Αρβανίτες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

|languages = [[Αρβανίτικα]], [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικάΕλληνικά]]

Οι '''Αρβανίτες''' είναι πληθυσμιακή ομάδα της [[Ελλάδα|Ελλάδας]]ς, οι οποίοι μιλούν τα [[Αρβανίτικη γλώσσα|αρβανίτικα]], μια ελληνο-[[Αλβανική γλώσσα|αλβανική]] διάλεκτο μεπου έντονες επιρροέςπροέρχεται από τα μεσαιωνικάτην [[ΑλβανικήΤοσκική γλώσσαδιάλεκτος|αλβανικάτοσκική]] διάλεκτο.

Οι Αρβανίτες κατάγονται από πληθυσμούς οι οποίοι μετακινήθηκαν κυρίως στη νότια και κεντρική Ελλάδα από τηντη σημερινή [[Βόρειος Ήπειρος|Βόρεια ΉπειροΑλβανία]], κατά τη διάρκεια του [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], ιδίως μεταξύ του [[13ος αιώνας|13ου]]14ου και [[16ος αιώνας|16ου αιώνα]], λόγω διάφορων κοινωνικοπολιτικών συνθηκών της εποχής.<ref>Αγισιλάος Τσελάλης., ''Πλαπούτας''., Εκδότης: Γιαννίκος Β. - Καλδής Β., 1962, (ppσελ. 31 and, 45). ''Το 1350 – 1430 επί Μανουήλ Κατακουζηνού και Θεοδώρου Β’ Παλαιολόγου ήρθαν στην Πελοπόννησο αλβανόφωνοι χριστιανοί, καλεσμένοι από τους δεσπότες του Μυστρά να πυκνώσουν τον αραιωμένο από τους συνεχείς πολέμους, τους λιμούς και τις θεομηνίες πληθυσμό.''.</ref>. Οι Αρβανίτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Eλληνικής Επανάστασης του 1821]]. Ωστόσο σε πηγές της εποχής "αρβανίτες" ονομάζονται και οι μουσουλμάνοι Αλβανοί που μάχονταν με την πλευρά του Οθωμανικού κράτους ή του Αλή Πασά ή και αυτόνομα ως ληστές (π.χ. βλ. δημοτικά τραγούδια συλλογής T. Kind)<ref>https://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?filename=%2Fvar%2Fwww%2Fanemi-portal%2Fmetadata%2F1%2F9%2F2%2Fattached-metadata-70-0000195%2F147050.pdf&rec=%2Fmetadata%2F1%2F9%2F2%2Fmetadata-70-0000195.tkl&do=147050.pdf&width=296&height=383&pagestart=1&maxpage=276&lang=en&pageno=52&pagenotop=52&pagenobottom=1 Σελ. 14: "Γεώργαινα, ρίξε τ' άρματα, δεν είν' εδώ το Σούλι. Εδώ 'σαι σκλάβα του Πασσά, σκλάβα των Αρβανίτων". Σελ. 26: "Εξήντα αγάδαις σκότωσα κ' έκαψα τα χωριά τους, κ' όσους στον τόπον άφησα και Τούρκους κ' Αρβανίταις" Σελ. 32: "Να πάω να βρώ τον Μάνταλο, να σμίξω τον Μπαστέκη, που πολεμούν με την Τουρκιά και με τους Αρβανίταις" Σελ. 36: "Κι αν τα δερβένια ετούρκεψαν, τα πήραν Αρβανίταις..." [[Αρβανίτες|↑]] Τρικούπης Σπυρίδων, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1</ref>.

Τα αρβανίτικα είναιέχουν κλάδοςέντονες τηςεπιρροές Τοσκικής Διαλέκτου συγκεκριμένα προέρχεται αποαπό τα Μεσαιωνικάμεσαιωνικά Αλβανικάαλβανικά. Έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την [[ελληνική γλώσσα]] με την οποία έχουν έρθει σε επαφή. Η γλώσσα πλέον βρίσκεται σε παρακμή, εν μέρει εξαιτίας της μετακίνησης των Αρβανιτών από τα χωριά τους στις ελληνόφωνες πόλεις και εν μέρει λόγω της πλήρους πολιτιστικής ενσωμάτωσης των Αρβανιτών στοαπό το ελληνικό περιβάλλον.

