπτος|Αίγυπτο]] καθ’ όλη τη διάρκεια της [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστικής περιόδου]]. Ήταν γιος του φαραώ [[Πτολεμαίος Ε΄ Επιφανής|Πτολεμαίου Ε΄ του Επιφανούς]] και της [[Κλεοπάτρα Α΄ της Αιγύπτου|Κλεοπάτρας Α΄]], κόρης του [[Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας|Αντίοχου Γ΄ του Μέγα]], βασιλιά των [[Δυναστεία των Σελευκιδών|Σελευκιδών]]. Βασίλεψε στην [[Αλεξάνδρεια]] κατά την περίοδο [[181 π.Χ.|181]] – [[145 π.Χ.]] και το προσωνύμιό του σημαίνει «αυτός που αγαπά τη μητέρα του».

Όταν ο πατέρας του πέθανε πρόωρα το [[180 π.Χ.]], ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ ήταν μόλις πέντε ή έξι ετών, πράγμα που έφερε μνήμες από την περίοδο της αναρχίας που ακολούθησε το θάνατο του παππού του, όταν ο πατέρας του ήταν ακόμη παιδί. Ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ ωστόσο φάνηκε πιο τυχερός, καθώς αυτή τη φορά υπήρχε αντιβασιλέας αναγνωρισμένου κύρους, που δεν ήταν κάποιος φιλόδοξος αυλικός, αλλά η μητέρα του, Κλεοπάτρα Α΄. Η θέση της ήταν σχετικά δύσκολη μιας και ο [[Οίκος των Σελευκιδών]] ήταν ιδιαίτερα αντιπαθής στην Αίγυπτο τη συγκεκριμένη περίοδο. Ωστόσο η περίοδος βασιλείας της ήταν πολύ ήσυχη σε σχέση με τα χρόνια που είχαν προηγηθεί. Αποφάσισε να μη χαλάσει τις διπλωματικές σχέσεις του κράτους με τη [[Ρωμαϊκή Δημοκρατία|Ρώμη]], που ολοένα κέρδιζε σε ισχύ και επιρροή, καθώς επίσης δεν ακολούθησε το σχέδιο επίθεσης στη [[Συρία]], το οποίο πυρετωδώς ετοιμαζόταν την περίοδο που προηγήθηκε του θανάτου του συζύγου της. Η Κλεοπάτρα Α΄ άφησε την τελευταία της πνοή το [[176 π.Χ.]], αρκετά νέα όπως και ο Πτολεμαίος Ε΄.

Η ηγεσία – με τη μορφή πάντα της αντιβασιλείας – πέρασε στα χέρια δύο αυλικών, του Ευλαίου και του Λεναίου, οι οποίοι ήταν και οι δύο βαρβαρικής καταγωγής και σκλάβοι απελεύθεροι. Την εποχή αυτή ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ ήταν δεκαπέντε ετών, και οι δύο υπουργοί του αποφάσισαν να επισπεύσουν την τελετή ενηλικίωσής του για να αποφύγουν πιθανή επέμβαση στα εσωτερικά του κράτους από τους Ρωμαίους. Είναι άγνωστο αν ακολούθησαν τελετές στη [[Μέμφιδα]] σύμφωνα με το αρχαίο αιγυπτιακό εθιμοτυπικό, αλλά μιας και ο Πτολεμαίος Ε΄ έθεσε το παράδειγμα δεν είναι καθόλου απίθανο. Το [[172 π.Χ.]], σε ηλικία δεκαέξι ετών, ήταν ήδη παντρεμένος με τη μικρότερη αδερφή του, την [[Κλεοπάτρα Β΄ της Αιγύπτου|Κλεοπάτρα Β΄]]. Το βασιλικό ζεύγος λατρευόταν πλέον ως «Θεοί Φιλομήτορες» προς τιμήν της μητέρας τους που βασίλεψε στη θέση τους την προηγούμενη δεκαετία.

