Θόας (βασιλιάς της Λήμνου)

μυθικό πρόσωπο

Στην Αρχαία ελληνική μυθολογία ο Θόας ήταν γιος του Διονύσου και της Αριάδνης, της κόρης του κορυφαίου βασιλιά της Κρήτης Μίνωα.[2] Ο Θόας ήταν βασιλιάς της Λήμνου την εποχή που οι γυναίκες του νησιού αποφάσισαν να σκοτώσουν όλους τους άντρες, ο ίδιος ήταν ο μόνος άντρας που διασώθηκε από το μακελειό χάρη στη θυγατέρα του Υψιπύλη.[3] Μερικές φορές ταυτίζεται με τον Θόα βασιλιά των Ταύρων την εποχή που η Ιφιγένεια δραπέτευσε για την Ταυρίδα και έγινε ιέρεια της Αρτέμιδας.[4] Ο μυθιστορηματογράφος Απολλόδωρος γράφει ότι ο Διόνυσος ερωτεύτηκε σφοδρά την Αριάδνη τη μετέφερε στη Λήμνο και απέκτησε μαζί της τέσσερεις γιους : Θόας, Στάφυλος, Οινοπίων και Πεπερέθης.[5] Ο Πλούταρχος γράφει ωστόσο ότι ο Οινοπίων και ο Στάφυλος ήταν γιοι του Θησέα και της Αριάδνης.[6] Ο Θόας ήταν ο πατέρας της Υψιπύλης και σύμφωνα με την Ιλιάδα εγγονός του από την Υψιπύλη και τον Ιάσονα ήταν ο Εύνηος.[7] Άλλες πηγές καταγράφουν και άλλο γιο του Ιάσονα και της Υψιπύλης όπως Θόας ή Νεβροφόνον ή Διήπυλος.[8][9][10][11] Μόλις δραπέτευσε στη Λήμνο ο Θόας απέκτησε με τη νύμφη Οινόη έναν γιο τον Σίκινο που έγινε ονοματοδότης του ομώνυμου Ελληνικού νησιού Σίκινος.[12] Άλλες πηγές καταγράφουν σαν σύζυγο του Θόαντα τη Μύρινα κόρη του Κρηθέα.[13]

Θόας
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςOenoe
ΤέκναΥψιπύλη
Σίκινος[1]
ΓονείςΔιόνυσος και Αριάδνη
ΑδέλφιαΟινοπίων
Στάφυλος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαβασιλιάς της Λήμνου
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο περίφημος ιστορικός του 1ου αιώνα π.Χ. Διόδωρος Σικελιώτης ισχυρίζεται ότι ο σοφός βασιλιάς της Κρήτης Ραδάμανθυς, αδελφός του Μίνωα και θείος της Αριάδνης παρέδωσε στον Θόα το νησί της Λήμνου.[14] Η πρώτη μεγάλη περιπέτεια του Ιάσονα στην Αργοναυτική εκστρατεία ήταν όταν επισκέφτηκε τη Λήμνο, τότε οι γυναίκες αποφάσισαν να σφάξουν όλους τους άνδρες, γλύτωσε μόνο ο Θόας.[15] Στην Ιλιάδα η Λήμνος αναφέρεται σαν "πόλη του θείου Θόα", καταγράφεται επίσης και ο εγγονός του Εύνηος.[16] Στην υπόθεση αναφέρεται και ο ποιητής Αισχύλος, στις χαμένες τραγωδίες του "Υψιπύλη" και "Λημναίοι" στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ.[17] Ο Πίνδαρος γράφει την ίδια εποχή "η φάρα των Λημναίων γυναικών σκότωσαν τους συζύγους τους".[18] Ο Ευριπίδης παρουσιάζει την Υψιπύλη στην ομώνυμη χαμένη της τραγωδία να λέει στον γιο της Εύνηο "Αλίμο γιε μου, αναγκάστηκα να φύγω από το νησί επειδή δεν έκανα το ανοσιούργημα να κόψω το γκρίζο κεφάλι του πατέρα μου".[19] Ο κορυφαίος ιστορικός Ηρόδοτος στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. περιγράφει την ιστορία που οι γυναίκες της Λήμνου σκότωσαν τους συζύγους τους όλοι "σύντροφοι του Θόα", από τότε η φράση "Λημναίο έγκλημα" χαρακτηρίζει κάθε κορυφαίο κακούργημα.[20] Την αρχαιότερη περιγραφή της ιστορίας έγραψε ο Απολλώνιος ο Ρόδιος τον 3ο αιώνα π.Χ. στο έργο του Αργοναυτικά.[21] Σύμφωνα με τον Απολλώνιο όλες οι γυναίκες του νησιού αποφάσισαν να σφάξουν τις συζύγους τους, η Υψιπύλη έβαλε τον ηλικιωμένο πατέρα της σε ένα "κούφιο στήθος" και το έριξε στη θάλασσα. Τα κύματα τον παρέσυραν στις ακτές της Σικίνου που ονομαζόταν Οινόη χάρη στην ομώνυμη νύφη, απέκτησε γιο με την ίδια τη νύμφη τον Σίκινο που έδωσε κατόπιν στο νησί το όνομα του.

