Θωμάς Β΄ Πρελιούμποβιτς
Ο Θωμάς Β΄ Πρελιούμποβιτς ή Θωμάς Κομνηνός Παλαιολόγος (Тома Прељубовић, απεβ. 23 Δεκεμβρίου 1384) ήταν Δεσπότης της Ηπείρου, με έδρα τα Ιωάννινα, από το 1366 ως το τέλος του στις 23 Δεκεμβρίου 1384. Υπήρξε ιδιαίτερα αντιπαθής στον τοπικό πληθυσμό, λόγω του βίαιου χαρακτήρα του και των ιδιαίτερα δεσποτικών αντιλήψεών του. Ο Θωμάς Πρελιούμποβιτς πήρε το προσωνύμιο "Αλβανοκτόνος" χάρη στις νίκες του απέναντι σε Αλβανούς φυλάρχους όπως ο Ιωάννης Μπούας Σπάτας, στη συνέχεια θανάτωσε με βασανιστήρια πολλούς Αλβανούς αιχμαλώτους.[1][2]
| Θωμάς Β΄ Πρελούμπος | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Θάνατος | 23 Δεκεμβρίου 1384 Ιωάννινα |
| Συνθήκες θανάτου | ανθρωποκτονία |
| Χώρα πολιτογράφησης | Σερβική Αυτοκρατορία Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Μαρία Αγγελίνα Δούκαινα Παλαιολογίνα |
| Τέκνα | Ειρήνη Πρελιούμποβιτς |
| Γονείς | Γρηγόριος Πρέλιουμπ |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Οικογένεια
ΕπεξεργασίαΉταν γιος του Σέρβου μεγιστάνα Πρέλιουμπ ηγεμόνα της Θεσσαλίας, που απεβίωσε το 1355/56 και της Ειρήνης των Νεμάνιτς, κόρης του Στεφάνου Ούρου Δ΄ Δουσάν της Σερβίας.[3]
Πρώτα χρόνια
ΕπεξεργασίαΜετά τον θάνατο του πατέρα του σε μάχη με Αλβανικές φάρες, η μητέρα του ανήλικου Θωμά, η Ειρήνη, διεκδίκησε για λογαριασμό του τη Θεσσαλία. Τελικά και οι δύο μαζί, αναγκάστηκαν να αποσυρθούν στη Σερβία, μετά την προέλαση του Νικηφόρου Β΄ Ορσίνι, το 1356. Η Ειρήνη έπειτα παντρεύτηκε κάποιον Σέρβο ηγεμόνα της Έδεσσας (Βοδενών), τον Ράντοσλαβ Χλάπεν, ο οποίος υιοθέτησε τον Θωμά Β΄. Ενώ ο νέος ηγεμόνας της Θεσσαλίας Συμεών Ούρεσης Παλαιολόγος απουσίαζε στην Ήπειρο, ο Χλάπεν εισέβαλε σε αυτήν προσπαθώντας να την υποτάξει και να την προσφέρει ως κτήση στον θετό γιο του. Η προσπάθειά του αυτή τελικά απέτυχε, αλλά ο Συμεών Ούρεσης παρέδωσε στη δικαιοδοσία του Χλάπεν και του θετού γιου του Θωμά την Καστοριά και πάντρεψε την κόρη Μαρία Αγγελίνα Δούκαινα Παλαιολογίνα με τον Θωμά. Τα επόμενα έτη, ο Συμεών Ούρεσης, λόγω της αδυναμίας του να κυριαρχήσει ουσιαστικά στον χώρο της Ηπείρου, έχρισε με τον τίτλο του δεσπότη ορισμένους Αλβανούς φύλαρχους και αναγνώρισε και την κυριαρχία τους στην Άρτα και το Αγγελόκαστρο Αιτωλοακαρνανίας. Το 1366 οι κάτοικοι των Ιωαννίνων και του Αγίου Δονάτου έστειλαν πρεσβεία στον Συμεών Ούρεση, ζητώντας να τους ορίσει κάποιον χαρισματικό ηγέτη, που να είναι σε θέση να τους προστατέψει από τις αλβανικές επιδρομές.