Κατά τη στέψη του νεαρού βασιλιά, η Ρώμη έστειλε πρέσβεις να ανανεώσουν τη φιλία των δύο κρατών το [[173 π.Χ.]] Οι σχέσεις όμως με τους Σελευκίδες δεν ήταν τόσο φιλικές. Οι δύο υπουργοί ήταν αποφασισμένοι να συνεχίσουν τα σχέδια εισβολής στην [[Κοίλη Συρία]]. Ο [[Αντίοχος Δ΄ Επιφανής]], ο νέος ηγεμόνας των Σελευκιδών, θεώρησε πως οι προετοιμασίες τους του έδιναν το νόμιμο δικαίωμα να επιτεθεί πρώτος. Οι δύο πλευρές αποφάσισαν να κάνουν έκκληση στη Ρώμη, αλλά η δύναμη της Δύσης ήταν πολύ απασχολημένη με τον πόλεμο κατά του Βασιλέωςβασιλιά της [[Μακεδονικό βασίλειο|Μακεδονίας]], του [[Περσέας της Μακεδονίας|Περσέα]], και δεν αναμείχθηκαν.

Ο Ευλαίος και ο Λεναίος το [[170 π.Χ.]] εξαπέλυσαν την επίθεσή τους. Ο Αντίοχος Δ΄ όμως τους απέκρουσε και με κάποιο τρόπο κατέλαβε το [[Πηλούσιο]]. Κατόπιν μπήκε στα αιγυπτιακά εδάφη και κινήθηκε μέσω του ποταμού στη [[Μέμφιδα]]. Ο νεαρός Πτολεμαίος ακολούθησε τη συμβουλή να καταφύγει στο ιερό νησί της [[Σαμοθράκη]]ς, αφήνοντας τη σύζυγο και αδερφή του Κλεοπάτρα Β΄ και το μικρότερο αδερφό του πίσω στην Αλεξάνδρεια. Αιχμαλωτίστηκε όμως και οδηγήθηκε ενωπίων του θείου του, Αντίοχου.

Ταυτόχρονα στην Αλεξάνδρεια ξέσπασε επανάσταση που ανέτρεψε τους δύο υπουργούς. Ο αλεξανδρινός όχλος, αγανακτισμένος με τη δεινή πολιτική κατάσταση και τις λεηλασίες που έκανε ο στρατός του Αντίοχου, απαίτησε να ανέβουν από κοινού στο θρόνο η Κλεοπάτρα Β΄ και ο αδερφός της, [[Πτολεμαίος Η΄ Φύσκων|Πτολεμαίος Η΄]]. Η πόλη οργάνωσε την άμυνά της και Έλληνες πρέσβεις ανέλαβαν διαπραγματεύσεις με τον Αντίοχο. Ο τελευταίος αποσύρθηκε από την Αίγυπτο το [[169 π.Χ.]] μαζί με το στρατό του αφήνοντας τη χώρα διαιρεμένη: υπήρχε ένας βασιλιάς, ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ ο Φιλομήτωρ στη Μέμφιδα και ο Πτολεμαίος Η΄ βασιλιάς στην Αλεξάνδρεια. Ο ίδιος ο Αντίοχος άφησε απλώς μια φρουρά στο Πηλούσιο.

Κατά το [[169 π.Χ.|169]] – [[168 π.Χ.]] έγινε κάτι απρόσμενα ευχάριστο για την Αίγυπτο. Τα δύο αδέρφια ήρθαν σε συνεννόηση μεταξύ τους, αποφασίζοντας να συμβασιλέψουν στην Αλεξάνδρεια. Ίσως ήταν η Κλεοπάτρα που τους συμφιλίωσε, μένοντας και η ίδια βασίλισσα στο πλευρό του Πτολεμαίου ΣΤ΄ του Φιλομήτορα. Η ανησυχία που ένιωσε ο Αντίοχος έφερε νέα εισβολή εκ μέρους του το [[168 π.Χ.]], ενώ ο στόλος του κατέλαβε την [[Κύπρος|Κύπρο]]. Κατόπιν μπήκε και πάλι στον αιγυπτιακό χώρο χωρίς σημαντική αντίσταση και προέλασε κατά της Αλεξάνδρειας. Αυτή τη φορά όμως η βοήθεια ήρθε από το εξωτερικό. ΗΟι ΡώμηΡωμαίοι, έχοντας νικήσει τον Περσέα, στη [[Μάχη της Πύδνας]] το [[168 π.Χ.]], είχαν πια τα χέρια τους ελεύθερα για να επέμβουν. Ο [[Γάιος Πόπλιος Λαίνας]], συνάντησε τον Αντίοχο και, δείχνοντας ιδιαίτερη πειθώ, τον έκανε να αποχωρήσει σε μία συνάντηση που έμεινε διάσημη στην ιστορία. Κατόπιν οι Ρωμαίοι έδιωξαν και τοτον στόλο του από την Κύπρο. Είναι ειρωνεία πως η [[Κοίλη- Συρία]], για χάρη της οποίας οι δύο Μακεδονικέςμακεδονικές Δυναστείεςδυναστείες μάχονταν για γενεές ολόκληρες, σύντομα πέρασε στα χέρια κάποιου τρίτου: στους [[Εβραίοι|Εβραίους]].

