Θρόμβωση

Θρόμβωση είναι ο σχηματισμός ενός θρόμβου αίματος μέσα σε ένα αγγείο , εμποδίζοντας τη ροή του αίματος μέσω του κυκλοφορικού συστήματος. Όταν ένα αιμοφόρο αγγείο τραυματίζεται, το σώμα χρησιμοποιεί αιμοπετάλια (θρομβοκύτταρα) και ινώδες για να σχηματίσει ένα θρόμβο αίματος και να αποφευχθεί η απώλεια αίματος. Ακόμη και όταν ένα αιμοφόρο αγγείο δεν υφίσταται ζημία όμως, θρόμβοι αίματος μπορεί να σχηματιστούν στο σώμα παρουσία κατάλληλων συνθηκών. Αν η θρόμβωση είναι πάρα πολύ σοβαρή και ο θρόμβος απελευθερωθεί, τότε ο θρόμβος αυτός που μετακινείται στο κυκλοφορικό σύστημα ονομάζεται πνευμονική εμβολή.

Θρομβοεμβολή είναι ο συνδυασμός της θρόμβωσης και η κύρια επιπλοκή της, η εμβολή.

Όταν ένας θρόμβος καταλαμβάνει περισσότερο από το 75% της επιφάνειας του αυλού μιας αρτηρίας, η ροή του αίματος προς τον παρεχόμενο ιστό έχει μειωθεί αρκετά για να προκληθούν συμπτώματα λόγω της μειωμένης παροχής οξυγόνου (υποξία) και της συσσώρευσης των μεταβολικών προϊόντων, όπως το γαλακτικό οξύ. Απόφραξη περισσότερο από το 90% μπορεί να οδηγήσει σε ανοξία, που είναι η πλήρης στέρηση του οξυγόνου, και του μυοκαρδίου, μια λειτουργία του κυτταρικού θανάτου.

Αίτια

Η κλασσική άποψη υποστηρίζει ότι η θρόμβωση προκαλείται από ανωμαλίες σε ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα (τριάδα του Virchow):

• τη σύνθεση του αίματος (υπερπηκτικότητα ή θρομβοφιλία)
• την ποιότητα του αγγειακού τοιχώματος (τραυματισμό ενδοθηλιακών κυττάρων)
• τη φύση της ροής του αίματος (στάση, στροβιλισμός)

Υπερπηκτικότητα

Υπερπηκτικότητα προκαλείται, παραδείγματος χάριν, από γενετικά ελαττώματα ή αυτοάνοσες διαταραχές.

Τραυματισμό ενδοθηλιακών κυττάρων

Οι αιτίες τραυματισμού του αγγειακού τοιχώματος περιλαμβάνουν το τραύμα, τη χειρουργική επέμβαση, τη λοίμωξη ή τη στροβιλώδη ροή σε διακλαδώσεις. Ο κύριος μηχανισμός είναι η έκθεση του ιστικού παράγοντα με το σύστημα πήξης του αίματος.

Διαταραχή της ροής του αίματος

Οι αιτίες διαταραχής της ροής του αίματος περιλαμβάνουν στασιμότητα της ροής του μετά το σημείο του τραυματισμού, ή φλεβική στάση η οποία μπορεί να συμβεί σε καρδιακή ανεπάρκεια, ή μετά από μεγάλες περιόδους της καθιστικής συμπεριφοράς-για παράδειγμα, όταν παραμείνει κανείς καθισμένος σε μια μεγάλη πτήση με αεροπλάνο. Επίσης, η κολπική μαρμαρυγή, προκαλεί στάση του αίματος στον αριστερό κόλπο (LA) ή εξάρτημα αριστερού κόλπου (LAA), και μπορεί να οδηγήσει σε θρομβοεμβολή. Καρκίνοι ή κακοήθειες, όπως η λευχαιμία μπορεί να προκαλέσουν αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης ,π.χ. με εξωτερική συμπίεση σε ένα αιμοφόρο αγγείο ή (πιο σπάνια) επέκταση στο αγγειακό σύστημα (για παράδειγμα, οι καρκίνοι των νεφρικών κυττάρων που επεκτείνονται στις νεφρικές φλέβες). Επίσης, οι θεραπείες για τον καρκίνο (ακτινοβολία, χημειοθεραπεία) συχνά προκαλούν επιπλέον υπερπηκτικότητα.

