Βικιπαίδεια

Ελένη Δραγάση

Βυζαντινή αυτοκράτειρα
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 28/11/2015.

Η Ελένη Δραγάση-Παλαιολόγου ή Αγία Υπομονή (σερβικά: Јелена Драгаш, Έλενα Ντράγκας, περ. 1372 - 13 ή 23 Μαρτίου 1450) ήταν κόρη του Σέρβου δεσπὀτη Κονσταντίν Ντράγκας Ντεγιάνοβιτς (ελληνικά: Κωνσταντίνος Δραγάσης), σύζυγος του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου και μητέρα των δύο τελευταίων Βυζαντινών αυτοκρατόρων, του Ιωάννη Η΄ και του Κωνσταντίνου ΙΑ΄. Υπηρέτησε ως αντιβασιλέας μετά τον θάνατο του γιου της Ιωάννη Η΄ το 1448 έως το 1449. Τιμάται ως αγία από την ορθόδοξη εκκλησία, με το μοναστικό της όνομα Υπομονή.

Ελένη Δραγάση
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1372
Θάνατος13  Μαρτίου 1450
Κωνσταντινούπολη ή Κωνσταντινούπολη[1]
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Eορτασμός αγίου13 Μαρτίου και 29 Μαΐου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςμεσαιωνική ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμονάρχης
μοναχή[2]
Οικογένεια
ΣύζυγοςΜανουήλ Β´ Παλαιολόγος (1392–1425)
ΤέκναΙωάννης Η΄ Παλαιολόγος
Θεόδωρος Β΄ Παλαιολόγος
Ανδρόνικος Παλαιολόγος
Δημήτριος Β΄ Παλαιολόγος
Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος
Θωμάς Παλαιολόγος
ΓονείςΚονσταντίν Ντράγκας Ντεγιάνοβιτς και NN[3]
ΟικογένειαΔυναστεία των Παλαιολόγων
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΒυζαντινή Αυτοκράτειρα (1392–1425)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η ζωή της

Επεξεργασία

Η αυτοκράτειρα Ελένη γεννήθηκε το 1372 στη Σερβία κι ήταν κόρη του Σέρβου δεσπότη Κωνσταντίνου Δραγάση Ντεγιάνοβιτς, 5ου απογόνου του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου, ο οποίος σκοτώθηκε το 1395 στη μάχη του Ρόβινε της Ρουμανίας.

Παντρεύτηκε το 1392 τον Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγο με τον οποίο απέκτησαν εννιά παιδιά, όμως το 1399 έχασαν τρία από επιδημία (τον Μιχαήλ γεν. το 1398 και δύο κόρες). Τα έξι που επέζησαν ήταν όλα αγόρια. Ο μεγαλύτερος Ιωάννης Η΄ (γεν. 1392) έγινε αυτοκράτορας, ο Θεόδωρος Β΄ Παλαιολόγος (γεν. 1396) δεσπότης του Μυστρά, ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος (γεν. το 1400) δεσπότης της Θεσσαλονίκης, ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ (γεν. 1405) αυτοκράτορας, ο Δημήτριος Β΄ Παλαιολόγος (γεν. 1407) επίσης δεσπότης του Μυστρά και ο μικρότερος Θωμάς Παλαιολόγος (γεν. 1409) δεσπότης του Μωρέως, διοικώντας την Πάτρα.

Ως γυναίκα κι αυτοκράτειρα, κατά τον φιλόσοφο Γεώργιο Γεμιστό τον αποκαλούμενο Πλήθωνα, διακρινόταν για τη σωφροσύνη της και τη δικαιοσύνη της. Με τα καλύτερα λόγια την περιγράφει και ο ιστορικός Γεώργιος Σφραντζής.

