Κτένι Κοζάνης
Συντεταγμένες: 40°10′58″N 21°46′01″E / 40.18278°N 21.76694°E
Το Κτένι, επίσημα Κτένιον, είναι ορεινός οικισμός του νομού Κοζάνης σε υψόμετρο 680 μέτρα[1].
| Κτένι | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Μακεδονίας |
| Δήμος | Κοζάνης |
| Δημοτική Ενότητα | Αιανής |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονία |
| Νομός | Κοζάνης |
| Υψόμετρο | 680 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 50100 |
| Τηλ. κωδικός | +30 24610 |
Γεωγραφία - Ιστορία Επεξεργασία
Το Κτένι βρίσκεται ανατολικά της τεχνητής λίμνης Πολυφύτου και είναι κτισμένο στην ανατολική πλαγιά του Κάστρου (βυζαντινής εποχής) σε υψόμετρο 680 μέτρα. Το όνομα Κτένι το χρωστά στη διαμόρφωση του εδάφους που παρουσιάζει εσοχές και εξοχές και μοιάζει κτένι κτενίσματος. Απέχει 20 χλμ. νότια από την πόλη της Κοζάνης και 4 χλμ. από την Αιανή. Διοικητικά, σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης αποτελεί την τοπική κοινότητα Κτενίου που ανήκει στη δημοτική ενότητα Αιανής του Δήμου Κοζάνης και έχει 73 κατοίκους (2011)[2].
Μέχρι το 1912 το διοικούσε ο Σουλεϊμάν πασάς μέσω των αντιπροσώπων του (Μπέηδων). Οι γεωργοί πλήρωναν το 1/10 των προϊόντων τους στην Τουρκική Εφορεία που είχε έδρα την Κοζάνη και μοίραζαν ό,τι έμενε με τον Μπέη. Οι γεωργοί λέγονταν τσεφτσήδες. Οι κτηνοτρόφοι πλήρωναν ένα γορόσι για τα μικρά ζώα και πέντε για τα μεγάλα ζώα. Οι κτηνοτρόφοι ονομάζονταν λεκτσήδε". Το 1912 έφυγε ο Μπέης και άφησε αντιπροσώπους. Το 1918 οι Γάλλοι έπιασαν όλους τους Μπέηδες και τους δίκασαν στη Θεσσαλονίκη. Το 1922 με την ανταλλαγή έφυγαν όλοι.
Το 1649 όταν οι Αλβανοί κυρίευσαν το Κάστρο και ανάγκασαν τους κατοίκους να το εγκαταλείψουν μερικοί κτηνοτρόφοι δεν έφυγαν αλλά έμειναν στις στάνες που υπήρχαν στις πλαγιές του Κάστρου και ζούσαν με τα γιδοπρόβατα που διέσωσαν από τα χέρια των Αλβανών. Οι κτηνοτρόφοι αυτοί ήταν και οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού. Αργότερα ήρθαν και άλλοι κάτοικοι από τα γύρω χωριά όπως και από ένα χωριό από το Μπούρινο, ερείπια του σώζονται μέχρι σήμερα.
Το 1962, είχε 52 σπίτια και 63 οικογένειες. Οι κάτοικοι ανέρχονταν στους 335. Οι κύριες ασχολίες τους ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία (γιδο-πρόβατα).
Ιστορία του Κάστρου Επεξεργασία
Το Κάστρο βρίσκεται δυτικά του σημερινού χωριού πάνω σ' έναν ψηλό και απόκρημνο λόφο, όπου σώζονται ερείπια αρχαίου οικισμού-φρουρίου με συνεχή ζωή από την προϊστορική ως τη βυζαντινή εποχή[3]. Όπως δείχνουν τα ερείπια (τείχη, δρόμοι, θεμέλια σπιτιών, δεξαμενών, υδραγωγείων και άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων τα οποία είναι εκτεθειμένα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής χάρη στις δωρεές των κατοίκων του χωριού όπως οι Αθ. Τσιάμης, Νικ. Τσιάμης και άλλοι δωρητές) αρκετά χρόνια πριν, ήταν μία πλούσια πόλη το Κάστρο και το κρησφύγετο της επαρχίας. Ήταν χωρισμένο για την καλύτερη άμυνα και διοίκηση σε τρία διαμερίσματα. Περιμετρικά υπήρχαν ψηλά και γερά τείχη. Επίσης υπήρχαν τρεις μεγάλες Πύλες για την είσοδο στο Κάστρο και πολλοί υπόγειοι διάδρομοι. Έξω από την πόλη βρίσκονταν οι στάνες για τα χιλιάδες αιγοπρόβατα.