Ταξινόμηση

Υπάρχουν δύο διακριτές μορφές της θρόμβωσης, καθεμία από τις οποίες μπορεί να παρουσιαστεί με αρκετούς υποτύπους.

Φλεβική θρόμβωση

Η φλεβική θρόμβωση είναι ο σχηματισμός ενός θρόμβου (θρόμβος αίματος) μέσα σε μια φλέβα. Υπάρχουν πολλές ασθένειες που μπορούν να ταξινομηθούν σε αυτή την κατηγορία:

Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση

Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT) είναι ο σχηματισμός ενός θρόμβου αίματος εν τω βάθει φλέβα. πιο συχνά επηρεάζει φλέβες των ποδιών, όπως είναι η μηριαία φλέβα. Τρεις παράγοντες είναι σημαντικοί στο σχηματισμό ενός θρόμβου αίματος μέσα σε εν τω βάθει φλέβα-αυτά είναι ο ρυθμός της ροής του αίματος, την πυκνότητα του αίματος και η ποιότητα του τοιχώματος του αγγείου. Κλασικά σημάδια της DVT περιλαμβάνουν πρήξιμο, πόνο και ερυθρότητα της πληγείσας περιοχής.

Πυλαία φλεβική θρόμβωση

Η πυλαία φλεβική θρόμβωση είναι μια μορφή φλεβικής θρόμβωσης που επηρεάζει την ηπατική πυλαία φλέβα, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πυλαία υπέρταση και μείωση της παροχής αίματος στο ήπαρ. Έχει συνήθως κάποια παθολογική αιτία, όπως παγκρεατίτιδα, κίρρωση, εκκολπωματίτιδα ή χολαγγειοκαρκίνωμα.

Νεφρική φλεβική θρόμβωση

Νεφρική φλεβική θρόμβωση είναι η απόφραξη των νεφρικών φλεβών από ένα θρόμβο. Αυτό τείνει να οδηγήσει σε μείωση της αποχέτευσης από το νεφρό.Αντιπηκτική θεραπεία είναι η θεραπεία εκλογής.

Θρόμβωση της σφαγίτιδας φλέβας

Η θρόμβωση της σφαγίτιδας φλέβας είναι μια κατάσταση που μπορεί να οφείλεται σε λοίμωξη, η ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών ή σε κακοήθεια και μπορεί να έχει ένα διαφορετικό κατάλογο των επιπλοκών, όπως: συστηματική σήψη, πνευμονική εμβολή και οίδημα οπτικής θηλής . Αν και χαρακτηρίζεται από έναν απότομο πόνο στο σημείο της φλέβας, μπορεί να αποδειχθεί δύσκολο να εντοπιστεί, επειδή μπορεί να συμβεί τυχαία.

Σύνδρομο Budd-Chiari

Σύνδρομο Budd-Chiari είναι η απόφραξη της ηπατικής φλέβας ή της κάτω κοίλης φλέβας. Αυτή η μορφή της θρόμβωσης εκδηλώνεται με πόνο στη κοιλιά, ασκίτη και ηπατομεγαλία. Η θεραπεία ποικίλλει από του στόματος θεραπεία και χειρουργική επέμβαση με τη χρήση των αναστομώσεων .

Νόσος Paget–Schroetter

Η ασθένεια είναι η απόφραξη φλέβας του άνω άκρου (όπως η μασχαλιαία φλέβα ή υποκλείδια φλέβα ) από ένα θρόμβο. Ο πόνος συνήθως έρχεται στο φως μετά από έντονη άσκηση και συνήθως εκδηλώνεται σε νεότερους, κατά τα άλλα υγιείς ανθρώπους. Οι άνδρες επηρεάζονται περισσότερο από τις γυναίκες.

