|
Τον Μάρτιο του 1941 μεταφέρθηκε σε ειδικό κρατητήριο στο Τμήμα Αλλοδαπών στην Ανωτάτη Εμπορική Σχολή, σε ολοκληρωτική απομόνωση και υπό την συνεχή επίβλεψη του ανώτατου αξιωματικού της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών [[Σπύρος Παξινός|Σπύρου Παξινού]], απ' όπου τον παρέδωσαν στην Γκεστάπο στις 27 Απριλίου 1941.<ref>Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ (2012), σελ. 364-365</ref>
==Δράση κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο==
==Στη δίνη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου==
===Τρεις επιστολές για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο===
Τρεις ημέρες μετά την [[Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940|εισβολή των Ιταλών]], στις 31 Οκτωβρίου 1940, κρατούμενος στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών, απηύθυνε τη γνωστή ανοικτή επιστολή προς τον ελληνικό λαό η οποία δημοσιεύτηκε στον ημερήσιο τύπο στις 2 Νοεμβρίου, με την οποία τον καλούσε να αντισταθεί τονίζοντας μεταξύ άλλων:
Η πρώτη επιστολή του Ζαχαριάδη καταγγέλθηκε από κάποια στελέχη του ΚΚΕ ως πλαστή και προϊόν της Ασφάλειας, μεταξύ αυτών και η [[Παλιά Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ]], γιατί απέκλινε από τη γραμμή της Κομμουνιστικής Διεθνούς, απευθυνόταν στον Μανιαδάκη και όχι στον ελληνικό λαό και υπέγραφε ως Γραμματέας της ΚΕ (θέση που κατείχε ο Νεφελούδης) και όχι ως Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ που ήταν ο έγκυρος τίτλος του.<ref>Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ (2012), σελ. 357-360</ref>
Στις 10-1-1941 η Κομμουνιστική Διεθνής απέστειλε επιστολή υποδείξεων προς το ΚΚΕ (Πρωτόκολλο Β Νο 683, παρ. 1449, 10.1.1941)<ref>Φαράκος (2004), σελ. 67</ref> όπου κατέκρινε την στήριξη του Ζαχαριάδη στην κυβέρνηση Μεταξά:<blockquote>«Είναι, ωστόσο εσφαλμένο και επιζήμιο να αποκαλείται ο παρόν από την πλευρά της Ελλάδας, πόλεμος εθνικοαπελευθερωτικός, πόλεμος της κυβέρνησης Μεταξά εναντίον του φασισμού του Μουσολίνι, όπως έγινε στην επιστολή του σ. Ζαχαριάδη προς τον υφυπουργό Δημοσίας Τάξεως. [...] Τούτο θα παρασύρει τον ελληνικό λαό να στηρίξει στον παρόντα πόλεμο την κυβέρνηση Μεταξά, αντί να την καταπολεμά για την εγκληματική εσωτερική πολιτική της.»<ref>Το ΚΚΕ στον ιταλοελληνικό πόλεμο (2015), σελ. 143-146</ref></blockquote>
«Είναι, ωστόσο εσφαλμένο και επιζήμιο να αποκαλείται ο παρόν από την πλευρά της Ελλάδας, πόλεμος εθνικοαπελευθερωτικός, πόλεμος της κυβέρνησης Μεταξά εναντίον του φασισμού του Μουσολίνι, όπως έγινε στην επιστολή του σ. Ζαχαριάδη προς τον υφυπουργό Δημοσίας Τάξεως. [...] Τούτο θα παρασύρει τον ελληνικό λαό να στηρίξει στον παρόντα πόλεμο την κυβέρνηση Μεταξά, αντί να την καταπολεμά για την εγκληματική εσωτερική πολιτική της.»<ref>Το ΚΚΕ στον ιταλοελληνικό πόλεμο (2015), σελ. 143-146</ref>
===Παράδοση του Ζαχαριάδη στους Γερμανούς===
==Φάκελοι Ζαχαριάδη==
Φάκελος με στοιχεία για τον Νίκο Ζαχαριάδη υπάρχει στην Ελλάδα και είναι απόρρητος μέχρι το 2029.<ref name="Vima18-07-2013"/> Αντίστοιχος απόρρητος φάκελος υπάρχει και στη Ρωσία. Σύμφωνα με την Natalia Tomilina διευθύντρια των Ρωσικών κρατικών αρχείων το 2000 δεν έχουν δημοσιευθεί όλα τα στοιχεία για τον Ζαχαριάδη και ειδικότερα αυτά που αφορούν τις συνθήκες θανάτου του.