Ο Πολύβιος, ιστορικός σύγχρονος του Πτολεμαίου ΣΤ΄, θεωρεί πως στον αντίποδα των παραπάνω, ο χαρακτήρας του φαραώ υπήρξε ο καλύτερος και γοητευτικότερος από αυτούς των προκατόχων και διαδόχων του. Σε μια εποχή που η βία και η σκληρότητα βασίλευαν, ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ επέδειξε ευγένεια ψυχής και ανθρωπιά. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του ιστορικού κανένα από τα πρόσωπα που τον περιστοίχιζαν δεν εξορίστηκε με κάποια κατηγορία, ενώ κανένας Αλεξανδρινός δεν θανατώθηκε κατόπιν εντολής του (Πολύβιος XXXIX.18.) Η καλοσύνη αυτή του Πτολεμαίου ΣΤ΄ δεν στάθηκε ικανή να σβήσει τις φιλοδοξίες του αδερφού του, με τον οποίο μοιραζόταν τοτνο θρόνο, κι έτσι ο τελευταίος επέζησε για να φέρει μπελάδεςπροβλήματα. Τα χρόνια της διπλής βασιλείας ήταν γεμάτα αναστάτωση, καθώς ο νεότερος Πτολεμαίος, που ανέβηκε στο θρόνο κατόπιν απαίτησης του λαού, ήταν δημοφιλής, ενώ ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ δεν ήταν.

Την κατάσταση αυτή προσπάθησε να εκμεταλλευτεί ένας άνδρας αιγυπτιακής καταγωγής, του οποίου το ελληνικό όνομα ήταν Διόνυσος. Αυτός είχε κερδίσει φήμη στους πολέμους κατά των Σελευκιδών και είχε αποκτήσει θέση επιρροής που δεν είχε ποτέ λάβει ως τότε – τουλάχιστον από όσο γνωρίζουμε εμείς – γηγενής άντρας στα χρόνια των Πτολεμαίων. Αυτός χρησιμοποίησε τη δημοφιλία του νεότερου Πτολεμαίου για να υποκινήσει επανάσταση. Όταν όμως εκείνος δήλωσε πως αγνοούσε τα πάντα, ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ συνέτριψε τοτον Διόνυσο και μια μερίδα υποστηρικτών του λίγο έξω από την πόλη. Ο Διόνυσος διέφυγε και έδρασε μυστικά προκειμένου να υποκινήσει νέα αναταραχή.

Η Σύγκλητος έκρινε τελικά πως στα συμφέροντά της ήταν να διαιρεθεί το πτολεμαϊκό βασίλειο στα δύο, με τον Φιλομήτορα να λαμβάνει την Αίγυπτο και την Κύπρο και οτον αδερφός του να λαμβάνει την [[Κυρηναϊκή]]. Ο Φιλομήτωρ πήγε να διαμείνει στην Κύπρο για σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά ο λαός, αγανακτισμένος από τον αδερφό του, απαίτησε την επιστροφή του. Το ρωμαϊκό σχέδιο έλαβε σάρκα και οστά τον Ιούλιο – Αύγουστο του [[163 π.Χ.]] Ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ με τον τρόπο αυτό, έγινε ο μοναδικός ηγεμόνας της Αιγύπτου μέχρι και το τέλος της ζωής του. Εξέδωσε δε ένα διάταγμα που έδινε αμνηστία για εγκλήματα που διεπράχθησαν μια συγκεκριμένη περίοδο, διάταγμα που ονομάστηκε ''φιλάνθρωπα''.

