Κοζαρτσάνκα
Κοζαρτσάνκα (Σερβοκροατικά: Козарчанка/Kozarčanka, σημαίνει "γυναίκα από την Κοζάρα") είναι μια φωτογραφία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που λήφθηκε από τον Γιουγκοσλάβο καλλιτεχνικό φωτογράφο Ζορζ Σκρίγκιν, και που έγινε εικονική στην Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας. Τραβηγμένη το χειμώνα του 1943 με 1944 στη βόρεια Βοσνία, η φωτογραφία δείχνει μια χαμογελαστή Παρτιζάνα φορώντας ένα δίκοχο καπέλο Τίτοφκα και με ένα τουφέκι κρεμασμένο στον ώμο της.
| Κοζαρτσάνκα | |
|---|---|
 Kozarčanka από τον Ζορζ Σκρίγκιν. Το θέμα της φωτογραφίας είναι η Μίλια Μάριν | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Θάνατος | 10 Νοεμβρίου 2007 |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Το θέμα του πορτρέτου είναι η Μίλια Μάριν (1926-2007, το γένος Τόρομαν), μια Σερβοβόσνια από ένα χωριό στους πρόποδες του όρους Κοζάρα. Μετά τον πόλεμο, παντρεύτηκε έναν συνάδελφο Παρτιζάνο και έζησε στην πόλη Πρίεντορ. Η Κοζαρτσάνκα προβλήθηκε σε ευρέως διαδεδομένα σχολικά βιβλία, πολεμικές μονογραφίες και αφίσες, καθώς και στο εξώφυλλο ενός άλμπουμ γνωστού Γιουγκοσλαβικού ποπ συγκροτήματος. Η ταυτότητα της Μάριν ως το θέμα της φωτογραφίας δεν ήταν ευρέως γνωστή κατά τη διάρκεια της σοσιαλιστικής κυβέρνησης στη Γιουγκοσλαβία.
Ιστορικό Επεξεργασία
Τον Απρίλιο του 1941, στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας είχαν εισβάλει, κατέλαβαν και διαμέλισαν οι δυνάμεις του Άξονα, με επικεφαλής την ναζιστική Γερμανία. Ένα φασιστικό κράτος-μαριονέτα γνωστό ως Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας (Nezavisna država Hrvatska ή NDH) ανακηρύχθηκε στις 10 Απριλίου, και περιελάμβανε το σύνολο σχεδόν της σύγχρονης Κροατίας, όλη τη σύγχρονη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και μέρη της σύγχρονης Σερβίας.[1] Με επικεφαλής το κροατικό εθνικιστικό κίνημα Ουστάσι, μία από τις πολιτικές του NDH ήταν να εξαλείψει τον Σερβικό πληθυσμό του κράτος με μαζικές δολοφονίες, απελάσεις και αναγκαστικής αφομοίωση.[2] Κινήματα αντίστασης σύντομα δημιουργήθηκε ως απάντηση στην κατοχή, μία εκ των οποίων διοργανώθηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας. Με επικεφαλής τον Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, το Κόμμα αποφάσισε στις 4 Ιουλίου να ξεκινήσει μια πανεθνική ένοπλη εξέγερση και τα μέλη των δυνάμεων υπό την ηγεσία του έγιναν γνωστά ως Παρτιζάνοι,[3] αναφερόμενα επίσης ως ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός της Γιουγκοσλαβίας. Τον Δεκέμβριο του 1943 και τον Ιανουάριο του 1944, η 11η Ταξιαρχία της Κράινα, του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού θα έπληττε τους Γερμανούς και Ουστάσι στην περιοχή του όρους Κοζάρα, στη βόρεια Βοσνία, για να ανακουφίσει την πίεση από τους Παρτιζάνους στην Μπάνια και την ανατολική Βοσνία, όπου ο άξονας διενεργούσαν σημαντική αντιπαρτιζανικές επιθέσεις.[4]
Φωτογραφία και θέμα Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 1943 έως 1944, το ταξίδι των στρατιωτών του Θεάτρου της Εθνικής Απελευθέρωσης συνάντησε μια φάλαγγα Παρτιζάνων από την 11η Ταξιαρχία της Κράινα στην περιοχή της Κνεσπόλιε, στην Κοζάρα περιοχή. Ο επικεφαλής της ενότητας μπαλέτου του θεάτρου ήταν ο Γκεόργκι "Ζωρζ" Σκρίγκιν, ένας Γιουγκοσλάβος χορευτής μπαλέτου της ρωσικής καταγωγής.[5][6][7] Ο Σκρίγκιν ήταν επίσης ένας διεθνώς αναγνωρισμένος καλλιτεχνικός φωτογράφος, και είχε λάβει σημαντικά βραβεία σε διάφορες εκθέσεις φωτογραφίας κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1930.[7] Μεταξύ 1942 και 1945, ο Σκρίγκιν τράβηξε περίπου 500 πολεμικές φωτογραφίες, μερικές από τις οποίες θα γίνονταν θρυλικές στη σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία.[8] Ο διοικητής της 11ης Ταξιαρχία Κράινα ήταν επίσης παρών στη φάλαγγα, και ο Σκρίγκιν του ζήτησε να φωτογραφήσει μια γυναίκα Παρτιζάνα. Ο διοικητής επέλεξε πέντε νέες νοσηλεύτριες από την φάλαγγα, μεταξύ των οποίων ο Σκρίγκιν επέλεξε την δεκαεπτάχρονη Μίλια Τόρομαν.[5][9] Ήταν Σερβοβόσνια από το χωριό Μπρέκινια κοντά στην Ντούμπιτσα, στους πρόποδες του όρους Κοζάρα.[10] Ο Σκρίγκιν της φόρεσε μια ζακέτα, κρέμασε μια καραμπίνα στον ώμο της, έδωσε κλίση στο δίκοχο με το κόκκινο άστρο στο κεφάλι της, ίσιωσε τα μαλιά της και της είπε να χαμογελάσει.[9] Στη συνέχεια τη φωτογράφισε με την Rolleiflex κάμερα που είχε.[8]
Στις πολεμικές φωτογραφίες του ο Σκρίγκιν έννωνε δυο αποκλίνουσες αρχές: σκληρό ρεαλισμό, ως προς το περιεχόμενο, και πικτοριαλισμό, ως προς τη μορφή.[8] Το 1968 δημοσίευσε μια μονογραφία για την πολεμική φωτογραφία του, με τίτλο Rat i pozornica (Πόλεμος και Σκηνή), στην οποία η φωτογραφία με την Μίλια Τόρομαν έχει τίτλο Kozarčanka (Κοζαρτσάνκα, Γυναίκα από το Κοζάρα). Η λεζάντα φέρει υπόμνημα που δεν αναφέρει το όνομά της: "Ως κοπέλα συνελήφθει κατά της διάρκεια της Πρώτης Εχθρικής Επίθεσης. Κατάφερε να διαφύγει — ακόμη και από τη Γερμανία — και έφτασε στο Κοζάρα, όπου έγινε μαχήτρια των δυνάμεων του Κοζάρα." Η συγγραφέας Νατάσα Βιτορέλλι περιγράφει την Κοζαρτσάνκα::[11]
.jpg)
Λίγο μετά τον πόλεμο, το 1946, η Μίλια Τορόμαν παντρεύτηκε τον Πέρο Μάριν,[5] που πολεμούσε με τους Παρτιζάνου από την εξέγερστη στο Κόζαρα στα τέλη Ιουλίου 1941.[9][12] Το ζευγάρι έζησε στο Πρίεντορ, τη μεγαλύτερη πόλη στην περιοχή, και έκανε πέντε παιδιά. Σε μια συνέντευξη που έδωσε το 2007, η Μίλια Μάριν εξήγησε ότι κατά τη στιγμή που ελήφθη η φωτογραφία δεν ένιωθε διάθεση να χαμογελάσει, λόγω των κακουχιών που σχετίζονται με τον πόλεμο που η ίδια και η οικογένειά της είχαν υποστεί. Παρόλα αυτά, δεν είχε κανένα πρόβλημα να ακολουθήσει το αίτημα του Σκρίγκιν, και έδωσε ένα φωτεινό χαμόγελο.[9] Η Μάριν δήλωσε επίσης ότι δεν κουβαλούσε ποτέ όπλο πριν τη φωτογραφία, ούτε μετά.[11] Πέθανε στις 11 Νοεμβρίου 2007, σε ηλικία 81.[5]
Θρύλος Επεξεργασία
Μετά τον πόλεμο, στον οποίο ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός ήταν νικηφόρος, η Κοζαρτσάνκα έγινε ένα εικονικό πορτρέτο του πολέμου στη Σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία.[11][13] Ήταν ένα από τα σύμβολα της μαζικής συμμετοχής των γυναικών ως εθελοντριών στων αγώνα των Παρτιζάνων, που έτσι νομιμοποιούνταν επιπλέον ως σκοπός για όλο του Γιουγκοσλαβικό έθνος.[11] Η επίσημη αφήγηση του αγώνα των Παρτιζάνων προωθημένη από τη μεταπολεμική κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας, υπό την ηγεσία του Τίτο, υπηρέτησε για να νομιμοποιήσει το καθεστώς και να δημιουργήσει ένα κοινό εθνικό αίσθημα στην πολυεθνοτική χώρα. Οι γυναίκες Παρτιζάνοι κατείχαν μια σημαντική θέση σε αυτήν την αφήγηση.[13] Η Κοζαρτσάνκα προβλήθηκε σε ευρέως διαδεδομένα σχολικά εγχειρίδια, καθώς και πολεμικές μονογραφίες και αφίσες.[9][14] Η μαζική εικόνα δόξασε την ομορφιά και ενθουσιασμό του επαναστάτη.[14] Μια τροποποιημένη έκδοση της Κοζαρτσάνκα (χωρίς το τυφέκιο) εμφανίστηκε ως εξώφυλλο σε άλμπουμ του 1986 από το Γιουγκοσλαβικό ποπ συγκρότημα Merlin. Το πίσω μέρος του εξώφυλλο προέβαλλε μια φωτογραφία της ηθοποιού Μέριλιν Μονρόε.[11] Για τη μυθική αύρα γύρω από την ηρωίδα που εκπροσωπούνταν στην Κοζαρτσάνκα, οποιαδήποτε ακριβής γνώση γι 'αυτήν ήταν περιττή και θα μπορούσε ακόμη και να είναι επιβλαβής. Έτσι η ταυτότητά της παραμένει εν πολλοίς άγνωστη στο ευρύ κοινό μετά την πτώση του κομμουνισμού στη Γιουγκοσλαβία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όταν το ιδεολογικό μήνυμα της φωτογραφίας έγινε άνευ σημασίας.[14]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Roberts 1987, σελίδες 15–19.