Ο σύζυγός της Μανουήλ Β΄ λίγο πριν πεθάνει έγινε το 1425 μοναχός με το όνομα Ματθαίος. Μετά τον θάνατό του έγινε και η ίδια μοναχή στη Μονή της Κυρά Μάρθας της Κωνσταντινούπολης, παίρνοντας το όνομα Υπομονή. Ήταν μια μοναχή σαν όλες τις άλλες και, ακόμη και αν ήταν αυτοκράτειρα, έκανε όλα τα διακονήματα στο μοναστήρι. Ωστόσο πολλοί τη συμβουλεύονταν κι ιδιαίτερα οι γιοί της.

Βοήθησε να ιδρυθεί ο οίκος ευγηρίας «Η ελπίδα των απελπισμένων» στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου (του τιμίου Προδρόμου) της Πέτρας, όπου φυλασσόταν το σκήνωμα του Αγίου Παταπίου.

Όταν το 1448 πέθανε ο μεγαλύτερος γιος της, αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄, η διαδοχή του έγινε αντικείμενο σύγκρουσης ανάμεσα στον μεγαλύτερο εν ζωή Κωνσταντίνο ΙΑ΄ και τον φιλόδοξο αλλά επαρμένο και φιλότουρκο Δημήτριο Β΄. Η σοφή μητέρα, που ήξερε ότι ο Κωνσταντίνος ήταν πιο άξιος, συγκράτησε τον Δημήτριο, που έσπευσε πρώτος στην Κωνσταντινούπολη, και μεσολάβησε για την ομαλή διαδοχή στον Κωνσταντίνο, πείθοντας ακόμα και τον οθωμανό σουλτάνο Μουράτ Β΄ να τον αποδεχθεί.[4] Τα κατάφερε και ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ ανέλαβε ως αυτοκράτορας την ημέρα των Φώτων, 6 Ιανουαρίου 1449 στο Μυστρά.

 
Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος (ΜΑΝΟΥΗΛ ΕΝ ΧΩ ΤΩ ΘΩ ΠΙCΤΟC ΒΑCΙΛΕΥC ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΡΩΜΑΙΩΝ Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟC ΚΑΙ ΑΕΙ ΑΥΓΟΥCΤΟC), η αυτοκράτειρα Ελένη (ΕΛΕΝΗ ΕΝ ΧΩ ΤΩ ΘΩ ΠΙCΤΗ ΑΥΓΟΥCΤΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙCΑ ΡΩΜΑΙΩΝ Η ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΙΝΑ) και τρεις από τους έξι γιους τους, ο συναυτοκράτορας Ιωάννης Η΄ (ΙΩ ΕΝ ΧΩ ΤΩ ΘΩ ΒΑCΙΛΕΥC Ο ΥΙΟC ΑΥΤΟΥ), ο δεσπότης του Μοριά Θεόδωρος Β΄ (ΘΕΟΔΩΡΟC Ο ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΝΗΤΟC ΕΥΤΗΧΗC ΔΕCΠΟΤΗC Ο ΥΙΟC ΑΥΤΟΥ) και ο τελευταίος δεσπότης της Θεσσαλονίκης Ανδρόνικος (ΑΝΔΡΟΝΙΚΟC ΑΥΘΕΝΤΟΠΟΥΛΟC ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟC Ο ΥΙΟC ΑΥΤΟΥ). Μικρογραφία από το χειρόγραφο MS. Ivoires 100 (περίπου 1404, Μουσείο του Λούβρου).

Απεβίωσε στις 13 (ή 23) Μαρτίου του 1450, 3 χρόνια πριν η Κωνσταντινούπολη, πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, πέσει στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων, έπειτα από μακρά πολιορκία. Στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης ο γιος της Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος απεβίωσε στη μάχη.

Η αυτοκράτειρα Ελένη ετάφη στη μονή του Παντοκράτορoς Χριστού στην Κωνσταντινούπολη, όπου ετάφησαν ο σύζυγός της Μανουήλ Β΄ και τα 3 από τα παιδιά τους (εκ των οποίων τα 2 ήταν μοναχοί).