Το [[153 π.Χ.|153]] – [[152 π.Χ.]], ο μεγαλύτερος σε ηλικία γιος του Πτολεμαίου ΣΤ΄, ο [[Πτολεμαίος Ευπάτωρ|Πτολεμαίος ο Ευπάτωρ]], αναγορεύτηκε συμβασιλέας και εστάλη στην Κύπρο. Σύντομα όμως πέθανε από ασθένεια και διάδοχος ονομάστηκε ο [[Πτολεμαίος Ζ΄ Νέος Φιλοπάτωρ|νεότερος αδερφός]] του.

Πάπυροι και επιγραφές μας πληροφορούν πως τον Οκτώβριο του [[163 π.Χ.]] το βασιλικό ζεύγος έκανε περιοδεία στοστον Νείλο. Βρέθηκαν ξανά στο [[Σεραπείο της Αλεξανδρείας|Σεραπείο]] τον Οκτώβριο του [[158 π.Χ.]]. Τον ίδιο χρόνο, ένας από τους σταθμούς τους ήταν οι [[Φίλαι|Φίλες]]. Τα επόμενα χρόνια έγιναν κατασκευές και αναπαλαιώσεις σε διάφορα μνημεία, γεγονότα για τα οποία αντλούμε πληροφορίες από διάφορες επιγραφές. Στο νησί του Ελ-Χεσέχ, νότια των Φιλών, ανακαλύφθηκε η βάση τριών αγαλμάτων των οποίων η επιγραφή αναφέρει πως απεικόνιζαν τον Πτολεμαίο Φιλομήτορα, την Κλεοπάτρα και το γιο τους. Η βάση ενός αγάλματος του Φιλομήτορος ανακαλύφθηκε και στο γειτονικό [[Ασουάν]]. Και στις δύο περιπτώσεις το όνομα του ατόμου που έκανε την αφιέρωση έχει διαγραφεί, και τα θεϊκά ονόματα [[Ίσις]] και [[Ώρος]] έχουν σκαλιστεί για να γεμίζουν το κενό στο μάτι, παρόλο που δεν έχουν νόημα στην εν λόγω θέση.

Στοιχεία καταδεικνύουν πως η Πτολεμαϊκή Αυλή υιοθέτησε αυτή την περίοδο μια επεκτατική πολιτική στα νότια σύνορα. Προσπάθησε να επιτύχει μόνιμη κατοχή ενάντιαεπί στουςτων [[Αιθιοπία|ΑιθίοπεςΑιθιόπων]] ηγεμόνεςηγεμόνων της περιοχής του [[Νείλος|Νείλου]] πάνω από τον Πρώτο Καταρράκτη μέχρι και τον Δεύτερο. Η επικράτεια από το [[Ασουάν]] στο [[Ντεράρ]], που κάποτε αποκαλούταν ''Δωδεκάσχοινος'', από δω και στο εξής αποκαλούταν ''Τριακοντάσχοινος''.