Δεσπότης των Ιωαννίνων
Επεξεργασία
Ο Συμεών-Ούρεσης πρότεινε τον Θωμά Β΄ και τους παρέπεμψε σε αυτόν, έστειλε διατάγματα σχετικά με τον διορισμό του Θωμά στα Ιωάννινα και τη Βαγενετία. Τελικά ο Θωμάς Β΄ δέχτηκε και εισήλθε ως δεσπότης της Ηπείρου στα Ιωάννινα το 1367.[4][5] Ο Θωμάς Β΄ στο «Χρονικό των Ιωαννίνων» περιγράφεται ως αδίστακτος και δεσποτικός τύραννος, ωστόσο πολλοί ιστορικοί εκφράζουν την άποψη ότι έγραφε με προκατάλειψη εναντίον του.[6][7] Δήμευσε εκκλησιαστική και ιδιωτική περιουσία και την πρόσφερε σε Σέρβους. Αμέσως μετά την εγκατάσταση του στα Ιωάννινα ο Θωμάς πολιόρκησε χωρίς επιτυχία τον Αλβανό ευγενή Πέτρο Λιόσα στο Δεσποτάτο της Άρτας. Ο Θωμάς έκλεισε κατόπιν ειρήνη με τους Αλβανούς της Άρτας, για να τους ικανοποιήσει και να τελειώσουν οι συγκρούσεις αρραβώνιασε την κόρη του με τον γιο του Λιόσα (1370).[8] Ο Πέτρος Λιόσας πέθανε από επιδημία που ξέσπασε στην Άρτα (1374) και ο Πέτρος Μπούας Σπάτας Αλβανός φύλαρχος που κυβερνούσε το Αγγελόκαστρο κατέλαβε την Άρτα.[8] Ο Θωμάς δεν μπόρεσε να συνεχίσει την ειρήνη με τον Ιωάννη Σπάτα που πολιόρκησε τα Ιωάννινα και λεηλάτησε την ύπαιθρο της πόλης.[8] Ο Θωμάς έκλειξε ξανά νέα ειρήνη μαζί του την επόμενη χρονιά αρραβωνιάζοντας την κόρη του Ελένη με τον Ιωάννη Σπάτα.[8] Οι επιθέσεις συνεχίστηκαν στα Σπάτα από μια άλλη φυλή τους Μαλακασαίους που δεν έπαιρναν εντολή από τους Σπάτα, ο Θωμάς Β΄ τους απέκρουσε επιτυχώς (1377, 1379).[8] Τον Μάιο του 1379 ο ίδιος ο Ιωάννης Σπάτα λεηλάτησε ξανά την ύπαιθρο των Ιωαννίνων.[9]
Το 1382 ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος τον ονόμασε επίσημα δεσπότη, μέσω του μητροπολίτη Ματθαίου, τον οποίο όμως αργότερα εξόρισε ο Θωμάς Β΄. Επίσης ο Θωμάς Β΄ κατηγορήθηκε ότι καταπίεζε την τοπική αριστοκρατία, η οποία συνωμότησε τελικά εναντίον του. Ο Πρελιούμποβιτς επέβαλε νέους επιπρόσθετους φόρους και μονοπώλια σε αγαθά, όπως το ψάρι και τα φρούτα. Επιπλέον, βρισκόταν σε συνεχή πόλεμο με τα γειτονικά αλβανικά φύλλα. Μετά από μία οργανωμένη επίθεση των Αλβανών, που λίγο έλειψε να καταληφθούν ακόμη και τα Ιωάννινα, το 1379 στράφηκε για συμμαχία με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Τούρκοι έστειλαν στρατό προς ενίσχυσή του το 1382 και σταδιακά κατάφερε και ανέκτησε αρκετές περιοχές, που ως τότε είχαν καταλάβει Αλβανοί φύλαρχοι. Έλαβε και τον άτυπο χαρακτηρισμό «Αλβανοκτόνος» λόγω αυτών των στρατιωτικών επιτυχιών και των βιαιοτήτων σε βάρος των Αλβανών. Οι Αλβανικές φυλές Σπάτα και Μαζαράκη συμμάχησαν και μπόρεσαν να νικήσουν τον Θωμά για άλλη μια φορά.[10] Ο Θωμάς Β΄ Πρελιούμποβιτς συγκρούστηκε τελικά και με τη σύζυγο του Μαρία που προχώρησε σε συνομωσία εναντίον του, ο Θωμάς δολοφονήθηκε από τους άνδρες της φρουράς του (23 Δεκεμβρίου 1384).[11] Ο λαός των Ιωαννίνων δήλωσε την πίστη του στη Μαρία, της ανέθεσε τη διακυβέρνηση της πόλης και κάλεσε τον αδελφό της Ιωάννη Ούρεση Δούκα Παλαιολόγο να τη βοηθήσει.