Εγκεφαλική φλεβική θρόμβωση κόλπων

Η εγκεφαλική φλεβική θρόμβωση κόλπων είναι μια σπάνια μορφή του εγκεφαλικού επεισοδίου που απορρέει από την απόφραξη της σκληράς μήνιγγας φλεβικών κόλπων από ένα θρόμβο. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πονοκέφαλο , διαταραχές όρασης, οποιοδήποτε από τα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου, όπως η αδυναμία του προσώπου και των άκρων στη μία πλευρά του σώματος και επιληπτικές κρίσεις . Η διάγνωση γίνεται συνήθως με αξονική ή μαγνητική τομογραφία . Το ποσοστό θνησιμότητας είναι 4,3%

Αρτηριακή θρόμβωση

Αρτηριακή θρόμβωση είναι ο σχηματισμός ενός θρόμβου μέσα σε μια αρτηρία . Στις περισσότερες περιπτώσεις, αρτηριακή θρόμβωση είναι η ρήξη του αθηρώματος , και ως εκ τούτου αναφέρεται ως αθηροθρόμβωση. Μια άλλη κοινή αιτία της αρτηριακής θρόμβωσης είναι η κολπική μαρμαρυγή , η οποία προκαλεί διαταραχή της ροής του αίματος. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι το συνεχές ρεύμα στην ανάταξη της κολπικής μαρμαρυγής έχει μεγάλο κίνδυνο θρομβοεμβολής, ειδικά αν επιμένουν για περισσότερο από 48 ώρες. Στη θρομβοεμβολή περίπου 5% των περιπτώσεων δεν λαμβάνουν αντιπηκτική θεραπεία . Αρτηριακή θρόμβωση μπορεί να εμβολιστεί και να αποτελέσει σημαντική αιτία της αρτηριακής εμβολής , ενδεχομένως προκαλώντας έμφραγμα σχεδόν σε κάθε όργανο του σώματος.

Εγκεφαλικό

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό για το Εγκεφαλικό, ετησίως 17 εκατομμύρια άνθρωποι υφίστανται εγκεφαλικό και από αυτούς 6 εκατομμύρια πεθαίνουν. Είναι η δεύτερη αιτία θανάτου και η πρώτη αιτία αναπηρίας παγκοσμίως και γι’ αυτό το αποτύπωμά του είναι σοβαρό πάνω σε όλες τις πτυχές της ζωής. Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η ταχεία μείωση της εγκεφαλικής λειτουργίας λόγω διαταραχής της προσφοράς αίματος προς τον εγκέφαλο. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε ισχαιμία , θρόμβο, εμβολή (σωματίδια) ή αιμορραγία (αιμορραγικός θρόμβος). Σε θρομβωτικό εγκεφαλικό επεισόδιο, σχηματίζεται ένας θρόμβος (θρόμβος αίματος) συνήθως γύρω από τις μορφές αθηρωματικών πλακών. Η απόφραξη της αρτηρίας είναι σταδιακή, η έναρξη των συμπτωμάτων δηλαδή των θρομβωτικών εγκεφαλικών επεισοδίων είναι πιο αργή. Τα θρομβωτικά εγκεφαλικά επεισόδια μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες-μεγάλες νόσος των μεγάλων αγγείων και νόσος των μικρών αγγείων. Το πρώτο αφορά αγγεία, όπως η εσωτερική καρωτίδων , σπονδυλικών και το κύκλο του Willis . Το τελευταίο μπορεί να επηρεάσει μικρότερα αγγεία, όπως τα κλαδιά του κύκλου του Willis. Ένας εύκολος τρόπος να θυμάται κανείς τα συμπτώματα του εγκεφαλικού είναι να σκεφτεί ΑΠΛΑ:

Άκρο: Αδυναμία ή μούδιασμα σε ένα άκρο  (στο χέρι ή/και στο πόδι)

Πρόσωπο: Αδυναμία στη μισή πλευρά του προσώπου

Λόγος: Δυσκολία στο λόγο, ακατανόητες λέξεις ή καθόλου λόγος

Άμεσα: Αν κάποιο από τα συμπτώματα έχει εμφανιστεί ξαφνικά πρέπει άμεσα να πάμε στο νοσοκομείο που ιδανικά διαθέτει Μονάδα Εγκεφαλικών.