Ένας θεσμός που ίσως δείχνει μια προσπάθεια αποδυνάμωσης του τοπικού στοιχείου και ενδυνάμωσης του ελληνικού, αναφέρεται σε παπύρους της εποχής. Παλαιότερα τα έγγραφα που κανόνιζαν συμφωνίες ανάμεσα σε Αιγυπτίους γράφονταν στην δημοτική από ντόπιους ''μονογράφους''. Αυτό συνεχίστηκε με τη διαφορά πως τώρα εμφανίστηκε μια τάξη Ελλήνων επαγγελματιών συμβολαιογράφων, που ονομάζονταν ''αγορανόμοι'', πουοι οποίοι έφτιαχναν τα νομικά έγγραφα στα ελληνικά, όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά και για κάθε Αιγύπτιο που ήθελε να καταφύγει σε αυτούς και όχι στους τοπικούς γραφείς. Η κυβέρνηση έφτιαξε επιπροσθέτως ένα νόμο στα τέλη του [[146 π.Χ.]] ότισύμφωνα με τον οποίο τα διάφορα συμβόλαια, προκειμένου να θεωρούνται έγκυρα από το νόμο, έπρεπε να καταγράφονται και να αρχειοθετούνται από μια κυβερνητική υπηρεσία, το ''αρχείον'' ή ''γραφείον'', συνοδευόμενα από μια σύνοψη στα ελληνικά. Ακόμη, η επικύρωση ενόςτου αγορανόμου σεστα ένα έγγραφοέγγραφα αντικατέστησε την ανάγκη για μάρτυρες. Επίσης, σε μια υπόθεση που εκδικαζόταν σε ελληνικό δικαστήριο τα έγγραφα έπρεπε να προβάλλονται μεταφρασμένα στα ελληνικά. ΚάθεΈτσι κάθε Αιγύπτιος, οπότε, έκανε απλούστερες τις υποθέσεις του και γλίτωνε χρήματα φτιάχνοντας έγγραφο εξ αρχής σε αγορανόμο και κατά συνέπεια οι ντόπιοι μονογράφοι απειλούνταν με ανεργία.

Ο Πτολεμαίος ΣΤ΄, μετά την επιστροφή του από την Κύπρο, εξακολούθησε για όλη του την υπόλοιπη ζωή να υπερασπίζεται το βασίλειό του από τις μηχανορραφίες του αδερφού του. Αν η Ρώμη έμενε πιστή στη συμφωνία που η ίδια πρότεινε το [[163 π.Χ.]], καθώς ο φαραώ ήταν πρόθυμος να την ακολουθήσει, δεν θα υπήρχαν άλλες διαμάχες. Ωστόσο συγκλητικοί με επιρροή ήταν πάντα πρόθυμοι να υποστηρίξουν τις αξιώσεις του αδερφού του για αναπροσαρμογές στη συμφωνία ανάλογα με τα συμφέροντά του. Αυτό που εκείνος τώρα ζητούσε ήταν η Κύπρος και η Κυρηναϊκή, και η Σύγκλητος, ακούγοντας τους απεσταλμένους του, άφησε το εδαφικό ζήτημα της πτολεμαϊκής επικράτειας ανοιχτό.

Το [[162 π.Χ.]] ο αδερφός του Πτολεμαίου πήγε αυτοπροσώπως στη Ρώμη, και παρά τις παρακλήσεις των πρέσβεων του Φιλομήτορος, η Σύγκλητος πράγματι αποφάσισε πως ο αδερφός του έπρεπε να πάρει την Κύπρο. Έφυγε από τη Ρώμη συνοδευόμενος από δύο [[Λεγάτος|λεγάτους]] της συγκλήτου, στους οποίους είχε ανατεθεί να αναγνωριστεί εκείνος ως βασιλιάς στο νησί, χωρίς όμως τη χρήση στρατιωτικής δύναμης, καθώς ήλπιζαν πως ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ θα αποδεχόταν την κρίση της Ρώμης. Ο Φιλομήτωρ, όμως, αν και έδειξε την πάσα ευγένεια στο λεγάτο που τον επισκέφτηκε στην Αλεξάνδρεια, απέφυγε να αποδεχτεί τη νέα πρόταση της Ρώμης.

Ο αδερφός του, που είχε επιστρέψει στην Κυρηναϊκή, σηκώνοντας μιαστρατολογώντας δύναμη χιλίων κρητικών μισθοφόρων, περίμενε την εξέλιξη των γεγονότων στην ακτή στα σύνορά του. Είχε αφήσει πίσω σανως αντιβασιλιά του έναν ντόπιο άντρα. Όταν ξέσπασε επανάσταση, ο αντιβασιλιάς συνετάχθησυντάχθηκε με τους επαναστάτες, ομοίως και οι [[Λιβύη|Λίβυοι]]. Έτσι ο αδερφός του Πτολεμαίου, αντί να επεκταθεί στην Κύπρο, είχε πλέον να ανησυχεί για την ακεραιότητα των δικών του εδαφών στην Κυρηναϊκή. Ο Φιλομήτωρ έλαβε παράπονα από τη Ρώμη για την άρνησή του να συμμορφωθεί στο σχέδιο, μα εκείνος ήξερε πως δεν ήταν προετοιμασμένοι να χρησιμοποιήσουν τη δύναμη των όπλων, και ήσυχα έμεινε πιστός στις θέσεις του. Πέρασαν οκτώ χρόνια, και οι Ρωμαίοι δεν ανέλαβαν καμία πρωτοβουλία.

