ρ Διδύμων
Ο ρ (ρω) Διδύμων (Rho Geminorum, συντομογραφικά ρ Gem) είναι τριπλός αστέρας στον ζωδιακό αστερισμό Δίδυμοι. Βρίσκεται (όπως φαίνεται από τη Γη) μόλις 1 μοίρα και 10΄ δυτικά από τον αστέρα Κάστορα, αν και στην πραγματικότητα απέχει αρκετά έτη φωτός περισσότερο.
| ρ Διδύμων | ||
|---|---|---|
| Αστερισμός: | Δίδυμοι | |
| Συντεταγμένες του A (εποχή 2000.0): |
α = 7h:29m:07s, δ = +31°.47′.04″ | |
| Φαινόμενο μέγεθος: | 4,2473 (ο A), 12,50 (o B) και 7,74 (o C) | |
| Φασματικός τύπος: | F1V + K2.5V | |
| Απόσταση από τη Γη: | 58,9 και 57,6 έτη φωτός | |
| Ονομασίες σε καταλόγους | 62 Διδύμων, BD+32°1562, HD 58946, HR 2852, HIP 36366, V376 Gem | |
Ο ένας από τους αστέρες-μέλη του ρ Διδύμων είναι τετάρτου μεγέθους, δηλαδή αρκετά φωτεινός ώστε να είναι εύκολα ορατός με γυμνό μάτι μακριά από τα φώτα των πόλεων, ο κοντινότερος σε αυτόν είναι 12ου μεγέθους και έχει σπανίως παρατηρηθεί, ακόμα και από επαγγελματίες αστρονόμους, ενώ το μακρινότερο μέλος (C) απαιτεί επίσης τηλεσκόπιο για επιστημονική παρατήρηση.
Ο ρ Διδύμων A Επεξεργασία
Ο ρ Διδύμων A (ρ Gem A) είναι ένας κιτρινόλευκος νάνος, δηλαδή ένας αστέρας της Κύριας ακολουθίας περίπου 1100 βαθμούς θερμότερος στην επιφάνειά του από τον Ήλιο, με δείκτη χρώματος (B−V) = +0,32. Ως προς τα απόλυτα στοιχεία του, εκτιμάται ότι έχει μάζα 35% μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου, διάμετρο 65% μεγαλύτερη από την ηλιακή και πραγματική λαμπρότητα 5,5 φορές μεγαλύτερη από την ηλιακή, που αντιστοιχεί σε απόλυτο μέγεθος +2,96. Παρά το ότι μερικοί κατάλογοι αναφέρουν τον ρ Gem A ως φασματοσκοπικώς διπλό, όπως ο Κατάλογος Διπλών Αστέρων της Ουάσινγκτον (WDS) και ο Κατάλογος Κοντινών Αστέρων του Γκλίζε, δεν υπάρχει διαχωρισμός ακτινικών ταχυτήτων. Η ηλικία του αστέρα εκτιμάται σε 2,1 δισεκατομμύρια έτη.
Ο ρ Διδύμων B Επεξεργασία
Εκπληκτικά λίγα πράγματα είναι γνωστά για τον εγγύτερο συνοδό του A, τον μεγέθους 12,5 ρ Διδύμων B. Η πλέον πρόσφατη μέτρηση δίνει γωνιακή απόσταση (διαχωρισμό) από τον A 3,4 δευτερολέπτων της μοίρας (΄΄), που αντιστοιχούν στην απόσταση του συστήματος από τη Γη σε ελάχιστη απόσταση (κάθετη στην ευθεία αστέρα-Γης) περίπου 85 AU. Η βάση δεδομένων SIMBAD του αποδίδει φασματικό τύπο M5 (ερυθρού αστέρα), αλλά χωρίς πηγή. Αν τον τοποθετήσουμε για το αντίστοιχο της αποστάσεως από τη Γη που έχει ο A, δηλαδή με απόλυτο μέγεθος 11,22, στην Κύρια ακολουθία στο Διάγραμμα Χέρτζσπρουνγκ-Ράσελ, βρίσκουμε (B−V) = +1,53, μια τιμή που αντιστοιχεί σε φασματικό τύπο M3 V (ερυθρού νάνου).[1] Παραδόξως, οι 5 παρατηρήσεις που αναφέρονται στον WDS χρονολογούνται μεταξύ 1910 και 1935, ενώ από τότε δεν έχει γίνει καμιά άλλη. Πολύ πιο πρόσφατες προσπάθειες να παρατηρηθεί ο ρ Gem B υπήρξαν ανεπιτυχείς[2] για άγνωστο λόγο.