==Είπαν για τον Νίκο Ζαχαριάδη==
*''Η δυσκολία μαζί του ήταν μια: ήταν πολύ απαιτητικός, απελπιστικά απαιτητικός. Δε μου χάριζε ούτε τις Κυριακές, ούτε τις γιορτές. Δεν εύρισκα ώρα ν' ανασάνω.(...)Θυμάμαι κάποτε του είπα «έχε χάρη που δουλεύω για το κόμμα, για τον κοσμάκη αν δούλευα στα χωράφια του πατέρα σου θα τα μούτζωνα και θα έφευγα»''.
[[Πολύδωρος Δανιηλίδης]] ως μέλος της Περιφερειακής οργάνωσης Θεσσαλία με γραμματέα τον Ζαχαριάδη το 1925.<ref>[[#Δανιηλίδης|Δανιηλίδης]], σελ. 60.</ref>
*''Ο Ζαχαριάδης έπλασε την ηγετική ομάδα κατ' ομοίωσή του. Έτσι, τόσο τα γενικά όσο και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της ηγετικής ομάδας τα βρίσκουμε στην πιο καθαρή μορφή τους στο πρόσωπο του Ζαχαριάδη: επίλεκτος, εμπειριστής, απόδημος, αντιδιανοούμενος-αλλά περισσότερο διανοούμενος απ' όλους τους άλλους-υπερσυγκεντωτικός, αυτάρκης, περιχαρακωμένος στον εαυτό του, αγωνιστής και άφοβος όσο λίγοι. Το δόγμα, τόσο συνηθισμένο στις μέρες μας, ότι ο Ζαχαριάδης φταίει για όλα τα δύσμορφα χαρακτηριστικά του ΚΚΕ, ότι εισήγαγε ο ίδιος - η ΚΔ και ο Στάλιν - την προσωπολατρεία, δεν είναι παρά ένα δόγμα. Εφόσον σκέπτονται έτσι οι επίγονοι και σημερινοί του αντίπαλοι, τότε θα πρέπει να του αποδώσουν κι όλα τα καλά και μεγάλα του κομμουνιστικού κινήματος, πράγμα που δεν συνηθίζουν βέβαια.''<ref> Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης”,Β' έκδοση -Αθήνα 1979, εκδόσεις “Θεμέλιο”, σελ. 145-146</ref>
[[Άγγελος Ελεφάντης]]
*''Ο Ζαχαριάδης ήταν ένας τριτοκοσμικός δικτάτορας με όλα τα χαρακτηριστικά. Δεν ήταν αυτόνομα φαινόμενα ο Τσαουσέσκου, Χότζα, Γιαρουζέλσκι, Χούζακ, Κιμ Ιλ Σουνγκ. Ο σταλινισμός για να στηριχθεί διεθνώς είχε ανάγκη από τέτοιους δικτατορίσκους. Ο Ζαχαριάδης ήταν κομμένος ακριβώς σε αυτό το πρότυπο''.