Οι περιοχές στις οποίες εγκαταστάθηκαν και εντοπίζονται αρβανίτικοι πληθυσμοί είναι η [[Αττική]], η [[Νομός Βοιωτίας|Βοιωτία]] με δυτικότερο άκρο το χωριό [[Στείρι Βοιωτίας|Στείρι]], η [[Επαρχία Καρυστίας|Καρυστία]] της νότιας [[Εύβοια]]ς και συγκεκριμένα η περιοχή νοτίως του [[Αλιβέρι|Αλιβερίου]] και του [[Αυλωνάρι|Αυλωναρίου]] εξαιρουμένων των περιοχών της [[Κάρυστος|Καρύστου]], του [[Πλατανιστός|Πλατανιστού]] και του Μαρμαρίου, τα [[νησιά του Αργοσαρωνικού]], η (ορεινή και η βόρεια) Άνδρος, η [[Νομός Κορινθίας|Κορινθία]] η [[Νομός Αργολίδας|Αργολίδα]], καθώς και τμήματα της [[Αχαΐα]]ς, της [[Μεσσηνία]]ς, της [[Λακωνία]]ς και στη [[Παραδημή Ροδόπης]]. Ακόμα αρβανίτικος πληθυσμός βρέθηκε στη περιοχή της Λαμίας αλλα και περιχώρων του Νομού Φθιώτιδας. Αρβανίτες κατοικούν και στην περιοχή της Πάργας και σε πολλά χωριά της Θεσπρωτίας. Όπως ο υπόλοιπος [[Έλληνες|ελληνικός]] πληθυσμός, οι Αρβανίτες τις τελευταίες δεκαετίες μεταναστεύουν από τα χωριά τους στις μεγάλες πόλεις, και ειδικά στην [[Αθήνα]], στην οποία ζούσε σημαντικός αριθμός Αρβανιτών στις αρχές του 19ου αιώνα, πριν αυτή γίνει πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους.

Σύμφωνα με τον [[Κώστας Μπίρης|Κώστα Μπίρη]] (1960), από το 1350 μ.Χ. έως το 1418 μ.Χ., 81.200 Αρβανίτες, μισθοφόροι στρατιώτες και οι οικογένειές τους, εγκαταστάθηκαν σε ελληνικές περιοχές, μετά από προσκλήσεις [[Βυζαντινή αυτοκρατορία|Βυζαντινών αυτοκρατόρων]] ([[Δυναστεία των Παλαιολόγων|Δυναστεία Παλαιολόγων]]), των [[Καταλανική Εταιρεία|Καταλανών]] και των [[Βενετία|Βενετών]]. Ωστόσο στις αυθεντικές πηγές, απ' όπου αντλούν ειδικοί και μή ιστοριογράφοι, «Αρβανίτης» (ή «Αρναβούτ») σήμαινε γενικά «μισθοφόρος από τα Βαλκάνια», όρος που, εκτός από Αλβανούς, περιλάμβανε και Έλληνες, Σέρβους, Βλάχους κλπ.<ref>[http://www.google.gr/books?id=6y3RAAAAMAAJ&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Gordon Thomas, History of the Greek revolution, 1844, London & Edinburgh, 2nd edition, volume 1, page 95.]<br />"Included under the generic name of Arnauts, it was recruited from Roumeliote Greeks, Albanians, Bulgarians and Servians, who acted as body-guards to the princes, the great functionaries, and even the simple Boyards."</ref><ref>[http://www.deepdyve.com/lp/sage/reviews-alan-w-fisher-the-russian-annexation-of-the-crimea-1772-1783-amzuf9MmDh Alan W. Fisher, ''The Russian Annexation of the Crimea 1772-1783'', Cambridge University Press, I970, pp. 94, 95.]</ref>

