Θεόδωρος Πάγκαλος (στρατιωτικός): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Τον Ιούλιο του 1926 άρχισαν οι προσπάθειες για την εύρεση κάποιου που θα αναλάμβανε την πρωθυπουργία. Αρχικά η πρόταση σχηματισμού κυβέρνησης ανατέθηκε στον [[Λεωνίδας Παρασκευόπουλος (Αντιστράτηγος)|Λεωνίδα Παρασκευόπουλο]], που γι' αυτόν τον λόγο ήρθε στην Αθήνα από το Παρίσι. Την τελευταία στιγμή όμως άλλαξε γνώμη και αρνήθηκε. Και ενώ όλα έδειχναν ότι κυβέρνηση θα σχημάτιζε ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου, ο Πάγκαλος διόρισε στις [[19 Ιουλίου]] του [[1926]] πρωθυπουργό τον [[Αθανάσιος Ευταξίας|Αθανάσιο Ευταξία]]. Για μια από τις πράξεις που επικρίθηκε, αλλά και σχολιάστηκε ειρωνικά ο Πάγκαλος από τους σύγχρονούς του ιστορικούς, ήταν η απονομή στον εαυτό του του Μεγαλόσταυρου του Σωτήρος.<ref>{{cite book|author=Τάσος Βουρνάς (|year=2005), ''|title=Ιστορία της Νεώτερης και Σύγχρονης Ελλάδας''. |location=Αθήνα: |publisher=Πατάκης, '''|volume=Β΄''': σελ.|page=331. ISBN|isbn= 960-600-525-9.}}</ref>

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, αν και γνώριζε για ύποπτες κινήσεις αξιωματικών δεν έδωσε σημασία, συνεχίζοντας την περιοδεία του στην επαρχία, όπου ετύγχανε ενθουσιώδους υποδοχής. Στις [[Σπέτσες]] τον βρήκε το κίνημα του [[Γεώργιος Κονδύλης|Κονδύλη]], ο οποίος σε συνεργασία με άλλους αξιωματικούς (Ντερτιλής, Κατσώτας, Κοκκαλάς) επιχείρησε να τον ανατρέψει. Το βράδυ της [[22 Αυγούστου|22ας Αυγούστου]] οι κινηματίες κατέλαβαν το υπουργείο στρατιωτικών και το φρουραρχείο, ενώ στη συνέχεια όλα τα τάγματα προσχώρησαν στο κίνημα. Αμέσως στάλθηκαν 70 άντρες με ακτοπλοϊκό για να συλλάβουν τον Πάγκαλο που παραθέριζε στις Σπέτσες. Ο Πάγκαλος επιβιβάστηκε στο τορπιλοβόλο ''[[Πέργαμος (Τορπιλοβόλο)|Πέργαμος]]'' και προσπάθησε να διαφύγει από τον [[Ισθμός της Κορίνθου|Ισθμό της Κορίνθου]], με σκοπό να ενωθεί με τη μοίρα του πλοιάρχου Κολιαλέξη, ο οποίος βρισκόταν στη [[Ζάκυνθος|Ζάκυνθο]]. Μη μπορώντας όμως να περάσει από τον Ισθμό, επιχείρησε να κάνει τον περίπλου της Πελοποννήσου. Το ''Πέργαμος'', παρά τους βομβαρδισμούς που δέχθηκε, δεν παραδόθηκε και συνέχισε κανονικά την πορεία του. Όμως κοντά στα [[Κύθηρα]], το αντιτορπιλικό ''[[Λέων ΙΙ (Αντιτορπιλικό)|Λέων]]'' πλεύρισε το ''Πέργαμος'' αποβιβάζοντας στρατιώτες.{{efn|Τη διακυβέρνηση του ''Πέργαμος'' είχε αναλάβει ο υπασπιστής του δικτάτορα [[Βασίλης Λάσκος]], ο μετέπειτα ηρωικός Κυβερνήτης του [[Κατσώνης_ΙΙ_(υποβρύχιο)|Υ/Β ''Κατσώνης'']], αδελφός του σκηνοθέτη [[Ορέστης Λάσκος|Ορέστη Λάσκου]].<ref>Βλ. {{cite book|author=[[Μ. Καραγάτσης]] |title=Βασίλης Λάσκος |year=2014 |publisher=[[Βιβλιοπωλείο της Εστίας|Βιβλιοπωλείον της Εστίας]] |location-=Αθήνα |edition=8η |isbn=978-9600503012 |pages=83-92}}</ref>}} Μπροστά στο φάσμα της αιματοχυσίας και πληροφορούμενος παράλληλα την παραίτηση του Κολιαλέξη, λόγω στάσης των πληρωμάτων μερικών πλοίων της μοίρας του, ο Πάγκαλος παραδόθηκε στους κινηματίες, αντιλαμβανόμενος πια ότι όλα είχαν τελειώσει. Μετά τη σύλληψή του αποβιβάστηκε στο [[Κερατσίνι]], απ' όπου και οδηγήθηκε, ύστερα από μερικές μέρες, στις φυλακές Ιτζεντίν της [[Κρήτη]]ς.

