Κλαυδία Καπιτωλίνα
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
H Κλαυδία Καπιτωλίνα (απεβ. μετά το 92 μ.Χ.) ήταν Ελληνίδα από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η μάμμη της Άκα Β΄ της Κομμαγηνής ήταν Αρμένια και ο σύζυγός της ήταν διάδοχος της Κομμαγηνής.
| Κλαυδία Καπιτωλίνα | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αρχαία Ρώμη |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Γ. Ι. Αρχέλαος Αντίοχος ο Επιφανής. Marcus Junius Rufus |
| Τέκνα | Ιουλία Βαλβίλλα Γ. Ι. Αντίοχος Φιλόπαππος |
| Γονείς | Βάλβιλλος |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ήταν κόρη του Τιβέριου Κλαύδιου Βάλβιλου από την τάξη των ιππέων και της -ανώνυμης σε εμάς- συζύγου του. Το όνομα Καπιτωλίνα ίσως είναι από τη μεριά της μητέρας της. Ο πατέρας της ήταν από τους πιο υψηλούς αξιωματούχους της Αιγύπτου, που υπηρέτησαν τη Ρώμη· ήταν εμβριθής λόγιος, αστρολόγος και μετέπειτα έπαρχος (praefectus) της Αιγύπτου, γιος τού Τ. Κλ. Θρασύλλου τού Μενδαίου, γραμματικού, αστρολόγου και φίλου τού Τιβερίου. Σύζυγος τού Θρασύλλου ήταν η Άκα Β΄. Εξαδέλφη της Κλ. Καπιτωλίνας ήταν η Εννία Θρασύλλα.
Ο γάμος της με τον διάδοχο της Κομμαγηνής Επεξεργασία
Το 64 η Κλ. Καπιτωλίνα παντρεύτηκε τον Γ. Ι. Αρχέλαο Αντίοχο Επιφανή, διάδοχο της Κομμαγηνής, γιο τού Αντιόχου Δ΄ της Κομμαγηνής. Ο τελευταίος ήταν γιος τού Αντιόχου Γ΄ της Κομμαγηνής, αδελφού της Άκα Β΄. Έτσι η Καπιτωλίνα και ο Αρχέλαος Αντίοχος ήταν 2α εξαδέλφια. Η Καπιτωλίνα δεν αναφέρεται στις ιστορικές πηγές, είναι όμως γνωστή από τιμητικές επιγραφές και αφιερωματικά ποιήματα. Το ζεύγος εγκαταστάθηκε στα Σαμόσατα, πρωτεύουσα της Κομμαγηνής, στην Αυλή τού Αντιόχου Δ΄. Το 65 γεννήθηκε εκεί ο γιος τους Φιλόπαππος.
Η Κλ. Καπιτωλίνα έζησε στην Κομμαγηνή από το 64 ως το 72. Το 72 ο Λεύκιος Καισσένιος Παίτος Ρωμαίος κυβερνήτης της Συρίας έστειλε επιστολές στον Βεσπασιανό κατηγορώντας τον Αντίοχο Δ΄ με τους γιους του Αρχέλαο Αντίοχο και Καλλίνικο, ότι σχεδιάζουν εξέγερση εναντίον της Ρώμης σε συμμαχία με τους Πάρθους. Τους κατηγόρησε, ότι δεν ήταν πιστοί στον Αυτοκράτορα· δεν γνωρίζουμε αν ήταν αληθείς οι κατηγορίες. Ο Βεσπασιανός αποφάσισε, ότι δεν μπορεί να εμπιστεύεται πια το στρατηγικό πέρασμα τού Ευφράτη στα Σαμόσατα και διέταξε τη λήξη της εξουσίας τού Αντίοχου Δ΄.