Ήταν η στιγμή για τον Φιλομήτορα να κινηθεί και το έκανε γρήγορα και αποτελεσματικά. Ο εισβολέας αποκλείστηκε στην πόλη της Κύπρου με το όνομα [[Λάπηθος|Λάπηθο]] και αναγκάστηκε να παραδοθεί. Ο Φιλομήτωρ τότε έκανε κάτι που δείχνει τοτον χαρακτήρα του. Όχι μόνο συγχώρεσε τον αδερφό του, μα έκανεσύναψε νέα συνθήκη μαζί του, σύμφωνα με την οποία μπορούσε να γυρίσει ειρηνικά στην Κυρηναϊκή (η οποία είχε περιέλθει και πάλι στα χέρια του Πτολεμαίου) και επρόκειτο να λαμβάνει κάθε χρόνο ένα φορτίο από [[σιτηρά]]. Τον αρραβώνιασε επίσης με μια από τις κόρες του, την [[Κλεοπάτρα Θεά]]. Ο αδερφός του δεν διεκδίκησε ξανά την Κύπρο προτού πεθάνει ο Πτολεμαίος. Ο γάμος με τη νεαρή Κλεοπάτρα δεν έγινε για κάποιο λόγο, ίσως οι σχέσεις τους κάποια στιγμή να ξαναψυχράθηκαν. Όμως έπαψε πια να δέχεται υποστήριξη από τη Ρώμη. Ο Φιλομήτωρ βρήκε έναν ικανότατο δικηγόρουπερασπιστή στη Ρώμη, στο πρόσωπο του [[Κάτων|Μάρκου Κάτωνα]].

== Σχέσεις με Ελληνικέςελληνικές Πόλειςπόλεις ==

Η Αίγυπτος υπό τον Φιλομήτορα μπορούσε ακόμη να στέλνει δυνάμεις σε διάφορα ελληνικά εδάφη. Υπάρχουν επιγραφές που μιλούν για ευεργεσίες που έκανε ο Πτολεμαίος σε κάποιες πόλεις της [[Κρήτη]]ς, που δείχνουν ότι παρόλο που οι πόλεις του νησιού συγκρούονταν συχνά, πράγματι υπήρχε μια Κρητική Συμπολιτεία, το ''Κοινό των Κρηταιέων'', με το οποίο ο φαραώ συμμάχησε. Υπήρχε επίσης ένα απομεινάρι της πάλαι ποτέ κυριαρχίας των Πτολεμαίων στο [[Αιγαίο]], και δεν ήταν άλλο από τη φρουρά στο νησί της [[Θήρα]]ς, από όπου έχουμε επιγραφές που χρονολογούνται εκείνη την περίοδο. Ακόμη βρίσκουμε μια πτολεμαϊκή δύναμη, που περιελάμβανε και μια ομάδα Αιγυπτίων πολεμιστών, που κάποια στιγμή είχε υπό την κυριαρχία του τα [[Μέθανα]] και δρούσε στην Κρήτη. Επίσης μαθαίνουμε πως η Συμπολιτεία των Κυκλάδων υπήρχε ακόμη το [[159 π.Χ.]] και πως άνδρες από τα νησιά υπηρετούσαν στο στόλο της Αιγύπτου. Τέλος οι [[Αρχαία Αθήνα|Αθηναίοι]], για να τον τιμήσουν για κάποιες ευεργεσίες που έκανε στην πόλη του έστησαν ένα μπρούτζινο άγαλμα στην [[Ακρόπολη Αθηνών|Ακρόπολη]].