Στις [[30 Οκτωβρίου]] [[1930]] συνελήφθη μαζί με άλλους 36 αξιωματικούς και τον γαμπρό του, Γ. Δομεστίκο, και φυλακίστηκε<ref>{{cite book|author=Κώστας Χατζηαντωνίου (|year=2004), ''|title=Θεόδωρος Πάγκαλος'', |location=Αθήνα: |publisher=Ιωλκός, σελ. |page=338. ISBN|isbn= 960-426-337-4.}}</ref> στις φυλακές Συγγρού για οργάνωση υποτιθέμενου πραξικοπήματος για την ανατροπή της κυβέρνησης Βενιζέλου, ο οποίος εκείνη την περίοδο βρισκόταν στην Τουρκία για την υπογραφή συνθήκης φιλίας μεταξύ των δύο χωρών, κίνηση στην οποία αντιτίθετο μερίδα αξιωματικών. Ύστερα από λίγους μήνες αποφυλακίστηκε και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελευσίνα. Ένα χρόνο αργότερα παραπέμφθηκε σε νέα δίκη με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας για την προετοιμασία του κινήματος του 1930 ενώ στις [[31 Μαΐου]] του ίδιου χρόνου εκτοπίστηκε στην [[Αιδηψός|Αιδηψό]]. Το [[1935]] έλαβε μέρος στις εκλογές ως επικεφαλής του Εθνικού Κόμματος στην περιφέρεια Δράμας χωρίς όμως να καταφέρει να εκλεγεί. Όλη αυτή την περίοδο ο ίδιος αρθρογραφούσε σε διάφορες εφημερίδες.

Στις [[19 Απριλίου]] [[1941]] προτάθηκε, από τον βρετανό πρέσβη Πάλερετ,<ref>Heinz Richter, Η Ιταλο-Γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος, μτφρ.Κώστας Σαρρόπουλος, εκδ.Γκοβόστη, Αθήνα, 1998, σελ.550</ref> στον [[Γεώργιος Β΄ της Ελλάδας|βασιλιά Γεώργιο]] να συμπεριλάβει στη νέα κυβέρνηση και τον Πάγκαλο, αλλά η πρόταση δεν καρποφόρησε.<ref>Χατζηαντωνίου (2004), σελ. 349.</ref>Ο Βασιλιάς για το πρόσωπό του είχε αντιρρήσεις <ref>Heinz Richter, Η Ιταλο-Γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος, μτφρ.Κώστας Σαρρόπουλος, εκδ.Γκοβόστη, Αθήνα, 1998, σελ.548</ref>Μετά την κατάθεση της σχετικής εντολής κυβέρνησης από τον Αλέξανδρο Μαζαράκη-Αινιάν, την επομένη κλήθηκε ο Πάγκαλος από τον βασιλιά Γεώργιο Β', εκείνος αρνήθηκε λέγοντας: ''Ο Ελληνικός στρατός είναι ένα πτώμα. Δε χρειάζεται τώρα ηγέτη, αλλά έναν ιερέα.''<ref>Heinz Richter, Η Ιταλο-Γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος, μτφρ.Κώστας Σαρρόπουλος, εκδ.Γκοβόστη, Αθήνα, 1998, σελ.553</ref> Με την έλευση των Γερμανών και τον διορισμό του [[Γεώργιος Τσολάκογλου|Τσολάκογλου]] στη θέση του πρωθυπουργού, πολλές πολιτικές προσωπικότητες, μεταξύ αυτών και ο Πάγκαλος, τον επισκέφθηκαν στο γραφείο του, κίνηση που σχολιάστηκε αρνητικά.<ref>Ιστορικό Λεύκωμα ''Ημερολόγιο Κατοχής, 1941-1942'', Εκδόσεις Μέτρον, σελ. 35.