Οι Αρβανίτες πρωτοαναφέρονται στις bυζαντινές πηγές από τον [[Μιχαήλ Ατταλειάτης|Μιχαήλ Ατταλειάτη]]<ref>[http://www.documentacatholicaomnia.eu/03d/1034-1079,_Michael_Attaliotes,_Historia_(CSHB_Bekkero_Curante),_GR.pdf Michaelis Attaliotae, ''Historia'', Βόννη, 1853. Ελληνική-λατινική έκδοση.<br /> *Σελ. 9: "... και οί ποτε σύμμαχοι και της ισοπολιτείας ημίν συμμετέχοντες, ως και αυτής της θρησκείας, Αλβανοί και Λατίνοι όσοι μετά την εσπερίαν Ρώμην τοις Ιταλικοίς πλησιάζουσι μέρεσι, ..." *Σελ. 18: "... ο προμνημονευθείς Γεώργιος, ώ Μανιάκης επώνυμον, εκ της Ιταλικής αρχής επαναστάς μετά των εκείσε συνόντων στρατιωτών Ρωμαίων και Αλβανών, ..." *Σελ. "... (είχε γαρ και Ρωμαίων πολλών στρατιωτικόν, Βουλγάρων τε και Αρβανιτών, ..."]</ref> και αργότερα – ως Αρβανίτες από το ''Άρβανον'' – στο βιβλίο της [[Άννα Κομνηνή|Άννας Κομνηνής]], ''[[Αλεξιάδα]]''. Το βιβλίο ασχολείται με τις ταραχές στην περιοχή του Αρβάνου που προκάλεσαν οι Νορμανδοί κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πατέρα της, Αυτοκράτορα [[Αλέξιος Α' Κομνηνός|Αλέξιου Α' Κομνηνού]] (1081 – 1118). Στην ''Ιστορία'' (1079 – 1080 μ.Χ.), ο Βυζαντινός ιστορικός Μιχαήλ Ατταλειάτης ήταν ο πρώτος που ανέφερε τους Αλβανούς ως έχοντες λάβει μέρος σε εξέγερση εναντίον της [[Κωνσταντινούπολη]]ς το [[1043]] μ.Χ. και τους Αρβανίτες ως υποτελείς του Δούκα του [[Δυρράχιο|Δυρραχίου]] και ''Πρωτοπροέδρου'' Νικηφόρου του Βασιλάκη (τέλη 1078 ή αρχές 1079).

Ωστόσο, η λεπτομερής ανάλυση του αυθεντικού κειμένου του Ατταλειάτη, όπου αναφέρονται δύο φορές «Αλβανοί» και μία φορά «Αρβανίτες», οδήγησε στο συμπέρασμα ότι ο μεν όρος «Αλβανοί» αναφέρεται σε Νορμανδούς που είχαν κατέλθει πρόσφατα στην Ιταλία από την «πέραν των Άλπεων Γαλατία», ενώ ο όρος «Αρβανίται» στους κατοίκους των Βαλκανίων. Αυτή η αναφορά του Ατταλειάτη σε «Αρβανίτες» είναι και η πρώτη τεκμηριωμένη αναφορά στους Αρβανίτες της Βαλκανικής. H μεταφορά των όρων ως Albani στη Λατινική και λανθασμένα ως Albanais κτλ σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες οδήγησαν Eυρωπαίους ιστορικούς στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι ο «Δουξ του Δυρραχίου» ήταν ο [[Γεώργιος Μανιάκης]] και ότι επαναστάτησε το 1043 επικεφαλής Αλβανών.<ref>{{cite journal|last=Βρανούση|first=Έρα Λ.|title=Οι όροι "Αλβανοί" και "Αρβανίται" και η πρώτη μνεία του ομωνύμου λαού της Βαλκανικής εις τα πηγάς του ΙΑ' αιώνος|journal=Βυζαντινά Σύμμεικτα|issue=2|year=1970|pages=207-254|doi=10.12681/byzsym.650|url=https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/bz/article/view/3462/3322}}. Επίσης της ιδίας στο ''Les termes Αλβανοί et Αρβανίται et la premiere mention des Albanais dans les sources du XI siecle'', B' Διεθνές Συνέδριον Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Αθήνα, 1970)</ref>

Σε πηγές του 19ου αιώνα «Αρβανίτες» ονομάζονται και οι μουσουλμάνοι Αλβανοί που μάχονταν με την πλευρά του [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικού]] κράτους ή του [[Αλή Πασάς|Αλή Πασά]] ή και αυτόνομα ως ληστές (π.χ. βλ. δημοτικά τραγούδια συλλογής T. Kind).<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?filename=%2Fvar%2Fwww%2Fanemi-portal%2Fmetadata%2F1%2F9%2F2%2Fattached-metadata-70-0000195%2F147050.pdf&rec=%2Fmetadata%2F1%2F9%2F2%2Fmetadata-70-0000195.tkl&do=147050.pdf&width=296&height=383&pagestart=1&maxpage=276&lang=en&pageno=52&pagenotop=52&pagenobottom=1 Kind, Theodor, Anthologie neugriechischer Volkslieder : Im original mit deutscher Ubertragung /Herausgegeben von Dr. Theodor Kind. Leipzig :Veit & Comp., 1861<br />] <br />

Σελ. 14:
"Γεώργαινα, ρίξε τ' άρματα, δεν είν' εδώ το Σούλι.

