Συντεταγμένες: 35°19′39″N 23°44′27″E / 35.3274°N 23.7409°E / 35.3274; 23.7409

Ο όρος Καταστροφή της Καντάνου αναφέρεται στην ολική καταστροφή του χωριού Κάντανος στη Δυτική Κρήτη και τη δολοφονία των περίπου 180 κατοίκων του στις 3 Ιουνίου 1941 από τις Γερμανικές δυνάμεις κατοχής κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[1][2]

Γερμανός στρατιώτης μπροστά από πινακίδα που τοποθετήθηκε στην περιοχή μετά την καταστροφή.

Η διαταγή δόθηκε από τον Συνταγματάρχη Κουρτ Στουντέντ ως αντίποινα για τη συμμετοχή των κατοίκων του χωριού στη μάχη της Κρήτης. Η καταστροφή απετέλεσε ένα από τα πιο φρικτά εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από τις Δυνάμεις του Άξονα κατά τη διάρκεια της κατοχής της Κρήτης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Υπόβαθρο Επεξεργασία

 
Μία BMW R75 με αμάξι μοτοσυκλέτας και MG34.

Τοπική αντίσταση Επεξεργασία

Η μάχη της Κρήτης ξεκίνησε στις 20 Μαΐου 1941 με μία μεγάλης κλίμακας εισβολή από αέρος που σκοπό είχε την κατάληψη στρατηγικών τοποθεσιών του νησιού. Το χωριό Κάντανος βρίσκεται στον δρόμο από τα Χανιά στη βόρεια ακτή προς την Παλαιοχώρα στα νότια, η οποία αποτελούσε υποψήφιο σημείο απόβασης για πιθανές Συμμαχικές ενισχύσεις από τη Βόρεια Αφρική. Το χωριό Κάντανος είχε βομβαρδιστεί κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών της επίθεσης και ένα μικρό γερμανικό μηχανοκίνητο απόσπασμα (καβαλλώντας μοτοσυκλέτες κι έχοντας πολυβόλα MG 34 στο πλαϊνό αμάξι της μοτοσυκλέτας) επιχείρησε να το διασχίσει στις 23 Μαΐου 1941, με σκοπό να φτάσει στην Παλαιοχώρα και να τη διασφαλίσει. Αν και ανεκπαίδευτοι και ανεπαρκώς οπλισμένοι, οι κάτοικοι της Καντάνου, της Παλαιοχώρας και άλλων διπλανών μικρότερων χωριών, με τη βοήθεια μερικών χωροφυλάκων της επαρχίας Σελίνου, αυθόρμητα αντιμετώπισαν και πολέμησαν τις Γερμανικές δυνάμεις στα Φλώρια.[3]

Την επόμενη μέρα, οι ντόπιοι συγκεντρώθηκαν σε μεγάλους αριθμούς και έστησαν ενέδρα στους Γερμανούς στρατιώτες της 5ης ορεινης μεραρχίας στο φαράγγι της Καντάνου.[4] Παρά την ισχυρή τους αντίσταση στις 24 και 25 Μαΐου και τις περιορισμένες απώλειες που είχαν, οι ντόπιοι ήταν σε μεγάλο βαθμό λιγότεροι από τους Γερμανούς στρατιώτες και τελικά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στα βουνά, επιτρέποντας στους Γερμανούς να προχωρήσουν προς την Παλαιοχώρα.[5][6]