Η ανεύρεση της αγιογραφίας και της τιμίας κάρας

Επεξεργασία

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453, ο Αγγελής Νοταράς, συγγενής του αυτοκράτορα (ανιψιός της Ελένης), μετέφερε στο βουνό Γεράνεια κοντά στην Αθήνα και έκρυψε το λείψανο του Αγίου Παταπίου σε μια σπηλιά, κοντά στην πόλη Θέρμαι (το σημερινό Λουτράκι), που ήταν ήδη ασκητήριο μοναχών από τον 11ο αιώνα. Στο σπήλαιο αυτό βρέθηκε Βυζαντινή αγιογραφία της και η αγία κάρα της. Το 1952 χτίστηκε από τον γέροντα Νεκτάριο Μαρμαρινό το μοναστήρι του Αγίου Παταπίου, όπου και φυλάσσεται η σεπτή κάρα της μέχρι σήμερα.

Εορτασμός της μνήμης

Επεξεργασία

Η μνήμη της Αγίας Υπομονής εορτάζεται 13 Μαρτίου στις 29 Μαΐου από την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js2016930259. Ανακτήθηκε στις 29  Ιανουαρίου 2023.
  2. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js2016930259. Ανακτήθηκε στις 17  Δεκεμβρίου 2022.
  3. ↑ 3,0 3,1 Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
  4. ↑ Nicol, Donald M. (9 Μαΐου 2002). The Immortal Emperor: The Life and Legend of Constantine Palaiologos, Last Emperor of the Romans. Cambridge University Press. ISBN 9780521894098. 

Πηγές

Επεξεργασία
  • «Βίος, ακολουθία, παρακλητικός κανόνας και εγκώμια εις την αγία μητέρα ημών Υπομονή» [Δρος Χαράλαμπου Μπούσια, Έκδοση Ιεράς μονής Οσίου Παταπίου, Λουτράκι 1999]
  • «Η Αγία Υπομονή: Ιστορία και ασματική ακολουθία της» [Πρωτοπρεσβύτερου Σωτήριου Μακρυστάθη, Αθήνα, 1993]
  • «Κανών Παρακλητικός και Χαιρετιστήριοι Οίκοι εις την Οσία Μητέρα Ημών Υπομονή» [Δρος Χαράλαμπου Μπούσια, Έκδοση Ιεράς μονής Οσίου Παταπίου, Λουτράκι 2007]
  • «Ιερά Μονή Οσίου Παταπίου Λουτρακίου» [έκδοση Ιεράς Μητρόπολης Κορίνθου, Σικυώνος, Ζεμενού, Ταρσού και Πολυφέγγους, 2012].
  • «Τα ελληνικά Μοναστήρια» [Ευ. Λέκκου, Ιχνηλάτης, Αθήνα, 1995].
  • «Αγιολόγιο της Ορθοδοξίας», [Χρήστου Τσολακίδη, Αθήνα, έκδοση 2001]
  • «Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου εκκλησίας», Άγιος Πατάπιος, σελ. (254) - (261) [μ. Βίκτωρος Ματθαίου, τρίτη έκδοση, Μονή Μεταμόρφωσης Σωτήρος, Αθήνα, 1968]
  • «Ο Όσιος Πατάπιος» [Στυλιανού Παπαδόπουλου, καθηγητού πανεπιστημίου Αθηνών, Έκδοση Ιεράς μονής Οσίου Παταπίου, Λουτράκι, Ελλάδα, έκδοση 2006).
  • «Ο Άγιος Πατάπιος και τα θαύματά του», [Δρος Χαράλαμπου Μπούσια, Έκδοση Ιεράς μονής Οσίου Παταπίου, Λουτράκι 2004]
  • «Δέλτος Θαυμάτων Οσίου και Θεοφόρου πατρός ημών Παταπίου του θαυματουργού», [Δρος Χαράλαμπου Μπούσια, Έκδοση Ιεράς μονής Οσίου Παταπίου, Δ’ έκδοση, Λουτράκι 2011]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ελένη_Δραγάση&oldid=9371648"