Ο Δημήτριος Α΄, βασιλιάς των Σελευκιδών αποδείχτηκε άνδρας με μεγάλο κουράγιο και σθεναρή αποφασιστικότητα. Αυτό ήταν αρκετό, εκτός από τη φυγή του χωρίς άδεια από τη Ρώμη, για να προκαλέσει την εχθρότητα της Συγκλήτου. Δυστυχώς, ανησύχησε και τους γειτονικούς βασιλείς. Τον εξάδερφό του στην Αίγυπτο τον έκανε εχθρό με τα σχέδιά του να κατακτήσει την Κύπρο. Ο βασιλιάς της [[Πέργαμος|Περγάμου]] έφερε στο προσκήνιο έναέναν νέο διεκδικητή του θρόνου της Συρίας, ένανκάποιον όμορφο νέο άντρα, του οποίου η πραγματική καταγωγή είναι αμφίβολη, αλλά ο ίδιος υποστήριζε πως ήταν γιος του Αντίοχου Δ΄ του Επιφανούς. Όταν ο νεαρός αυτός είχε ήδη πάει στη Ρώμη και κερδίσει την εύνοιά της, επέστρεψε στην Ανατολή, για να κατακτήσει τη Συρία. Ο Πτολεμαίος έστειλε σε βοήθειά του στρατό, υπό της διαταγές του Γαλαίστη, ενός άντρα ευγενικής καταγωγής από τη Βόρεια Ελλάδα. Ο Δημήτριος εξέπεσε και τη θέση του πήρε ο διεκδικητής του θρόνου το [[150 π.Χ.]] Αποκαλούσε τον εαυτό του [[Αλέξανδρος Α΄ Βάλας|Αλέξανδρο]], αλλά οι Σύροι του έδωσαν το παρατσούκλι ''Βάλας''.

Ο Πτολεμαίος του έδωσε για σύζυγο την κόρη του Κλεοπάτρα Θεά με κάποια επιφύλαξη. Πιστεύεται πως είχε αρχικά στο μυαλό του να ξαναπάρει την Κοίλη-Συρία, αλλά η πρόταση του Αλεξάνδρου για γαμήλια ένωση των δύο οίκων τον έκανε να το σκεφτεί διαφορετικά. Σε δύο χρόνια όμως φάνηκε πως ο Αλέξανδρος δεν ήταν καλός ηγέτης αν και ήταν δημοφιλής με τουςστους Εβραίους. Ένας καλύτερος διεκδικητής του θρόνου έκανε την εμφάνισή του στην [[Κιλικία]], ο μικρός [[Δημήτριος Β΄ Νικάτωρ|Δημήτριος]], γιος του Δημητρίου Α΄. Βλέποντας την απειλή για εισβολή της Συρίας από το Βορρά, ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ με ισχυρή δύναμη πέρασε τα σύνορα φτάνοντας μέχρι την Πτολεμαΐδα το [[148 π.Χ.]] Εκεί γλίτωσε από μια απόπειρα δολοφονίας την οποία απέδωσε στον Αλέξανδρο Βάλα και τον θεώρησε από κει κι έπειτα εχθρό. Ανακτώντας την κόρη του, τη βασίλισσα της Συρίας, άγνωστο πως, τη μεταβίβασε στοστον νεαρό Δημήτριο.

Η [[Αντιόχεια]] έδιωξε τον Αλέξανδρο, που διέφυγε στην Κιλικία και ο Πτολεμαίος Φιλομήτωρ μπήκε στην μεγάλη πόλη, την οποία ο πρόγονός του [[Πτολεμαίος Γ΄ Ευεργέτης]] είχε κατακτήσει ακριβώς έναν αιώνα πριν. Ο λαός της πόλης, που δεν ήθελε ούτε τον Αλέξανδρο ούτε τοτον Δημήτριο για ηγεμόνα, τον παρακάλεσε να φορέσει το στέμμα της Συρίας μαζί με αυτό της Αιγύπτου. Ο ίδιος άντρας που υπήρξε μάρτυρας στην παιδική του ηλικία της μεγαλύτερης ταπείνωσης που έκαναν οι Σελευκίδες στους Πτολεμαίους, τον Αντίοχο να κάνει τοτον φαραώ στη Μέμφιδα, έζησε τη στιγμή όπου του ζητήθηκε να ενώσει τα υπολείμματα του κράτους των Σελευκιδών στην επικράτεια της Αιγύπτου. Ωστόσο, με τη σκιά της Ρώμης πάνω από τον κόσμο, υπήρξε ιδιαίτερα προσεκτικός για να αποδεχτεί την πρόταση. Έπεισε τοτον λαό να δεχτεί το νεαρό Δημήτριο στο θρόνο των προγόνων του, με ανταμοιβή φυσικά να επιστρέψει η Κοίλη- Συρία στα χέρια των Πτολεμαίων.

