Ελαιούς Ιπποθοωντίδας
Ο Ελαιούς ή Ελεούς ή Ελαιεύς ή Ελεεύς ή η Ελαία[1] (αρχαία ελληνικά: Ἐλαιοῦς), (ο δήμος: Ελαιούντος) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Ιπποθοωντίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).
| Γενικά στοιχεία | |
|---|---|
| Ονομασία | Ἐλαιοῦς |
| Άλλες ονομασίες | Ελεούς ή Ελαιεύς ή Ελεεύς ή Ελαία |
| Κύριος οικισμός | Ελαιούς |
| Διοικητικά στοιχεία | |
| Ταυτότητα | δήμος της αρχαίας Αττικής |
| Ονομασία δήμου | Δήμος Ελαιούντος, Δήμος Ελαιουσίων |
| Ονομασία δημότη | Ελαιούσιος |
| Φυλή | Ιπποθοωντίδα |
| Τριττύς | Παραλίας |
| Σύστημα εξουσίας | Πόλη–κράτος |
| Πολιτικό σύστημα | Αθηναϊκή Δημοκρατία |
| Τίτλος ηγέτη | δήμαρχος |
| Λήψη αποφάσεων | Αρχαία Βουλή & Δήμος |
| Αριθμός βουλευτών | |
| 1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ. | 1 |
| 2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ. | 1 |
| 3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ. | 1 |
| 4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127 | άγνωστος |
| 5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας | άγνωστος |
| Ιστορική εξέλιξη | |
| Ίδρυση | 508 ΠΚΕ |
| Λήξη | 3ος αιώνας |
| Αντικαταστάθηκε από | Δήμος Ελευσίνας |
| Λατρευτικές παραδόσεις | |
| Αρχαιολογία | |
| Περιοχή | |
| Αρχαία Αττική Σήμερα: θέση ανατολικά της Μαγούλας Αττικής | |
_Attica_Demos_II-el.svg) | |
| Οι δήμοι της αρχαίας Αττικής | |
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου
ΕπεξεργασίαΟ δήμος του Ελαιούντος, ήταν πιθανώς δήμος της Παραλίας.[2] Η ακριβής τοποθεσία του δήμου αυτού δεν έχει προσδιορισθεί και δεν έχει ακόμα ταυτιστεί επακριβώς, αλλά οι σύγχρονοι μελετητές πιστεύουν, ότι ο δήμος βρίσκεται σε θέση ανατολικά της Μαγούλας,[3] δημοτικής Ενότητας του Δήμου Ελευσίνας, κοντά στη περιοχή Μαυράκι.
Κατά τον 19ο αιώνα, ο Βρετανός, τοπογράφος, αρχαιολόγος και περιηγητής Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ, πίστευε ότι ήταν δυτικά των Αφιδνών, στο χωριό που τότε ονομαζόταν Λιόσια, δεδομένου ότι το όνομα αυτό του φάνηκε να συνδέεται με το όνομα του αρχαίου δήμου. Ενώ, σύμφωνα με παλαιότερο ερευνητή (Διονύσιος Σουρμελής) ο δήμος βρισκόταν προ του ακρωτηρίου του Ζωστήρος, επί του νησιού Ελαιούσα ή Ελεούσσα ή Ελήσαν ή Ελίζαν, η οποία μετονομάστηκε σε Φλέγα.[4]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή
ΕπεξεργασίαΟ δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[5] ως μέλος αρχικά της Ιπποθοωντίδας φυλής, συμμετείχε με 1 βουλευτή στην αρχαία Βουλή των 500 κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.), με 1 βουλευτή στη Βουλή των 600 κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) και επίσης με 1 βουλευτή κατά την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.). Ο αριθμός βουλευτών για την επόμενη τέταρτη περίοδο (201/200 π.Χ. – 126/127) δεν είναι γνωστός, ενώ κατά την έναρξη της πέμπτης περιόδου (126/127 – 3ος αιώνας) ο δήμος εντάχθηκε στην Αδριανίδα φυλή, επίσης με άγνωστο αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων.
Οι κάτοικοι του Ελαιούντος
ΕπεξεργασίαΟ δημότης του αρχαίου Ελαιούντος ονομαζόταν Ελαιούσιος.[6][7][8] Ο δημότες του Ελαιούντα έδιναν έμφαση στην λατρεία του Ηρακλή.
Προσωπικότητες από τον Ελαιούντα
ΕπεξεργασίαΥπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο του Ελαιούντος, όπως ο γυμνασίαρχος Διόδοτος ο Ελαιούσιος γιος του Σωσάνδρου, ο τριήραρχος Διοκλής ο Ελαιούσιος γιος του Διοκλέους, ο βουλευτής Διοκλής ο Ελαιούσιος γιος του Διοκλέους, ο Διονύσιος ο Ελαιούσιος γιος του Αρκεσιδήμου, ο Διονύσιος ο Ελαιούσιος γιος του Θεοφίλου, ο Διότιμος ο Ελαιούσιος γιος του Νικοστράτου, ο Δίφιλος ο Ελαιούσιος κ.α.[9]
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές - σημειώσεις
Επεξεργασία- ↑ Ελληνικές επιγραφές - IG I³ 472[νεκρός σύνδεσμος], στιχ. 10: [...] "ο̣ Γ̣[αργ]ε̣[τ]τ̣[ί]ο̣ (II), Ἀντιμάχο ℎοαέος (III), Χσενοκ̣[․․5․․ Φρεαρ]ρ̣ίο (IV), Ὀνομακλέος Περιθοίδο (VI), Νικοβόλο ἐχς Ἐλαίας (VIII), Χσενοφο͂ντο[ς]". [...]