Επιπτώσεις της αντίστασης Επεξεργασία

Κατά τη διάρκεια της μάχης της Κρήτης, οι Γερμανικές δυνάμεις εισβολής είχαν μεγάλες και βαριές απώλειες. Επιπλέον, η άνευ προηγουμένου αντίσταση που συνάντησαν από τον τοπικό πληθυσμό εξόργισε την Πρωσική τους αίσθηση για την στρατιωτική τάξη, σύμφωνα με την οποία κανείς πέραν των επαγγελματιών πολεμιστών δε θα έπρεπε να του επιτρέπεται να πολεμάει. Ακόμα και πριν το τέλος της μάχης, είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν υπερβολικές ιστορίες οι οποίες απέδιδαν πολύ μεγάλες απώλειες για τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές, λόγω βασανιστηρίων και ακρωτηριασμών που υπέφεραν από τους Κρητικούς. Αργότερα, τέτοιες ιστορίες αποδείχθηκαν να είναι αναληθείς καθώς πιο προσεκτικές έρευνες μπορούσαν να πιστοποιήσουν μόνο ελάχιστες υποθέσεις ακρωτηριασμού σε ολόκληρη την Κρήτη, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν προκληθεί μετά θάνατον.[5]

Παρ'όλα αυτά, ως αποτέλεσμα των παραπάνω ισχυρισμών και προσπαθώντας να δώσουν ένα παράδειγμα σε όσους αντιστέκονται, αμέσως μετά την παράδοση της Κρήτης στις 31 Μαΐου, ο προσωρινός Γενικός Διοικητής Κουρτ Στουντέντ εξέδωσε εντολή για την έναρξη μίας σειράς βάναυσων αντίποινων εναντίον του ντόπιου πληθυσμού. Τα αντίποινα έπρεπε να εκτελεστούν γρήγορα από τις ίδιες μονάδες που είχαν αντιμετωπίσει οι ντόπιοι, παραλείποντας οποιαδήποτε τυπικότητα.[5]

Η καταστροφή Επεξεργασία

Στις 3 Ιουνίου 1941, μία μέρα μετά την εκτέλεση αρκετών πολιτών στο Κοντομαρί, οι Γερμανοί στρατιώτες από το Τάγμα III του 1ου Συντάγματος της από Αέρος Εισβολής (κατά πάσα πιθανότητα με επικεφαλής τον Oberleutnant Χορστ Τρίμπους) έφτασαν στην Κάντανο, ακολουθώντας τις διαταγές του Στουντέντ για αντίποινα. Οι Γερμανοί στρατιώτες σκότωσαν περίπου 180 κατοίκους και έσφαξαν όλα τα ζώα, ενώ έβαλαν φωτιά σε όλα τα σπίτια και τα ισοπέδωσαν.[7]

 
Το μνημείο πολέμου της Καντάνου το 2000

Κοντινά χωριά όπως τα Φλώρια και το Κακόπετρο είχαν την ίδια τύχη. Μετά την καταστροφή της, η Κάντανος ανακηρύχθηκε 'νεκρή ζώνη' και απαγορεύτηκε στον εναπομείναντα πληθυσμό της να επιστρέψει στο χωριό και να το ξαναχτίσει,[8] ενώ αναρτήθηκαν και δύο πινακίδες-επιγραφές σε γερμανικά και ελληνικά στις εισόδους του χωριού από Χανιά και από Παλαιοχώρα. Η πρώτη επιγραφή αναφέρει: «Διά την κτηνώδη δολοφονίαν Γερµανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του µηχανικού από άνδρας, γυναίκας και παιδιά και παπάδες µαζύ και διότι ετόλµησαν να αντισταθούν κατά του µεγάλου Ράιχ κατεστράφη την 3-6-1941 η Κάνδανος εκ θεµελίων, διά να µην επαναοικοδοµηθεί πλέον ποτέ», και η δεύτερη: «Ως αντίποινον των από οπλισµένων πολιτών ανδρών και γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερµανών στρατιωτών κατεστράφη η Κάνδανος».[9] Μία τρίτη πινακίδα-επιγραφή από μάρμαρο μεταφέρθηκε στην Κάντανο το 1943, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί για ένα μνημείο που οι Γερμανοί προγραμμάτιζαν να κατασκευάσουν. Σε αυτή την τρίτη επιγραφή αναφέρεται: «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος - Κατεστράφη προς εξιλασµόν της δολοφονίας 25 Γερµανών στρατιωτικών».[9]

Επακόλουθα Επεξεργασία

Μετά την παράδοση της Κρήτης, ανεγέρθηκε από την 5η Ορεινή Μεραρχία, κοντά στα Φλώρια, ένα μνημείο για τους στρατιώτες του Τάγματος 95 που έπεσαν στη μάχη της Κρήτης.

