Κρήτες μαχητές Βαλκανικών πολέμων 1912-13
Οι Κρήτες μαχητές των Βαλκανικών πολέμων (1912-13) ήταν άνδρες που συγκρότησαν εθελοντικά στρατιωτικές μονάδες οι οποίες πολέμησαν στα διάφορα μέτωπα του Α΄ και του Β΄ Βαλκανικού πολέμου[1].
Τον Οκτώβριο του 1912, η Κρήτη τελούσε ουσιαστικά σε καθεστώς αυτονομίας, με έλληνα ύπατο αρμοστή (τον Πρίγκηπα Γεώργιο) και υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου. Παρά το ότι οι κάτοικοί της, τυπικά ακόμη θεωρούνταν οθωμανοί υπήκοοι, πολλοί από αυτούς έσπευσαν να στελεχώσουν 16 λόχους, οι οποίοι με την κήρυξη των πρώτων εχθροπραξιών μεταφέρθηκαν στον Πειραιά. Στη συνέχεια, με τη συνδρομή επιπλέον Κρητών μαχητών που κατέφθαναν συνεχώς, συγκροτήθηκαν στην Αθήνα τέσσερα Κρητικά Τάγματα. Τα τρία από αυτά ενώθηκαν στη δημιουργία του Ανεξάρτητου Συντάγματος Κρητών που διατέθηκε στην στρατιά της Ηπείρου, ενώ το τέταρτο (ανεξάρτητο) Τάγμα στάλθηκε για ενσωμάτωση στη στρατιά Θεσσαλίας.
Τόσο το Σύνταγμα, όσο και το 4ο Τάγμα Κρητών πολέμησαν ηρωϊκά και οι άνδρες τους διακρίθηκαν σε πολλές συγκρούσεις των δυο Βαλκανικών πολέμων, από τον Οκτώβριο του 1912 έως και τον Ιούλιο του 1913. Μάλιστα, το 4ο Τάγμα, υπό την ηγεσία του ταγματάρχη Γεώργιου Π. Κολοκοτρώνη (εγγονού του Θ. Κολοκοτρώνη) υπέστη πολύ μεγάλες απώλειες, μεγαλύτερες από κάθε άλλη μονάδα του ελληνικού στρατού, αφού έχασε συνολικά τους 950 από τους 1.000 άνδρες του, συμπεριλαμβανομένου και του διοικητή του, που έπεσε μαχόμενος στις 12 Ιουλίου 1913, στην Άνω Τζουμαγιά (σημερινό Μπλαγκόεβγκραντ).
Αναλυτικά η δράση των Κρητών μαχητών Επεξεργασία
4ο Τάγμα Εθελοντών Κρητών Επεξεργασία
Ως τμήμα της VII Μεραρχίας του στρατού Θεσσαλίας πολέμησε στα Στενά της Πέτρας, στη μάχη της Κατερίνης (15 Οκτωβρίου 1912), στη μάχη των Γιαννιτσών (19-20 Οκτωβρίου 1912) και εισήλθε σαν εμπροσθοφυλακή της Μεραρχίας, πρώτο στην απελευθερωμένη Θεσσαλονίκη, στις 26 Οκτωβρίου 1912. Στο Β΄ Βαλκανικό πόλεμο συμμετείχε στη μάχη του Κιλκίς-Λαχανά (19-22 Ιουνίου 1913, αυτή τη φορά ως μέρος της VI Mεραρχίας. Επίσης, πήρε μέρος στη μάχη του Σιδηροκάστρου (26-27 Ιουνίου 1913) και στη μάχη της Τσουμαγιάς (12-14 Ιουλίου 1913).
Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών Επεξεργασία
Έλαβε μέρος στις μάχες του Αργυροκάστρου, της Πρεμετής, της Κορυτσάς, της Μοσχόπολης, ενώ στις αρχές Ιουλίου του 1913 μεταφέρθηκε από τους Αγίους Σαράντα στην Καβάλα, πλην του ΙΙΙ Τάγματός του, που παρέμεινε στην Κορυτσά. Συμμετείχε στις μάχες της Ξάνθης (13 Ιουλίου), της Κομοτηνής (15 Ιουλίου) και του Νευροκοπίου (24 Ιουλίου). Στις 14 Αυγούστου του 1913, το Ανεξάρτητο Σύνταγμα μετονομάστηκε σε 14ο Σύνταγμα Πεζικού και στις 8 Ιανουαρίου 1914 επέστρεψε πανηγυρικά στα Χανιά.