Ο ρ Διδύμων C Επεξεργασία
Ο μακρινότερος συνοδός, ο ρ Διδύμων C (γνωστός και ως WDS 07291+3147 E), έχει διαχωρισμό από τον A ίσο με 756΄΄, που αντιστοιχεί σε ελάχιστη πραγματική απόσταση περίπου 18.600 AU. Η θέση αυτού του αστέρα σε σχέση με τον A έχει παραμείνει σταθερή επί δεκαετίες, υποδεικνύοντας ιδία κίνηση κοινή με αυτόν και άρα συναποτελούν ένα τριπλό σύστημα με τους A και B. Ο μεγάλος διαχωρισμός διευκόλυνε παρατηρήσεις χωρίς την παρεμβολή φωτός από τον ρ Διδύμων A για αυτό εξάλλου ο ρ Διδύμων C έχει τον δικό του αριθμό (36357) στον Κατάλογο HIPPARCOS. Ωστόσο, η παράλλαξή του είναι περίπου η ίδια με εκείνη του A, δίνοντας πιθανότητα περίπου 100% να είναι βαρυτικώς συνδεδεμένος με αυτόν.[3] Επίσης είναι σχεδόν βέβαιο ότι αποτελεί μεταβλητό αστέρα του τύπου BY Δράκοντος, με περίοδο μεταβολής ίση με 11,63 ημέρες, η οποία ταυτίζεται για αυτό τον τύπο μεταβλητών με την περίοδο περιστροφής γύρω από τον άξονά του. Η μοναδική ίσως ασυμφωνία είναι ότι ενώ ο A είναι μεσήλικας αστέρας για τη μάζα του, ο C εμφανίζει υψηλή, νεανική δραστηριότητα[4] (οι αστέρες βαρυτικών συστημάτων θεωρείται γενικώς ότι έχουν την ίδια ηλικία). Τα απόλυτα στοιχεία του C είναι: μάζα 0,77 ηλιακή μάζα, απόλυτο μέγεθος 6,58 και επιφανειακή θερμοκρασία 4.948 ± 41 K.
Και ένας άσχετος συνοδός Επεξεργασία
Υπάρχει και ένας τρίτος συνοδός σε ενδιάμεση γωνιακή απόσταση, ο μεγέθους 11,59 αστέρας WDS 07291+3147 C, με διαχωρισμό από τον A ίσο με 211,6΄΄ το 1886, ο οποίος το έτος 2001 είχε αυξηθεί κατά 10΄΄, υποδεικνύοντας ότι πρόκειται για έναν άσχετο αστέρα, που προβάλλεται κοντά στους υπόλοιπους από την οπτική γωνία της Γης. Πράγματι, η ιδία κίνησή του παραπέμπει σε απόσταση από τη Γη άνω των 200 ή 300 ετών φωτός, έναντι 58 ή 59 του τριπλού συστήματος του ρ Διδύμων. Ο αστέρας αυτός αναφέρεται ότι έχει και ο ίδιος έναν αμυδρό συνοδό, τον μεγέθους 13,20 αστέρα WDS 07291+3147 D, σε σταθερή απόσταση από αυτόν περί τα 102΄΄. Οι δύο αυτοί αστέρες είναι πιθανώς βαρυτικώς συνδεδεμένοι.
Το σύστημα του ρ Διδύμων μοιάζει πολύ με εκείνο του 40 Ηριδανού. Το όλο σύστημα πλησιάζει τη Γη και το Ηλιακό Σύστημα με μέση ταχύτητα 3,75 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο (13.500 χιλιόμετρα την ώρα).
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ A Modern Mean Stellar Color and Effective Temperatures (Teff) # Sequence for O9V-Y0V Dwarf Stars, E. Mamajek, 2011, website
- ↑ Hartkopf, William I. (2009). «Speckle Interferometry at Mount Wilson Observatory: Observations Obtained in 2006-2007 and 35 New Orbits». The Astronomical Journal 138 (3): 813. doi:. Bibcode: 2009AJ....138..813H. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-09-25. https://web.archive.org/web/20170925092738/http://www.dtic.mil/get-tr-doc/pdf?AD=ADA505053. Ανακτήθηκε στις 2019-04-02.
- ↑ Shaya, Ed J.; Olling, Rob P. (Ιανουάριος 2011), «Very Wide Binaries and Other Comoving Stellar Companions: A Bayesian Analysis of the Hipparcos Catalogue», The Astrophysical Journal Supplement 192 (1): 2, doi:
- ↑ Isaacson, Howard (2010). «Chromospheric Activity and Jitter Measurements for 2630 Stars on the California Planet Search». The Astrophysical Journal 725: 875. doi:. Bibcode: 2010ApJ...725..875I.