</ref> Τον Νοέμβριο του 1941 με ειδική ρύθμιση ο Πάγκαλος άρχισε να λαμβάνει σύνταξη ως πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας, η οποία συνεχίστηκε και μετά την κατοχή.<ref>''Ημερολόγιο Κατοχής'', σελ. 95.</ref> Στις [[16 Οκτωβρίου]] του '44 μέλη του [[ΕΑΜ]] αποπειράθηκαν να τον συλλάβουν, αλλά η προσωπική του φρουρά τους εμπόδισε. Στις 26 του ίδιου μήνα συνελήφθη από την κυβέρνηση [[Γεώργιος Παπανδρέου (πρεσβύτερος)|Παπανδρέου]] και οδηγήθηκε στις [[φυλακές Αβέρωφ]]. Τον Δεκέμβριο του 1944 αποφυλακίστηκε. Στις [[25 Αυγούστου]] [[1945]] συνελήφθη ως [[εθνική αναξιότης|δωσίλογος]], κατόπιν αποφάσεως του 6ου ανακριτικού γραφείου δοσιλόγων.<ref>{{cite web|url=http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=64&dc=26&db=8&da=1945|title=Ο στρατηγός Θ. Πάγκαλος συνελήφθη ως δωσίλογος |accessdate= 27 Ιανουαρίου 2009|date=26/08/1945-08-26|publisher=Εφημερίδα ''Ελευθερία''}}</ref> Λίγες μέρες νωρίτερα του είχε ασκηθεί ποινική αγωγή για τα δημοσιευθέντα άρθρα του κατά την περίοδο της κατοχής, τα οποία, σύμφωνα με την αγωγή, εξυπηρετούσαν το έργο των εχθρών.

Στις [[12 Σεπτεμβρίου]] του [[1945]] αθωώθηκε οριστικά με απαλλακτικό [[βούλευμα]] από τις κατηγορίες που τον βάρυναν για συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις. Η κατηγορία περί συνεργασίας με τις κατοχικές δυνάμεις στηριζόταν στο γεγονός ότι είχε συμμετάσχει στην ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας επί κατοχής.<ref>Εφημερίδα ''Ριζοσπάστης'', [http://www2.rizospastis.gr/page.do?publDate=19/9/2004&id=4844&pageNo=13&direction=-1 «Κατοχικές κυβερνήσεις - Τάγματα Ασφαλείας»].</ref> Υποστηρίζεται ότι η δημιουργία των Ταγμάτων Ασφαλείας στηρίχθηκε από τον Πάγκαλο για να αποτραπεί ενδεχόμενη επαναφορά του βασιλιά.<ref>Κείμενο{{cite τουbook|author= ΕλευθερίουΠερικλής Δέπου,Ροδάκης στελέχους|others=Κείμενο του ΕΔΕΣ,Ελευθέριου Δέπου στο Περικλής Ροδάκηςβιβλίο (|year=1999). ''|title=Καλάβρυτα 1941-44''. |location=Αθήνα: |publisher=Παρασκήνιο, σελ.|page= 369. ISBN|isbn= 960-7107-61-6.}}</ref> Στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1950|εκλογές του Μαρτίου του 1950]] κατήλθε ως υποψήφιος με το Εθνικό Κόμμα υπό τον [[Ναπολέων Ζέρβας|Ναπολέοντα Ζέρβα]]. Στις εκλογές το Εθνικό Κόμμα κατέλαβε επτά έδρες, οι οποίες όμως κερδήθηκαν κατά κύριο λόγο στην Ήπειρο, με αποτέλεσμα ο ίδιος να μην εκλεγεί.