Οικογένεια
ΕπεξεργασίαΜε την πρώτη σύζυγό του Μαρία των Νεμάνιτς, κόρη του Συμεών-Ούρεση είχε πιθανόν:
- έναν γιο, που μάλλον πέθανε σε νεαρή ηλικία.
Η δεύτερη σύζυγός του Ειρήνη των Νεμάνιτς ήταν εξαδέλφη της πρώτης και κόρη του Στεφάνου Ούρεση Δ΄ Δουσάν της Σερβίας. Από αυτήν είχε τουλάχιστον ένα παιδί, την:
- Ειρήνη απεβ. 1374/75, που παντρεύτηκε για διπλωματικούς λόγους έναν Αλβανό άρχοντα, τον πρίγκιπα Ιωάννη Μπούα Σπάτα.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Ellis, Steven G.; Klusáková, Lud'a (2007). Imagining Frontiers, Contesting Identities. Edizioni Plus. σ. 135
- ↑ Oswald, Brendan (2011). "Citizenship in Medieval Ioannina"
- ↑ J. V. A. Fine"The Late Medieval Balkans, A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest" (1994), σ. 346
- ↑ Μίλλερ, μετάφρ. Λάμπρου, 1909-10, Tόμος A', βλ. πηγές σελ. 419
- ↑ Miller, W. (1908), βλ. πηγές, σελ. 294
- ↑ Nicol, Donald MacGillivray (1984). The Despotate of Epiros, 1267-1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages. Cambridge University Press. σ. 143
- ↑ Ellis, Steven G.; Klusáková, Lud'a (2007). Imagining Frontiers, Contesting Identities. Edizioni Plus. σ. 139
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Nicol 1984, σ. 146
- ↑ Nicol 1984, σ. 147
- ↑ Sansaridou-Hendrickx 2017, σ. 289
- ↑ Sansaridou-Hendrickx 2017, σ. 284
Πηγές
Επεξεργασία- Μίλλερ, Ουΐλλιαμ μετάφρ. Σπυρ. Π. Λάμπρου, 1909-1910, «Ιστορία της Φραγκοκρατίας εν Ελλάδι (1204-1566)» μετά προσθηκών και βελτιώσεων, Tόμος A΄ Εν Αθήναις, Ελληνική Εκδοτική Εταιρεία.
- (Αγγλικά) Miller, W. (1908) "The Latins in the Levant. A History of Frankish Greece (1204-1566)" (Cambridge and New York). Αρχειοθετήθηκε 10/11/2017. Ανακτήθηκε 17/06/2017.
- Ήπειρος: Ιστορικοί ελληνικοί χρόνοι, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1997, ISBN 960-213-371-6
- Γεώργιος Σούλης: Σέρβοι και Βυζάντιο, Αθήνα 1995
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press.
- Kazhdan, Alexander, ed. (1991), Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press.
- Miller, William (1908), The Latins in the Levant, a History of Frankish Greece (1204–1566), New York: E.P. Dutton and Company
- Nicol, Donald MacGillivray (2010), The Despotate of Epiros 1267–1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages, Cambridge University Press.
- Soulis, George Christos (1984), The Serbs and Byzantium during the reign of Tsar Stephen Dušan (1331–1355) and his successors, Dumbarton Oaks.
- Sansaridou-Hendrickx, Thekla (2017). "The Albanians in the Chronicle(s) of Ioannina: An Anthropological Approach". Acta Patristica et Byzantina. 21 (2): 287–306.