Νίκος Μπελογιάννης (γιος του [[Νίκος Μπελογιάννης|Μπελογιάννη]])
*''Ποτέ δεν ήρθε να με πάρει από το αεροδρόμιο, ποτέ δεν με συνόδευσε στο σταθμό. Μόνο την τελευταία φορά βγήκε από το σπίτι και με χαιρέτησε. Ηξερε ότι δεν θα με ξαναδεί. Ποτέ δεν φίλησε κανέναν. Νομίζω ότι αγάπησε το κόμμα, τη μάνα του, τη Σοβιετική Ένωση.''<ref>{{cite web|url=https://www.efsyn.gr/?p=11216 |title=Σήφης Ζαχαριάδης "Περισσότερο με πίκρανε που είπαν τον πατέρα μου προδότη" |publisher=Eφημερίδα των Συντακτών |accessdate=2014-05-08 |date=2012-12-30 }}</ref>
Ιωσήφ (Σήφης) Ζαχαριάδης, γιος του Νίκου Ζαχαριάδη.
*''Τον Νίκο τον Ζαχαριάδη τον γνώρισα το Σεπτ. του '26, όταν ήλθα από την εξορία. Ανήκε στην ομάδα των στελεχών που κατέβηκαν την περίοδο του 22-23 από την Κων/πολη στην Ελλάδα. Συνδέθηκα μαζί του στα 1927 όταν έρχομαι από την Κέρκυρα για να εγκατασταθώ στην Αθήνα. Είχα ήδη περάσει μια σκληρή δοκιμασία από τις αλλεπάλληλες φυλακίσεις την περίοδο του 23-26 με επιστέγασμα την εξορία μου στους Φούρνους και την Ανάφη. Ήμουν άνεργος και αυτός μόλις είχε προσληφθεί σαν ειδικός γραμματέας στην Ένωση Ηλεκτρισμού. Τότε μόνος του και εντελώς αυθόρμητα μου προσέφερε την θέση του. Αυτό που λένε ότι ήταν όργανο του Χαϊτά είναι τελείως εσφαλμένο. Εγώ θα έλεγα ότι τότε μόλις είχε σχηματίσει κάτι σαν δικό του πυρήνα. Ήταν ένας ζωντανός άνθρωπος, ριψοκίνδυνος με χρυσή καρδιά για τους δικούς του όμως μόνον. Αν διαφωνούσες μαζί του χρησιμοποιούσε όλες τις δυνατές μεθόδους για να σε καταστρέψει.''<ref>[http://stinas.vrahokipos.net/biography/interview.htm Η τελευταία συνέντευξη του Άγι Στίνα (στον Σπύρο Ζηνιάτη για το περιοδικό ΤΟΤΕ, με εισαγωγή του Γ. Αλεξάνδρου, τεύχος 29, Δεκέμβρης 1987) ]</ref>
[[Άγις Στίνας]]
*Η'' ιδέα της κατάληψης της εξουσίας με έφοδο των πρωτοπόρων εργατών, ανεξάρτητα, από τους συσχετισμούς δυνάμεων, τους εθνικούς και τους διεθνείς όρους κ.λ.π ανταποκρινόταν στην υπεροψία του Ν. Ζαχαριάδη στην «επαναστατική» βιασύνη του και στον αδίστακτο τυχοδιωκτισμό του.''<ref>[[#Νεφελούδης Β.|Νεφελούδης Β.]], σελ. 249.</ref>
[[Βασίλης Νεφελούδης]]
*''Την ανάμνηση ενός συντρόφου ολοκληρωτικά δοσμένου στο κίνημα, στο οποίο αυτοί άνηκαν, με ξεχωριστές οργανωτικές ικανότητες, τολμηρού θαρραλέου πολλές φορές μέχρι τρέλας(για αυτό και όσοι ήταν στενά συνδεδεμένοι μαζί του του είχαν δώσει το παρατσούκλι ο «τρελός») που πάντα όταν χρειαζόταν, τους βοηθούσε στη δουλειά τους, στα προβλήματα τους.''
[[Λευτέρης Αποστόλου]], για τη δράση του Ζαχαριάδη πριν από το 1931.