- ↑ Vucinich 1949, σελίδες 355–358.
- ↑ Roberts 1987, σελίδες 20–24.
- ↑ Milinović & Karasijević 1982, σελίδες 141, 165, 186.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 R.R. 2007, para. 1–4.
- ↑ Todić 2013, σελ. 40.
- ↑ 7,0 7,1 Arsenev 2012, para. 1–3.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Malić 1997, σελ. 29.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Kovačević 2007, para. 1–7.
- ↑ Lukić 1984, σελ. 36.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Vittorelli 2015, σελίδες 126–30.
- ↑ Ćurguz & Vignjević 1982, σελ. 218.
- ↑ 13,0 13,1 Batinić 2015.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Todić 2013, σελίδες 45–46.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Arsenev, Alexei Borisovich (2012), СКРЫГИН Георгий (Жорж) Владимирович, Dmitry Likhachev Foundation, http://www.artrz.ru/authors/1804836895/1805230985.html, ανακτήθηκε στις 2015-09-09
- Batinić, Jelena (2015), Women and Yugoslav Partisans: A History of World War II Resistance, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-1-107-09107-8, https://books.google.com/books?id=5FutCAAAQBAJ
- Ćurguz, Dragutin; Vignjević, Milorad (1982), Drugi krajiški narodnooslobodilački partizanski (kozarski) odred "Mladen Stojanović", Prijedor: Nacionalni park Kozara, https://books.google.com/books?id=8QT8mQEACAAJ
- Kovačević, Dinka (2007), Mlada partizanka iz čitanke, http://www.nezavisne.com/novosti/bih/Mlada-partizanka-iz-citanke/10554
- Lukić, Dragoje (1984), Rat i djeca Kozare (2nd έκδοση), Belgrade: Narodna knjiga, https://books.google.com/books?id=bfqeAAAAMAAJ
- Malić, Goran (8 November 1997), «Одлазак Жоржа Скригина (1910–1997): Мајстор простора и светлости», Politika (Belgrade: Politika) (30190), ISSN 0350-4395
- Milinović, Đuro; Karasijević, Drago (1982), Jedanaesta krajiška NOU brigada, Gradiška: Savez udruženja boraca NOR-a opštine, https://books.google.com/books?id=vVWBNAAACAAJ
- Roberts, Walter R. (1987), Tito, Mihailovic and the Allies,1941–1945, Durham, North Carolina: Duke University Press, ISBN 978-0-8223-0773-0, http://books.google.com/books?id=43CbLU8FgFsC
- R.R. (2007), Preminula partizanka sa znamenite fotografije, http://www.index.hr/vijesti/clanak/preminula-partizanka-sa-znamenite-fotografije/365130.aspx
- Todić, Milanka (2013), Lidija Merenik, επιμ., «Socrealistička montaža kao slika vremena», The Journal of Modern Art History Department (Belgrade: Faculty of Philosophy, University of Belgrade) 9, ISSN 2217-3951, https://www.academia.edu/9776929/SOCREALISTIČKA_MONTAžA_KAO_SLIKA_VREMENA_MONTAGE_IN_SOCIALIST_REALISM_AS_AN_IMAGE_OF_THE_TIMES
- Vittorelli, Natascha (2015), «With or Without Gun: Staging Female Partisans in Socialist Yugoslavia», Partisans in Yugoslavia: Literature, Film and Visual Culture, Bielefeld, Germany: transcript Verlag, ISBN 978-3-8394-2522-0, https://books.google.com/books?id=_XytCAAAQBAJ&pg=PA126
- Vucinich, Wayne S. (1949), «The Second World War and Beyond», στο: Robert Joseph Kerner, επιμ., Yugoslavia, Berkeley: University of California Press – μέσω Questia (απαιτείται συνδρομή) , OCLC 404359, http://www.questia.com/read/95013772/yugoslavia