- ↑ [...] "Elaeus: (Ἐλαιοῦς; Elaioûs). [1] City on the south of the Thracian Chersonesus. [2] Attic paralia (?) deme of Hippothonthis phyle". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Elaeus[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 138.
- ↑ Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 49-50: [...] "Ελαιούς, Ελεούς, Ελαιεύς, και Ελεεύς. Ο δημος ούτος εν τοις τέσσαρσι τούτοις ονόμασιν εύρηται λεγόμενος και γραφόμενος. Ο δημότης κατά τα δύο πρώτα ονόματα Ελαιούσιος και Ελεούσιος• κατά δε τα δεύτερα Ελαιεύς και Ελεεύς. Εις την υπ' αριθ. 499 έπιγραφήν της αρχαιολ. εφημ. εύρηται «χαρίνω Αλεξιμάχου ελαιεί». Προ του ακρωτηρίου του ζωστήρος υπάρχει νήσος Ελαιούσα καλουμένη και Ελεούσσα• ίδε και Κοραή έκδοσιν Στράβωνος. Επί της νήσου ταύτης ήτον και ο δήμος ούτος• διότι συμπίπτουσι και τα ονόματα και αι γραφαί• ότι δε κατοικείτο η νήσος, έχει διδόμενα αποχρώντα• όστις παρατηρήσει αύτην επιτοπίως θέλει πεισθή περί του συνοικισμού της. Οι Σταυροφόροι κατά την εποχήν της κατακτήσεως εύρον αύτην προφερομένην υπό των Αθηναίων Ελήσαν, όθεν την εκάλεσαν κατά την γλώσσαν των Ελίζαν (Elisa). Μεταγενεστέρως δε, δεν γνωρίζω μεν πόθεν και δια τι ωνομάσθη Φλέγα παρά τοις εντοπίοις• αλλά πρέπει να το ανακαλύψωμεν, δια να υποστηρίξωμεν την ταυτότητα του δημου. Ο Ετυμολόγος λέγει περί αυτού ότι από του Έλους οι Ελεείς• η νήσος έχει έλη, και τοιαύτα ώστε παράγουσι βοσκήν άφθονον, και ένεκα της ύλης ταύτης κατ' έτος σχεδόν αποθέτουσιν αυτόθι διάφορα ασθενή ζώα,γηραλέα και ψωραλέα, άτινα τρεφόμενα πλουσίως, εντός τριών ή τεσσάρων το πολύ μηνών αναλαμβάνουσι πλήρη υγείαν, και ένδυναμούνται, ώστε γίνονται πάλιν χρήσιμα εις εργασίαν. Και η νήσος αύτη ομοιάζει κατά τούτο την νήσον του Πατρόκλου, ήτις Γαΐδουρονήσι καλείται- διότι και εκεί αποθέτουσιν οι περίχωροι τοιαύτα ζώα, και ως επί το πλείστον όνους. Το Έλος λοιπόν των παλαιών, και η Φλέγα των νεωτέρων είνε συνώνυμα• διότι η Φλέγα συγγενής της Φλύας παράγεται από του φλύω, και φλέω, αφ' ου το φλέγω, και αφ' ου η φλέγα• εις τα περί Φλύας δήμου αναπτύσσεται τούτο. Μεταξύ λοιπόν των τεσσάρων γραφών του δήμου η ορθοτέρα είνε η δια του ε γραφομένη παραλήγουσα ήτοι Ελεούς, και ο δημότης Ελεούσιος, ή και Ελεεύς κατά τον Ετυμολόγον. Πιστεύω ότι επέτυχα εις την ανεύρεσιν του δήμου τούτου, και πιστεύω ότι και πας άλλος θέλει πεισθή αφού επιστήση επί των εκτεθέντων βοηθητικών μέσων.". [...]
- ↑ ελαιου[νεκρός σύνδεσμος] Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
- ↑ Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Ελαιεύς, δήμος τής Ιπποθοωντίδος φυλής, ως Διονύσιος. Διόδωρος δ' Ελαιούς, αφ' ου ο δημότης Ελαιούσιος. τα τοπικά Ελαιουντόθεν και Ελαιουντάδε και Ελαιούσι. λέγεται και εξ Ελαιέως". [...], σελ. 116.
- ↑ Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Ελαιεύς, ή Ελαιούς, δήμος της Αττικής, εκ της Ιπποθοωντίδος φυλής (Κάτοικ. Ελαιούσιος)". [...], σελ. 116.
- ↑ [...] "Ελαιεύς: Αρχαίος δήμος της Αττικής, που ανήκε στην Ιπποθοωντίδα φυλή. Ταυτίζεται από πολλούς με τον δήμο της Ελαιούντας". [...] Ελαιεύς Αρχειοθετήθηκε 2016-06-02 στο Wayback Machine.
- ↑ Δημότες του Ελαιούντος Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): ELAIOUSIOS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project
Πηγές – βιβλιογραφία
ΕπεξεργασίαΠρωτογενείς πηγές
- Ελληνικές επιγραφές - IG ελαιου[νεκρός σύνδεσμος] Attica (IG I-III).
Δευτερογενείς πηγές
- Elaeus[νεκρός σύνδεσμος], στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
- Ουίλλιαμ Σμιθ,
Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα:
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica – 72 (Elaeus)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica – 72 (Elaeus) - John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council, “Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
- John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 138.
- Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- «Elaious». ancientworlds.net. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε 2019-07-13 στο Wayback Machine.
- Δήμος Ελευσίνας, στην ιστοσελίδα: www.elefsina.gr του Δήμου Ελευσίνας.
- Traill, J. «Places: 579917 (Elaious?)». Pleiades. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2017.
- Elaious?, E Magoula, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
- Elaious[νεκρός σύνδεσμος], Lexicon of Greek Personal Names (LGPN).
- Elaious, Attic Inscriptions Online.