== Τέλος της Βασιλείαςβασιλείας ==

Τότε ένα απρόσμενο ατύχημα βύθισε και πάλι τα πάντα στο χάος. Ο Αλέξανδρος επέστρεψε από την Κιλικία με στρατό και συγκρούστηκε με αυτόν του Πτολεμαίου και του Δημητρίου στον ποταμό Οινοπάρα (σημ. Αφρίν, παραπόταμος του [[Ορόντης ποταμός|Ορόντη]]). Υπέστη συντριπτική ήττα και κατέφυγε στον [[Ναβαταίοι|Ναβαταίο Άραβα]] [[Σεΐχης|σεΐχη]] της γειτονική χώρας. Ωστόσο στη μάχη ο φαραώ έπεσε από το άλογό του και δέχτηκε κάταγμα στο κρανίο. Πέντε μέρες μετά, ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ Φιλομήτωρ πέθανε στα χέρια των χειρούργων του που προσπαθούσαν να διορθώσουν τη ζημιά. Πριν πεθάνει πρόλαβε να έχει την ικανοποίηση να δει το κεφάλι του πρώην γαμπρού του, σταλμένο από τον Άραβα σεΐχη. Ήταν το 36ο έτος της βασιλείας του και το 41ο ή 42ο της ζωής του.

Ο [[Πολύβιος]] αναφέρει πως ο Πτολεμαίος Φιλομήτωρ συνδύαζε με την καλοσύνη του και την ευγένειά τουευγένεια, μια διαύγεια μυαλού και μεγάλο κουράγιο σε επικίνδυνες κρίσεις, αλλά και στο πεδίο της μάχης ''(στασιμονστάσιμον ικανως καὶ γενναῖον ἐν τοῖς κινδύνοις ὑπάρχοντα)'', αλλά όταν τα πράγματα πήγαιναν καλά ήταν επιρρεπής στο να δείχνει χαλαρότητα και αδράνεια. Οι πράξεις του ωστόσο δείχνουν πως υπήρξε αποφασιστικός στα σπουδαία ζητήματα. Η διπλωματία του απέναντι στη Ρώμη χαρακτηριζόταν από κουράγιο, ικανότητα και κοινωνική άνεση. Πήρε αυτοπροσώπως μέρος σε περισσότερους από έναν πόλεμο, και όλοι από αυτούς είχαν επιτυχημένο αποτέλεσμα: εκείνος απέναντι στους εθνικιστές επαναστάτες στην Αίγυπτο, τον πόλεμο ενάντιαεναντίον στοντου αδερφόαδερφού του στην Κύπρο και εκείνον απέναντι στον Αλέξανδρο Βάλα. Και δέχτηκε το θανάσιμο χτύπημα ιππεύοντας, ανάμεσα στους στρατιώτες του, όπως οι παλαιοί Μακεδόνες στρατηγοί από τους οποίους καταγόταν.

| Ο Αντίοχος Δ΄ έχοντας αιχμάλωτο τον Πτολεμαίο ΣΤ΄ φτάνει στην [[Αλεξάνδρεια]], αλλά αποσύρεται. Στην πόλη βασιλεύει πλέον ο μικρότερος αδερφός του, [[Πτολεμαίος Η΄ Φύσκων|Πτολεμαίος Η΄]] από κοινού με την Κλεοπάτρα Β΄. Ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ βασιλεύει από τη Μέμφιδα.