Ιωάννης Κομνηνός (υιός Ανδρονίκου Α΄)
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Ιωάννης (Αύγουστος/Σεπτέμβριος 1159 - Σεπτέμβριος 1185) από τον Οίκο των Κομνηνών ήταν συναυτοκράτορας (1183-85) μαζί με τον μεγαλύτερο αδελφό του Μανουήλ και τον πατέρα τους Ανδρόνικο Α΄. Όταν ο τελευταίος εκθρονίστηκε, οι δύο γιοί του συνελήφθηκαν και μάλλον σκοτώθηκαν.
| Ιωάννης Κομνηνός | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1159 Κωνσταντινούπολη |
| Θάνατος | 12 Σεπτεμβρίου 1185 Θέμα Θράκης |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός |
| Αδέλφια | Μανουήλ Κομνηνός Αλέξιος Κομνηνός (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα) Ειρήνη Κομνηνή (ετεροθαλής αδελφή από πατέρα) |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Βυζαντινός Αυτοκράτορας |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Ιωάννης ήταν ο δευτερότοκος γιος του Ανδρόνικου Α΄ και της πρώτης συζύγου του, της οποίας το όνομα δεν είναι γνωστό. Η μητέρα του τον συνέλαβε, όταν ενώ αυτή ήταν φυλακή, την επισκέφθηκε μυστικά ο άνδρας της μία νύχτα.
Ο νεαρός Ιωάννης θα συνόδευσε τον πατέρα του, όταν αυτός ορίστηκε δούκας της Κιλικίας το 1166. Είναι βέβαιο ότι ήταν μαζί του στην εξορία, που ακολούθησε και στις μακρές περιπλανήσεις του στα πριγκιπάτα της Εγγύς Ανατολής· ο μεγάλος του αδελφός Μανουήλ και η αδελφή του Μαρία παρέμειναν στην Κωνσταντινούπολη. Στα τέλη του 1178 (ή στις αρχές του 1179) επετράπη στον Ανδρόνικο να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη με την ερωμένη του Θεοδώρα Κομνηνή, τα τέκνα του από αυτήν και τον Ιωάννη. Ίσως τότε να έλαβε ο Ιωάννης τον τίτλο του σεβαστού από τον του Μανουήλ Α΄, εξάδελφο του Ανδρόνικου.
Όταν ο Μανουήλ Α΄ απεβίωσε, τον διαδέχθηκε ο 11χρονος γιος του Αλέξιος Β΄ Κομνηνός με αντιβασίλισσα τη μητέρα του Μαρία της Αντιόχειας και τον εξάδελφό του Αλέξιο Κομνηνό, πρωτοσεβαστό. Τότε η ετεροθαλής αδελφή του νεαρού Αυτοκράτορα, η Μαρία Κομνηνή με τον σύζυγό της καίσαρα Ρενιέ, αντιτέθηκαν στην αντιβασιλεία· με το μέρος τους πήγε ο Ιωάννης και ο Μανουήλ. Όμως η συνωμοσία αποκαλύφθηκε και οι δύο αδελφοί φυλακίστηκαν, ώσπου η αντιβασιλεία ανατράπηκε από τον πατέρα τους τον Απρίλιο του 1182.
Ο Ανδρόνικος ανέλαβε την αντιβασιλεία και ο Ιωάννης έλαβε έναν υψηλό τίτλο. Τον Νοέμβριο του 1183 ο πατέρας του, αφού εκτόπισε, σκότωσε τον Αλέξιο Β΄ και ανέλαβε Αυτοκράτορας των Ρωμαίων ως Ανδρόνικος Α΄. Στέφθηκαν μαζί του ο Μανουήλ και ο Ιωάννης ως συναυτοκράτορες. Ο Μανουήλ αντιτίθετο στην πολιτική του πατέρα του και έτσι ο Ανδρόνικος προτίμησε να επιλέξει για διάδοχο τον Ιωάννη, που ήταν πιο πιστός σε αυτόν.