Ο Λ. Κ. Παίτος εισέβαλε στην Κομμαγηνή ως διοικητής της λεγεώνας VI Φερράτα. Τον υποστήριξαν με στρατό οι υποτελείς στη Ρώμη βασιλείς Αριστόβουλος της Χαλκίδας (δισεγγονός τού Ηρώδη Α΄ του Μεγάλου της Ιουδαίας) και Σόαιμος της Έμεσας. Έφθασαν τη νύκτα πριν τη μάχη. Οι δύο αδελφοί ετοιμαζόταν για τη μάχη, όμως ο πατέρας τους Αντίοχος Δ΄ ετοιμαζόταν να διαφύγει. Το επόμενο πρωί, ίσως έγινε η μάχη, ίσως δηλ. ο Αρχέλαος Αντίοχος και ο Καλλίνικος προσπάθησαν να αντισταθούν στην εισβολή, αλλά σύντομα οι δύο αδελφοί διέφυγαν στην Παρθία και ο Αντίοχος Δ΄ στην Κιλικία. Ο Αρχέλαος Αντίοχος είχε μαζί και την οικογένειά του.
Μετέπειτα ζωή Επεξεργασία
Ο Αντίοχος Δ΄ δεν πολέμησε εναντίον των Ρωμαίων και ήθελε να αποσείσει τις κατηγορίες εναντίον του. Ο Βεσπασιανός τους έφερε όλους ειρηνικά στη Ρώμη με τιμητική στρατιωτική συνοδεία. Έζησαν στη Ρώμη την υπόλοιπη ζωή τους. Ο Βεσπασιανός έδωσε στον Αντίοχο Δ΄ αρκετές προσόδους για να διαβιεί· έζησε με την οικογένειά του μία λαμπρή ζωή και οι Ρωμαίοι τού συμπεριφερόταν με μεγάλο σεβασμό.
Το 72 η Κ. Καπιτωλίνα γέννησε μία κόρη, την Ι. Βαλβίλλα στη Ρώμη. Το ίδιο έτος ο Αντίοχος Δ΄ απεβίωσε και ο Αρχέλαος Αντίοχος με την οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Το 79 απεβίωσε ο Τ. Κ. Βάλβιλος, που ήταν φίλος των πρώτων Αυτοκρατόρων, όπως τού Βεσπασιανού. Ο τελευταίος τον είχε σε μεγάλη εκτίμηση, μάλιστα διοργάνωσε αγώνες σε ανάμνησή του στην Έφεσο, τους Βαλβιλιανούς Αγώνες, που ετελούντο ως τον 3ο αι. Στην Έφεσο υπάρχουν τιμητικές επιγραφές με το όνομα της Καπιτωλίνας, κόρης τού Βάλβιλου. Είναι αφιερωματικές και αναφέρονται στην τιμητική συμμετοχή της στους Αγώνες αυτούς.
Το 92 απεβίωσε ο Αρχέλαος Αντίοχος στην Αθήνα και η Καπιτωλίνα επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια. Έζησε εκεί στην Αίγυπτο τα υπόλοιπα έτη της και έκανε 2ο γάμο με τον Μάρκο Ιούνιο Ρούφο περί το 94-98.
Ο γιος της Φιλόπαππος έμεινε στην Αθήνα, όπου έγινε επιφανής πολίτης. Η κόρη της έγινε εξέχουσα ποιήτρια και ως φίλη τού Αδριανού και της συζύγου του Βιβίας Σαβίνας τους συνόδευσε στα ταξίδια τους. Σε ένα ποίημα της Βαλβίλλας, αφιερωμένο στη μνήμη των γονέων της, τους περιγράφει ως ευσεβείς και αναφέρεται με μεγάλη εκτίμηση στους προγόνους της.
Οικογένεια Επεξεργασία
Παντρεύτηκε το 64 τον 2ο εξάδελφό της Γ. Ι. Αρχέλαο Αντίοχο Επιφανή διάδοχο της Κομμαγηνής και είχε τέκνα:
- Φιλόπαππος 65 μ.Χ.-116, ευεργέτης της Αθήνας.
- Ιουλία Βαλβίλα 72 μ.Χ.- μετά το 130, εξέχουσα ποιήτρια.
Περί το 96 έκανε δεύτερο γάμο με τον Μάρκο Ιούνιο Ρούφο, έπαρχο (praefectus) της Αιγύπτου (94-98).
Πηγές Επεξεργασία
- http://www.jstor.org/pss/503607
- https://web.archive.org/web/20151227175141/http://www.mavors.org/PDFs/Commagene.pdf
- Πατσιάδου, Λίλα (4 Μαρτίου 2002). «Ιουλία Βάλβιλλα». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Μικρά Ασία. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2023.
- [1]