Κάθε λεπτό που περνά 2 εκατομμύρια κύτταρα νεκρώνονται, που σημαίνει ότι η αναπηρία που καταλείπεται στον ασθενή αυξάνεται κάθε λεπτό.  Γι’ αυτό είναι ζωτικής σημασίας η άμεση αναζήτηση ιατρικής φροντίδας. Σε ασθενείς με ισχαιμικό εγκεφαλικό, έως 4,5 ώρες από την εγκατάσταση, που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, χορηγείται θρομβολυτική αγωγή (διαβάστε για το ισχαιμικό επεισόδιο εδώ ). Η θρομβόλυση αποκαθιστά την κυκλοφορία του αίματος και επαναφέρει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Όσο νωρίτερα χορηγείται τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα της θεραπείας και τόσο μικρότερη η αναπηρία που μένει στον ασθενή. Η θεραπευτική προσέγγιση μπορεί να περιλαμβάνει και μηχανική θρομβεκτομή έως και 24 ώρες μετά το επεισόδιο με τη χρήση κατάλληλου απεικονιστικού λογισμικού.

Έμφραγμα του μυοκαρδίου

Έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΜΙ) προκαλείται από ένα έμφραγμα (νέκρωση του ιστού οφείλεται σε ισχαιμία), που συχνά οφείλεται στην απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας από έναν θρόμβο. MI μπορεί να αποβεί μοιραίο εάν επείγουσα ιατρική θεραπεία δεν παραληφθεί έγκαιρα. Εάν διαγνωστεί εντός 12 ωρών από την έναρξη του επεισοδίου, τότε θρομβολυτική θεραπεία ξεκινάει.

Άλλες τοποθεσίες

Ηπατική θρόμβωση αρτηρίας εμφανίζεται συνήθως ως μια καταστροφική επιπλοκή μετά από μεταμόσχευση ήπατος . Η αρτηριακή εμβολή μπορεί επίσης να συμβεί και στα άκρα.

Εμβολισμός

Εάν στο σημείο της θρόμβωσης προκύψει μια βακτηριακή λοίμωξη, ο θρόμβος μπορεί να καταρρεύσει, σκορπώντας τα σωματίδια του μολυσμένου υλικού σε όλο το κυκλοφορικό σύστημα (pyemia, σηπτική εμβολή) δημιουργώντας μεταστατικά αποστήματα, όπου αυτά προσκολληθούν. Χωρίς κάποια λοίμωξη, o θρόμβος ενδέχεται να αποκολληθεί και να τεθεί σε κυκλοφορία ως έμβολο, και τελικά να εγκατασταθεί πλήρως και να παρεμποδίσει τη ροή του αίματος σε ένα αιμοφόρο αγγείο, το οποίο αν δεν αποφραχθεί γρήγορα θα οδηγήσει σε νέκρωση των ιστών (έμφραγμα) στον τομέα που επηρεάζει η απόφραξη αυτή. Εάν η απόφραξη είναι στη στεφανιαία αρτηρία, ισχαιμία του μυοκαρδίου είναι πιθανό να συμβεί, βάσει της οποίας καρδιακά μυοκύτταρα δεν μπορούν να λειτουργήσουν σωστά λόγω της έλλειψης οξυγόνου. Αυτή η έλλειψη οξυγόνου στη συνέχεια πιθανόν να οδηγήσει σε έμφραγμα του μυοκαρδίου. Οι περισσότεροι θρόμβοι, ωστόσο,οργανώνονται σε συνδετικό ιστό, και το αγγείο που έχει υποστεί θρόμβωση σταδιακά διοχετεύεται εκ νέου.

Πρόληψη

Θρόμβωση και εμβολή μπορούν να προληφθούν με αντιπηκτικό, όταν θεωρηθούν απειλητικές για την υγεία. Από τα πιο κοινά είδη της φλεβικής θρόμβωσης είναι η εν τω βάθει θρόμβωση ,δηλαδή ένας θρόμβος αίματος σε μία από τις εν τω βάθει φλέβες του σώματος. Η αρτηριακή θρόμβωση πλήττει συχνά τις αρτηρίες της καρδιάς , με αποτέλεσμα την καρδιακή προσβολή. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί και στις αρτηρίες του εγκεφάλου προκαλώντας εγκεφαλικό επεισόδιο. Μερικές φορές, μέρος ή όλος ο θρόμβος αίματος μπορεί να μετακινηθεί από το αρχικό σημείο και να μπει στην κυκλοφορία του αίματος με αποτέλεσμα ο θρόμβος να υποβάλλεται σε ένα άλλο σημείο του σώματος. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως εμβολή. Πνευμονική εμβολή είναι ο θρόμβος αίματος που εγκαθίσταται στους πνεύμονες.