Το φθινόπωρο του 1649 οι Αλβανοί κυρίευσαν το Κάστρο. Τρεις μήνες πολεμούσαν για να το καταλάβουν. Οι εχθροί βρήκαν τις πηγές και έκοψαν την ύδρευση. Τα ζώα και οι άνθρωποι υπέφεραν από την έλλειψη νερού. Τότε ο Διοικητής της πόλης διέταξε να ετοιμαστούν όλοι και σε ανύποπτο χρόνο να εγκαταλείψουν την πόλη. Έδωσε εντολή να βγάλουν τα πέταλα από όλα τα ζώα και να τα γυρίσουν ανάποδα. Επίσης, όλοι οι άνθρωποι έβαλαν ανάποδα τα παπούτσια τους. Το βράδυ που είχε παγετό και σκοτάδι βγήκαν όλοι σιγά-σιγά έξω από ένα κρυφό μονοπάτι. Με το ξημέρωμα οι εχθροί που είδαν τα πατήματα πάνω στο χιόνι νόμισαν ότι ήρθαν ενισχύσεις - έτσι δεν πλησίασαν στα τείχη του Κάστρου για τρεις μέρες. Την τέταρτη μέρα μπήκαν στην πόλη και αφού τη λεηλάτησαν, την έκαψαν. Οι κάτοικοι που έφυγαν βρήκαν καταφύγιο στα διπλανά χωριά και φρούρια[4]. Οι περισσότεροι μεταφέρθηκαν στην Κοζάνη. Η Ιστορία αναφέρει ότι ο Ιωάννης Τράντας με 122 οικογένειες, πολύ πλούσιος με 12.000 γίδια, εγκαταστάθηκε στην Κοζάνη στη θέση "Κρεββατάκια" στην αρχή σε σκηνές και αργότερα σε σπίτια που τα έκτισαν μόνοι τους κόβοντας ξύλα από το δάσος του Αγίου Νικολάου. Όλα αυτά γίνονται το 1649. Κατά την παράδοση υπάρχει αμύθητος θησαυρός στο Κάστρο γι αυτό κατά καιρούς διάφοροι χρυσοθήρες σκάβουν κρυφά τις νύχτες για να βρουν τον κρυμμένο θησαυρό [5].
Ναοί Επεξεργασία
- Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου. Ιδρύθηκε το 1880. Είναι ο Πολιούχος του χωριού. Ο νάρθηκάς του υπήρξε το πρώτο σχολείο και βρίσκεται στη μέση του χωριού.
- Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου, βρίσκεται στη νότια άκρη του χωριού όπου βρίσκεται και το κοιμητήριο. Είναι νεώτερος του πρώτου.
- Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος,(παλιός και νέος) βόρεια του χωριού σε πανοραμική θέση. Στις 6 Αυγούστου είναι το πανηγύρι του χωριού πού είναι πολύ γνωστό στην περιοχή και το επισκέπτεται πολύς κόσμος.
- Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων, ο οποίος βρίσκεται βορειοδυτικά προς τη Ροδιανή (Radovista)
Σχολεία Επεξεργασία
Το πρώτο σχολείο ιδρύθηκε το 1880. Το 1950-51 κατεδαφίσθηκε και ιδρύθηκε το πρώτο Δημόσιο μονοθέσιο στη μέση του οικισμού.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 61, τομ. 19.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2021-10-04 στο Wayback Machine.», σελ. 10544 (σελ. 70 του pdf)
- ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας (Το τμήμα της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας), Θεσσαλονίκη 1989 (έκδ. Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ. 145. ISBN 960-7265-01-7.
- ↑ Παπαθανασίου, Μανώλης. «Κάστρο Κτένι». Καστρολόγος. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2019.
- ↑ σύμφωνα με πληροφορίες του Τσιάμη Αθ. του Ευαγγέλου