Ο Λατίνος ποιητής του 1ου αιώνα μ.Χ. Βαλέριους Φλάκκος δίνει στο έργο του "Αργοναυτικά" μια διαφορετική ερμηνεία σχετικά με τον τρόπο που δραπέτευσε ο Θόας.[22] Τη νύχτα του μακελειού η Υψιπύλη κάλυψε το κεφάλι του πατέρα της και τον μετέφερε στον ναό του Διονύσου όπου τον έκρυψε.[23] Την επόμενη μέρα τον τοποθέτησε στο άρμα του Διονύσου και τον έκανε περιφορά στους δρόμους του νησιού, έλεγε στις γυναίκες ότι ήταν ο ίδιος ο θεός που μολύνθηκε από τα εγκλήματα και πρέπει να καθαριστεί στη θάλασσα, με τη βοήθεια του θεού μεταφέρθηκε με ασφάλεια έξω από την πόλη.[24] Η Υψιπύλη φοβήθηκε μήπως την ανακαλύψουν, τον έβαλε σε πλοίο που τον μετέφερε στην Ταυρίδα, εκεί η τοπική θεά Ντιάνα τον διόρισε "φύλακα στο ιερό της". [25] Ο Λατίνος ποιητής του 1ου αιώνα μ.Χ. Στάτιος γράφει επίσης ότι η Υψιπύλη έκρυψε τον πατέρα της σε ένα πλοίο που τον μετέφερε στη "γη Ταυρίδα", γι΄αυτό ο μυθογράφος του 1ου αιώνα π.Χ. Γάιος Ιούλιος Υγίνος τον ταυτίζει με τον "Θόα, βασιλιά της Ταυρίδας".[26][27] Ο μυθογράφος Απολλόδωρος δίνει τον 2ο αιώνα μ.Χ. μια νέα εξήγηση, γράφει ότι η Υψιπύλη τον έκρυψε αρχικά με επιτυχία, αργότερα οι υπόλοιπες γυναίκες την ανακάλυψαν, έσφαξαν τον Θόα και πούλησαν την ίδια την Υψιπύλη σαν δούλη.[28]

