Επαρχία Ξηρομέρου

Η επαρχία Ξηρομέρου ήταν μία από τις πέντε επαρχίες της Αιτωλοακαρνανίας. Καταλάμβανε το δυτικό τμήμα του νομού που αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο τμήμα της Ακαρνανίας. Έδρα της ήταν η Βόνιτσα.

Η επαρχία Ξηρομέρου

Συνόρευε στα νότια με την επαρχία Μεσολογγίου και στα ανατολικά με την επαρχία Βάλτου, καθώς και με ένα τμήμα της επαρχίας Τριχωνίδας. Βρέχεται βόρεια από τον Αμβρακικό κόλπο, με τις επαρχίες Πρεβέζης και Άρτας να βρίσκονται στην αντίπερα όχθη, καθώς και δυτικά από το Ιόνιο πέλαγος, με την Λευκάδα και τα όμορα νησιά έναντι των ακτών της.

Στην έκταση της επαρχίας ορθώνονται τα Ακαρνανικά Όρη με μέγιστο υψομετρικά σημείο τους την Ψηλή Κορυφή στα 1.589 μέτρα, ενώ ακολουθούν ο Μπούμιστος (1.576 μ.) και Περγαντί (1.423 μ.) και άλλες κορυφές.

Διοικητικές μεταβολές

Η περιοχή ήταν από τις τελευταίες που ενσωματώθηκαν στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας του και την Επανάσταση του 1821. Εντάχθηκε σ' αυτό με την συνθήκη του Λονδίνου το 1832 οπότε και η Ελλάδα κέρδισε εδάφη και δυτικότερα του Αχελώου.

Η περιοχή αυτή αποτέλεσε στην συνέχεια μία από τις πέντε επαρχίες του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας ως επαρχία Ακαρνανίας η οποία περιλάμβανε και την μετέπειτα επαρχία Βάλτου. Πρώτη έδρα της επαρχίας ήταν το χωριό Καραϊσκάκης το οποίο τότε και πριν το 1930 ονομαζόταν Δραγαμέστο. Η επαρχία καταργήθηκε στη συνέχεια με την διοικητική διαίρεση του 1836 η οποία κατήργησε προσωρινά το νομαρχιακό σύστημα ενώ επανασυστάθηκε το 1848. Έδρα της επαρχίας έγινε η Βόνιτσα. Παρέμεινε στην συνέχεια αμετάβλητη μέχρι την κατάργησή της το 1997 με το διοικητικό σχέδιο «Καποδίστριας».

Από το 2011 και βάσει του διοικητικού σχεδίου «Καλλικράτης» υφίσταται Δήμος Ξηρομέρου με έδρα τον Αστακό, ωστόσο όμως δεν περιλαμβάνει όλη την έκταση της πρώην ομώνυμης επαρχίας, καθώς αυτή μοιράζεται και στον γειτονικό Δήμο Ακτίου - Βόνιτσας με έδρα την Βόνιτσα.