Γενικά απαιτείται μια ανάλυση κινδύνου-οφέλους, όσον αφορά στη χρήση των αντιπηκτικών, μιας και όλα τα αντιπηκτικά οδηγούν σε μικρή αύξηση του κινδύνου μείζονος αιμορραγίας. Για παράδειγμα στην κολπική μαρμαρυγή, ο κίνδυνος του εγκεφαλικού (που υπολογίζεται με βάση επιπρόσθετους παράγοντες όπως η προχωρημένη ηλικία, η υψηλή πίεση κλπ) πρέπει να αντισταθμίζεται με τον μικρό αλλά γνωστό κίνδυνο σοβαρής αιμορραγίας που προκαλεί η βαρφαρίνη. Σε εισαχθέντες ασθενείς, η θρόμβωση είναι σημαντική αιτία για επιπλοκές και περιστασιακά τον θάνατο. Για το λόγο αυτό είναι σημαντική η χημειοπροφύλαξη η οποία συνίσταται από χορήγηση ηπαρίνης χαμηλού μοριακού βάρους (σε περίπτωση ακινησίας και ορθοπεδικής επέμβασης), κάλτσες συμπίεσης και χορήγηση φίλτρου στην κάτω κοίλη φλέβα (αν ο ασθενής έχει υποστεί πρόσφατα εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση).

Αναφορές

1. Furie B, Furie BC (2008). "Mechanisms of thrombus formation". New England Journal of Medicine 359 (9): 938–949. doi:10.1056/NEJMra0801082.
2. Handin RI (2005). "Chapter 53: bleeding and thrombosis". In Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS, et al.. Harrison's Principles of Internal Medicine (16th ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
3. labtestsonline > Hypercoagulable Disorders This article was last reviewed on May 23, 2007 and was last modified on March 6, 2010.
4. Webster, GJ; Burroughs AK, Riordan SM (January 2005)."Review article: portal vein thrombosis -- new insights into aetiology and management". Alimentary Pharmacology & Therapeutics 21 (1): 1–9. doi:10.1111/j.1365-2036.2004.02301.x.
5. eMedicine Article on Internal Jugular Vein Thrombosis by Dr. Dale K. Mueller|[1]
6. Canhão, P; Ferro JM, Lindgren AG et al. (August 2005)."Causes and predictors of death in cerebral venous thrombosis". Stroke 36 (8): 1720–1725. doi:10.1161/01.STR.0000173152.84438.1c.
7. Hatzinikolaou-Kotsakou E, Kartasis Z, Tziakas D, et al. (March 2005)."Clotting state after cardioversion of atrial fibrillation: a haemostasis index could detect the relationship with the arrhythmia duration". Thromb J 3 (1): 2. doi:10.1186/1477-9560-3-2. PMC 555849.
8. Bekker J, Ploem S, de Jong KP. Early hepatic artery thrombosis after liver transplantation: a systematic review of the incidence, outcome and risk factors. Am J Transplant 2009; 9(4):746-57.
9. MedlinePlus > Arterial embolism.Update Date: 5/8/2008. Updated by: Sean O. Stitham, MD and David C. Dugdale III, MD. Also reviewed by David Zieve, MD
10. National Institute for Health and Clinical Excellence. Clinical guideline 36: Atrial fibrillation. London, June 2006.
11. a b Hunt BJ (March 2008)."Awareness and politics of venous thromboembolism in the United kingdom". Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol. 28 (3): 398–9. doi:10.1161/ATVBAHA.108.162586.
12. National Institute for Health and Clinical Excellence. Clinical guideline 46: Venous thromboembolism (surgical). London, April 2007.
13. Geerts WH, Pineo GF, Heit JA, et al. (September 2004)."Prevention of venous thromboembolism: the Seventh ACCP Conference on Antithrombotic and Thrombolytic Therapy". Chest 126 (3 Suppl): 338S–400S. doi:10.1378/chest.126.3 suppl.338S.
14. Dentali F, Douketis JD, Gianni M, Lim W, Crowther MA (February 2007)."Meta-analysis: anticoagulant prophylaxis to prevent symptomatic venous thromboembolism in hospitalized medical patients". Ann. Intern. Med. 146 (4): 278–88.