Στην Ιλιάδα

Επεξεργασία

Στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας προσφέρει σαν έπαθλο μια ασημένια γαβάθα που ανήκε στον Θόα.[29] Ο Θόας την είχε παραλάβει από τους Φοίνικες, την κληρονόμησε ο εγγονός του Εύηνος που την έδωσε σαν λύτρο στον Πάτροκλο για την απελευθέρωση του Λυκάωνα ενός από τους γιους του Πριάμου.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Απολλώνιος ο Ρόδιος: «Ἀργοναυτικά» (αρχαία ελληνικά)
  2. Απολλώνιος ο Ρόδιος, "Αργοναυτικά", 4.424-426, Οβίδιος, "Ηρωίδες", 6.114-115
  3. Grimal, s.v. Thoas 1; Tripp, s.v. Thoas 2
  4. Hyginus, Fabulae 120 considers them to be the same; cf. Valerius Flaccus, Argonautica 2.300–303
  5. Grimal, Table 28, σ. 549; Apollodorus, E.1.9
  6. Πλούταρχος, "Θησεύς", 20.2
  7. Gantz, σ. 345; Όμηρος, Ιλιάδα 7.467–469
  8. Gantz, σ. 346; Parada, s.v. Hypsipyle; Grimal, Table 21, σ. 542
  9. Collard and Cropp, σσ. 251–255
  10. Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 1.9.17
  11. Γάιος Ιούλιος Υγίνος, "Fabulae", 1.9.17
  12. Smith 1854, s.v. Sicinos
  13. Brill's New Pauly s.v. Myrina
  14. Όμηρος, Ιλιάδα 14.230; Απολλώνιος ο Ρόδιος, "Αργοναυτικά" 1.621–622; Διόδωρος Σικελιώτης, 5.79.2, 5.79.1–2
  15. Gantz, p. 345; Hard, σ. 384
  16. Όμηρος, Ιλιάδα, 14.230, 7.467-469
  17. Gantz, σ. 345; Sommerstein, σσ. 126, 250
  18. Πίνδαρος, "Πυθιανά", 4.252
  19. Ευριπίδης, "Υψιπύλη", 759α
  20. Ηρόδοτος, 6.138.4
  21. Απολλώνιος ο Ρόδιος, "Αργοναυτικά", 1.609-626
  22. Valerius Flaccus, Argonautica 2.242–303
  23. Valerius Flaccus, Argonautica 2.249–25
  24. Valerius Flaccus, Argonautica 2.265–280
  25. Valerius Flaccus, Argonautica 2.280–303
  26. Statius, Thebaid 5.287–289
  27. Γάιος Ιούλιος Υγίνος, Fabulae 15
  28. Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 1.9.17, 3.6.4
  29. Όμηρος, Ιλιάδα, 21.40–41, 23.740–749
  • Aeschylus, Libation Bearers in Aeschylus, with an English translation by Herbert Weir Smyth, Ph. D. in two volumes. Vol 2. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press. 1926.
  • Apollodorus, Apollodorus, The Library, with an English Translation by Sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1921.
  • Apollonius of Rhodes, Apollonius Rhodius: the Argonautica, translated by Robert Cooper Seaton, W. Heinemann, 1912. Internet Archive.
  • Collard, Christopher and Martin Cropp (2008b), Euripides Fragments: Oedipus-Chrysippus: Other Fragments, Loeb Classical Library No. 506. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2008.
  • Diodorus Siculus, Diodorus Siculus: The Library of History. Translated by C. H. Oldfather. Twelve volumes. Loeb Classical Library. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press; London: William Heinemann, Ltd. 1989. Online version by Bill Thayer.
  • Etymologicum Magnum, Friderici Sylburgii (ed.), Leipzig: J.A.G. Weigel, 1816. Internet Archive.
  • Gantz, Timothy, Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Johns Hopkins University Press.
  • Grimal, Pierre, The Dictionary of Classical Mythology, Wiley-Blackwell, 1996.
  • Hard, Robin, The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Rose's "Handbook of Greek Mythology", Psychology Press, 2004.
  • Herodotus; Histories, A. D. Godley (translator), Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1920.
  • Homer, The Iliad with an English Translation by A.T. Murray, Ph.D. in two volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann, Ltd. 1924.
  • Hyginus, Gaius Julius, Fabulae in Apollodorus' Library and Hyginus' Fabulae: Two Handbooks of Greek Mythology, Translated, with Introductions by R. Scott Smith and Stephen M. Trzaskoma, Hackett Publishing Company, 2007.
  • Käppel, Lutz (Kiel), Külzer, Andreas (Vienna) and Schwertheim, Elmar (Münster), “Myrina”, in: Brill's New Pauly, Antiquity volumes edited by: Hubert Cancik and, Helmuth Schneider, English Edition by: Christine F. Salazar, Classical Tradition volumes edited by: Manfred Landfester, English Edition by: Francis G. Gentry. Consulted online on 24 June 2020.
  • Liddell, Henry George, Robert Scott. A Greek-English Lexicon. Revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones with the assistance of. Roderick McKenzie. Oxford. Clarendon Press. 1940.
  • Ovid. Heroides. Amores. Translated by Grant Showerman. Revised by G. P. Goold. Loeb Classical Library No. 41. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1977.
  • Parada, Carlos, Genealogical Guide to Greek Mythology, Jonsered, Paul Åströms Förlag, 1993.
  • Pindar, Odes, Diane Arnson Svarlien. 1990. Online version at the Perseus Digital Library.
  • Plutarch, Theseus in Lives, Volume I: Theseus and Romulus. Lycurgus and Numa. Solon and Publicola. Translated by Bernadotte Perrin. Loeb Classical Library No. 46. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1914.
  • Seaford, Richard, Money and the Early Greek Mind: Homer, Philosophy, Tragedy, Cambridge University Press, 2004.
  • Smith, William (1854), Dictionary of Greek and Roman Geography, London (1854). Online version at the Perseus Digital Library.
  • Smith, William (1873), Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, London (1873). Online version at the Perseus Digital Library
  • Sommerstein, Alan H., Aeschylus: Fragments. Edited and translated by Alan H. Sommerstein. Loeb Classical Library No. 505. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2009.
  • Statius, Statius with an English Translation by J. H. Mozley, Volume I, Silvae, Thebaid, Books I–IV, Loeb Classical Library No. 206, London: William Heinemann, Ltd., New York: G. P. Putnamm's Sons, 1928.
  • Statius, Statius with an English Translation by J. H. Mozley, Volume II, Thebaid, Books V–XII, Achilleid, Loeb Classical Library No. 207, London: William Heinemann, Ltd., New York: G. P. Putnamm's Sons, 1928.
  • Tripp, Edward, Crowell's Handbook of Classical Mythology, Thomas Y. Crowell Co; First edition (June 1970).
  • Valerius Flaccus, Gaius, Argonautica, translated by J. H. Mozley, Loeb Classical Library No. 286. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1928.