Ενώ ο Μανουήλ αποδοκίμαζε φανερά τις πολιτικές του πατέρα του, ο Ιωάννης τις υποστήριζε ή τις ανεχόταν, αρχικά. Όταν τελικά επέκρινε τον πατέρα του για την εξόντωση της αριστοκρατίας, μας αφηγείται ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, ο Ανδρόνικος τον επιτίμησε, λέγοντάς του ότι μαζί με τον αδελφό του είναι "γυναίκες" και πως ο Ανδρόνικος και οι γιοί του θα κυβερνήσουν με ασφάλεια, μόνο όταν εξαλειφθούν ο ηγετικές μορφές και μείνει ο κοινός λαός. Ο ερευνητής Κωνσταντίνος Βάρζος εκτιμά, ότι "ο μικρός γιος ήταν λιγότερο ανδρείος από τον μεγάλο". Ο Νικήτας Χωνιάτης αναφέρει, ότι ο σφοδρός αντίπαλος του προέχοντος υπουργού του Ανδρονίκου Α΄ και μεγάλου εταιρειάρχη Κωνσταντίνου Τρίψυχου, ο λογοθέτης του Δρόμου Στέφανος Αγιοχριστοφορίτης τον κατηγόρησε, ότι είπε υποτιμητικά σχόλια για τον χαρακτήρα και τις ικανότητες του Ιωάννη, συγκρίνοντάς τον με τον γελωτοποιό Τζιντζιφίντζη, έναν κοινό και χυδαίο άνδρα, γνωστό στους δρόμους και τις ταβέρνες της πρωτεύουσας. Αν και συκοφαντικές, οι κατηγορίες θα περιείχαν -κατά τον Βάρζο- πυρήνα αληθείας, μια και ο Τρίψυχος υποβιβάστηκε και φυλακίστηκε.
Το 1185 ο Γουλιέλμος Β΄ της Σικελίας εισέβαλε στη Ρωμανία και πολιόρκησε τη Θεσσαλονίκη, τη δεύτερη πόλη της Αυτοκρατορίας. Ο Ιωάννης ήταν ένας από τους διοικητές, που έστειλε ο Ανδρόνικος Α΄ για την ενίσχυση της πόλης και την αντιμετώπιση των Νορμανδών, δίνοντάς του τα στρατεύματα της Φιλιππούπολης. Αντί όμως να αντιμετωπίσει τους κινδύνους του πολέμου, ο Ιωάννης προτίμησε να μείνει στη Φιλιππούπολη και να κυνηγά. Κατά τον αυτόπτη μάρτυρα Ευστάθιο Θεσσαλονίκης, οι πολιορκημένοι καλούσαν και προσευχόταν για τον "καλό Ιωάννη" να έρθει και να τους σώσει. Μάταια όμως· η πόλη έπεσε και οι Νορμανδοί κορόιδευαν τους αιχμαλώτους Θεσσαλονικείς, επαναλαμβάνοντας τις παρακλήσεις τους προς τον Ιωάννη.
Τελικά στις 12 Σεπτεμβρίου 1185 μία λαϊκή εξέγερση στην Κωνσταντινούπολη εκτόπισε τον Ανδρόνικο, που διέφυγε από την πόλη. Την ίδια ημέρα ο Μανουήλ συνελήφθη και τυφλώθηκε. Σύντομα τα νέα της πτώσης του Ανδρόνικου έφθασαν στη Φιλιππούπολη. Ο στρατός αμέσως εξεγέρθηκε και ο Ιωάννης συνελήφθη και τυφλώθηκε, πριν σκοτωθεί.
Παραπομπές Επεξεργασία
Πηγές Επεξεργασία
- Βαρζός, Κωνσταντίνος (1984). Η Γενεαλογία των Κομνηνών (PDF). B. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών. OCLC 834784665.
- Magoulias, Harry J. (2011). "Andronikos I Komnenos: A Greek Tragedy". Byzantina Symmeikta. 21: 101–136. doi:10.12681/byzsym.1032. ISSN 1791-4884.