Μετά την παράδοση της Γερμανίας, ο Στουντέντ φυλακίστηκε από τους Βρετανούς. Τον Μάιο του 1947, ήρθε ενώπιον στρατιωτικού δικαστηρίου για να απαντήσει σε κατηγορίες κακομεταχείρισης και δολοφονίας αιχμαλώτων πολέμου από τους στρατιώτες του στην Κρήτη, ενώ το αίτημα της Ελλάδας να εκδοθεί ο Στουντέντ στη χώρα, απορρίφθηκε. Ο Στουντέντ κρίθηκε ένοχος για τις τρεις από τις οκτώ κατηγορίες και καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση. Ωστόσο, του δόθηκε ιατρική απαλλαγή και αφέθηκε ελεύθερος το 1948.[10][11] Δεν δικάστηκε ποτέ για εγκλήματα εναντίον άμαχου πληθυσμού.

Σήμερα, η Κάντανος έχει ξαναχτιστεί και αποτελεί την έδρα του ομώνυμου δήμου. Αναπαραγωγές των πινακίδων-επιγραφών εις μνήμην της καταστροφής του χωριού, υπάρχουν σε τοπικό μνημείο του πολέμου.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Callum MacDonald (1993). The Lost Battle: Crete 1941. The Free Press. ISBN 0029196256. 
  2. John Mosier (2006). Cross of Iron: The Rise and Fall of the German War Machine. New York: Henry Holt & Co. ISBN 0805083219. 
  3. Σόφη Ε. Παυλάκη. «Το άυλο προστατευόµενο αγαθό των ιστορικών τόπων: Η έννοια της «ιστορικής στιγµής» στο Δίκαιο και η επέκταση της ιστορικότητας στο τοπίο στην περίπτωση της Κανδάνου Νοµού Χανίων» (PDF). dasarxeio.com. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2020. 
  4. Maria Hill (2010). Diggers and Greeks: The Australian Campaigns in Greece and Crete. UNSW Press. ISBN 1742230148. 
  5. 5,0 5,1 5,2 Antony Beevor (1992). Crete: The Battle and the Resistance. Penguin Books. 
  6. G.C. Kiriakopoulos (1995). The Nazi Occupation of Crete: 1941-1945. Praeger Publishers. ISBN 0-275-95277-0. 
  7. Matthew Willingham (2005). Perilous Commitments: The Battle for Greece and Crete 1940-1941. Spellmount. ISBN 1-86227-236-0. 
  8. R. Stroud (2015). Kidnap in Crete: The True Story of the Abduction of a Nazi General. Bloomsbury Pub. ISBN 9781632861948. 
  9. 9,0 9,1 Σόφη Ε. Παυλάκη. «Το άυλο προστατευόµενο αγαθό των ιστορικών τόπων: Η έννοια της «ιστορικής στιγµής» στο Δίκαιο και η επέκταση της ιστορικότητας στο τοπίο στην περίπτωση της Κανδάνου Νοµού Χανίων» (PDF). dasarxeio.com. σελ. 11. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2020. 
  10. Antill 2013, σελ. 20.
  11. Carruthers 2013, σελίδες 105–107.

Πηγές Επεξεργασία


Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

  • «Κάνδανος. 3 Ιουνίου 1941». greekholocausts.gr. Δίκτυο μαρτυρικών πόλεων & χωριών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2020. 
  • «Kandanos». historic.de (στα Γερμανικά). 2007. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2020. 
  • «Floria monument». historic.de (στα Γερμανικά). 2007. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2020.