Εδώ 'σαι σκλάβα του Πασσά, σκλάβα των Αρβανίτων".

Σελ. 26:
"Εξήντα αγάδαις σκότωσα κ' έκαψα τα χωριά τους,

κ' όσους στον τόπον άφησα και Τούρκους κ' Αρβανίταις"

Σελ. 32:
"Να πάω να βρώ τον Μάνταλο, να σμίξω τον Μπαστέκη,

που πολεμούν με την Τουρκιά και με τους Αρβανίταις"

Σελ. 36:
"Κι αν τα δερβένια ετούρκεψαν, τα πήραν Αρβανίταις..."

</ref>).

Υπήρχαν πολλές αρβανίτικες φάρες που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα (ιδίως στην Πελοπόννησο). Για ορισμένες από αυτές αμφισβητείται ότι είναι Αρβανίτες και πιστεύεται ότι είναι [[Βλάχοι]] ή [[Σαρακατσάνοι]] (Έλληνες),<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/f/a/9/metadata-01-0000372.tkl&do=78327_01.pdf&pageno=129&pagestart=1&width=347&height=576&maxpage=432&lang=en Αραβαντινός Παναγιώτης, ''Χρονογραφία της Ηπείρου'', Αθήνα 1856, τομ. Α, σελ. 112, υποσημείωση.]</ref><ref>[http://books.google.gr/books?ei=zpU_TJDEHMj54Abh1OnNCg&ct=result&hl=el&id=_VBoAAAAMAAJ&dq=%22the+Vlach-speaking+Malakasii%22&q=%22They+were+in+fact+Vlachs%22&redir_esc=y Lemprière Hammond Nicholas Geoffrey, ''Migrations and invasions in Greece and adjacent areas'', Noyes Press, 1976, p. 39.]</ref> ενώ οι Δρακαίοι κατάγονταν από το ανέκαθεν ελληνόφωνο χωριό των Μαρτανιών Πρέβεζας (κομμάτι του σημερινού οικισμού [[Καμαρίνα Πρέβεζας|Καμαρίνας Πρέβεζας]]).<ref>{{Cite book|title=Ηπειρωτικά Μελετήματα (τεύχος 10)|first=ΙΩΑΝΝΗΣ|last=ΛΑΜΠΡΙΔΗΣ|publisher="ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ"|isbn=|year=1971|location=Ιωάννινα|page=20|quote="Προς τους κατοίκους του Σούλι, πολλάχου της περιοχής αυτού κατά πατριάς εις 84 οικογένειας σκηνούντας, εχθρούς δε των εξισλαμισθέντων περίοικων από του 1635 επισήμους κεκηρυγμένους και εκ φύσεως καλώς οχυρουμένους, προσέτρεχον προς αποφυγήν βιαιοπραγιών ή και ματαίωσιν αντιποίνων συγγενικών τιμωριών(γκιακ) εν τη πατρίδι των ου μόνον Χριστιανοί Τσιάμηδες κατά το πλείστον αλλά και Έλληνες αλλαχόθεν. Μεταξύ δε των διαφόρων πατριών, αίτινες εκεί μετανάστευσαν από της 4ης ιδίως δεκαετηρίδος του ΙΖ’ αιώνος μέχρι των αρχών του ΙΗ’ μνημονεύονται η του «Ζέρβα» εξ ομωνύμου της Λάκκας Λέλοβου χωρίου Ζερβό, '''η του Δράκου εκ του παρά την Καμαρίναν χωρίου Μαρτανιών, ένθα μόνη ανέκαθεν η Ελληνική γλώσσα ομιλείται''', η του Τζαβέλα εκ Δράγανης κ.λ.π."}}</ref>