*''Έκανα να φύγω, όταν ο Ζαχαριάδης μου λέει: «μια στιγμή παρακαλώ», λέω ορίστε! Και με ρωτάει: «Αυτή τη στιγμή οι μαχητές, εδώ στο Αρχηγείο, και οι τραυματίες στο Αναρρωτήριο τρώνε πατάτες στο φούρνο με κρέας;» Του είπα όχι. Σήμερα έχουμε καρότο με κεχρί, τότε, μου λέει: «πάρε το ταψί και πήγαινέ το στο μαγειρείο και πέστους να το στείλουν στους τραυματίες, κι’ αν έχεις την καλοσύνη φέρε μου από το φαΐ που θα φάνε όλοι στο Αρχηγείο...». Πήρα το ταψί, πήγα στη θεία Αθηνά, της λέω πάρε το φαΐ σου πίσω. «Γιατί, μου λέει, δεν του άρεσε;». Του άρεσε της λέω αλλά μου είπε να του στείλεις φαΐ από το καζάνι και αυτό κι’ όλο το κρέας που περίσσεψε να πάει στους τραυματίες. Και η θεία μου λέει στα ποντιακά: «...αυτός πα ντο άρθεπος εν»''.
Νίκος Κυριακίδης (μαχητής του ΔΣΕ)<ref>[http://zaxariadis.blogspot.gr/2012/08/blog-post.html Μαρτυρία Νίκου Κυριακίδη για Νίκο Ζαχαριάδη ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ - προσωπικές μαρτυρίες μ' αφορμή την επέτειο απ' τη γέννησή του Αναδημοσίευση από Αρ. Φύλ. 84 15-30 Απρίλη 2000]</ref>
* ''Ο Ζαχαριάδης ήταν θαυμαστής του Στάλιν. Τον αντέγραψε σε όλα, εκτός από την θηριωδία του. Στη περίοδο του εμφυλίου πολέμου μπορούσε να εξοντώσει όποιον ήθηλε, αλλά δεν εξόντωσε κανένα. Στη συμπεριφορά του ήταν βάναυσος, κυρίως σε ηγετικά στελέχη και μέλη της Κεντρικής Επιτροπής. (..) Πραγματική αυτοκριτική δεν έκανε, φόρτωνε ευθύνες σε άλλους. Αυτή είναι η ουσία του σταλινικού στυλ καθοδήγησης.''<ref>Ο ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ ΚΑΙ 22 ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥ ΒΛΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Εκδότης ΓΛΑΡΟΣ 1984 σελ. 178</ref>
[[Δημήτρης Βλαντάς]], μέλος του Πολιτικού Γραφείου και υποστράτηγος του Δημοκρατικού Στρατού.
*''«Κομπλεξικός» χαρακτήρας, γιατί ο Ζαχαριάδης δεν μπορούσε να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι η πιο ένδοξη σελίδα στην ιστορία του ΚΚΕ, η Εαμική Εθνική Αντίσταση, γράφτηκε δίχως τη δική του συμμετοχή. «Μεγαλομανία», γιατί ήθελε να αποδείξει πως αυτός, κάτω από πολύ δυσμενέστερες συνθήκες, θα οδηγούσε το λαϊκό κίνημα στη νίκη και το ΚΚΕ στην εξουσία.''<ref>[[#Δημητρίου|Δημητρίου]], σελ. 159.</ref>
Πάνος Δημητρίου, στέλεχος του ΚΚΕ.
*''Άνθρωπος της δράσης με δαιμονικό πραγματικά δυναμισμό, με ελάχιστη μόρφωση, αλλά με εντυπωσιακή εξυπνάδα και ευστροφία, κατόρθωσε να επιβληθεί σε φίλους και εχθρούς ως μέγας ηγέτης. Κουβαλούσε μέσα του ένα έντονο ανατολίτικο μυστικισμό. Πίστευε πως είχε το «χάρισμα» να βλέπει πίσω από τα πράγματα. Και την πίστη του αυτή την μετέδωσε και στους γύρω του. Προσπάθησε να αντιγράψει για τον εαυτό του το πρότυπο του Στάλιν, παρόλο που ο τελευταίος τον είχε απορρίψει στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου''.<ref>Ροδάκης (1987), σελ. 6</ref>
Περικλής Ροδάκης, συγγραφέας.
*''Υπήρξε ο δαίμων του Κόμματος. Ευφυής, δυναμικός, παράτολμος, με ασύγκριτες οργανωτικές ικανότητες και άμετρο τυχοδιωκτισμό, επιβάλλει το μοντέλο του αφοσιωμένου κομματανθρώπου, το οποίο θα επικρατήσει από τότε. Το Κόμμα θα αποκτήσει μεταφυσική υπόσταση, στο βωμό της κομματικότητας πρέπει να θυσιάζεται κάθε άλλος σύνδεσμος - οικογενειακός, ερωτικός ή φιλικός. Ο νέος Γραμματέας οργάνωσε τους συντρόφους και εξόντωσε τη συντροφικότητα. Η διαλεκτική υποτάχθηκε στη μονολιθικότητα, η εσωκομματική δημοκρατία στην προσωπολατρεία, κάθε άλλη γνώμη πέρα από τη δική του και της έμπιστης σέχτας που τον περιβάλλει ισοδυναμεί με προδοσία''.<ref>Χαριτόπουλος (2003), σελ. 36</ref>
[[Διονύσης Χαριτόπουλος]], συγγραφέας.
==Ύμνοι για τον Ζαχαριάδη==
'''ΤΟ ΜΠΟΥΝΤΡΟΥΜΙ ΔΕΝ ΤΟΝ ΛΥΓΑ'''
Το μπουντρούμι δεν τον λυγά
και η σκέψη τρέχει γοργά
στους συντρόφους που πολεμούν
απ' τα κάτεργα για να βγουν.
Φυλακή βαριά,
με φρουρούς θεριά
στα δεσμά κρατεί
Αρχηγό κι' οδηγητή
Ζαχαριάδη αγωνιστή
βαρβαρότητας γκρεμιστή
μπράτσα μύρια σένα φρουρούν
λογισμοί σε σένα πετούν.
Με τιμή κρατάς
τη σημαία μας
και στο φασισμό
ορθώνεις το Λενινισμό.
Όρκο παίρνει ο δουλευτής
στ' όνομα σου ο μαχητής
και χτυπάει τη μαύρη σκλαβιά
ν' ανατείλει φως λευτεριά.
Φυλακές γκρεμούν
τα δεσμά λυγούν
και στο κόμμα εμπρός
Ζαχαριάδης Αρχηγός.
Όλοι το τραγούδι ας πούμε
το τραγούδι της δουλειάς.
Εφτασ' η μεγάλη μέρα
ΖΗΤΩ ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΤΙΑ
Σκλάβοι της δουλειάς σηκώστε
το κεφάλι σας ψηλά.
Και τη δύναμη σας νιώστε
ΖΗΤΩ ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΤΙΑ
Οσα βλέπουμε μπροστά μας
απ' τα χρόνια τα παλιά
στη δουλειά μας τα χρωστάμε
ΖΗΤΩ ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΤΙΑ
Ζήτω η κόκκινη σημαία
που στον άνεμο σκιρτά.
Εφτασε η μεγάλη μέρα
ΖΗΤΩ ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΤΙΑ
ΖΗΤΩ ο Λένιν και ο Στάλιν
ΖΗΤΩ ο κόκκινος στρατός
ΖΗΤΩ ο ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ του ΚΚΕ Αρχηγός.
==Κείμενα του Νίκου Ζαχαριάδη==
| 