Μαγκρέμπ (αραβικά: المغرب العربي, al-Maġrib al-ʿArabi/αλ-Μάγριμπ αλ-Αραμπί), (ονομασία που προσδιορίζει τη Δύση στα Αραβικά) ονομάζεται η περιοχή της Βορειοδυτικής - Βόρειας Αφρικής που περιλαμβάνει το Μαρόκο, την Αλγερία και την Τυνησία. Με τον όρο Μεγάλο Μαγρέμπ περιλαμβάνονται επιπλέον οι περιοχές της Δυτικής Σαχάρας, Μαυριτανίας και της Λιβύης.

Μαγκρέμπ

Η ονομασία Μαγκρέμπ ή Μάγκριμπ (στην κλασική αραβική) προέρχεται από την αραβική λέξη γαρίμπ (gharib) που σημαίνει "πηγαίνοντας προς το άγνωστο" που αποτελούσε το σύνθημα, ίσως και την ιαχή των Αράβων κατακτητών κινούμενοι δυτικά στα βόρεια παράλια της Αφρικής.

Παλαιότερα οι Άραβες θεωρούσαν ως Μαγκρέμπ μόνο τις περιοχές των χωρών αυτών που βρίσκονται μεταξύ της οροσειράς του Άτλαντα και της Μεσογείου. Κατά την περίοδο της Αραβικής και μουσουλμανικής κυριαρχίας τους, ορισμένοι συγγραφείς θεωρούσαν Μαγρέμπ και την Ισπανία - Πορτογαλία (Ελ Ανταλούς), τη Σικελία (το εμιράτο της Σικελίας) και τη Μάλτα (όπου και σήμερα η μαλτέζικη γλώσσα προέρχεται από την αραβική).

Οι κάτοικοι της περιοχής του Μαγκρέμπ θεωρούνται Άραβες αν και υπάρχουν σημαντικά τμήματα του πληθυσμού με διαφορετική προέλευση όπως οι Βέρβεροι και πολύ λιγότεροι οι Εβραίοι. Σημειώνεται ότι οι χώρες του Μαγκρέμπ διαφέρουν μεταξύ τους ακόμα και από πόλη σε πόλη, τόσο γεωγραφικά, εθνολογικά, πολιτικά και πολιτιστικά, όσο ακόμη και αρχιτεκτονικά.

 
Βερβερικοί λαοί

Οι Βέρβεροι κατοικούσαν στη Βορειοδυτική Αφρική τουλάχιστον από το 10.000 π.Χ. Μια καταστροφική πτώση μετεωρίτη επέφερε την ερημοποίηση της Σαχάρας με αποτέλεσμα την αποκοπή του Μαγκρέμπ με την υποσαχάρια Αφρική.[1] Οι Βέρβεροι απομονωμένοι στη Βόρεια Αφρική, στα βουνά του Άτλαντα απέκτησαν εμπορικές επαφές με άλλες ηπείρους όπως τη Νότια Ευρώπη και τη Δυτική Ασία. Αυτές οι εμπορικές σχέσεις που χρονολογούνται πριν τις αρχές της 1ης Χιλιετίας π.Χ. είχε σαν αποτέλεσμα να έρθουν οι Φοίνικες και να ιδρύσουν την Αρχαία Καρχηδόνα στη σημερινή Τυνησία (περί το 800 π.Χ.). Οι Φοίνικες της Καρχηδόνας έφτασαν στην περιοχή για εμπόριο, ίδρυσαν εμπορικούς σταθμούς στην Κυρηναϊκή και σε όλη την Παράκτια ζώνη μέχρι τις Ηράκλειες Στήλες. Οι Καρχηδόνιοι κυριάρχησαν στο εμπόριο της Μεσογείου για πολλούς αιώνες μέχρι την εποχή που ξέσπασαν οι Καρχηδονιακοί Πόλεμοι (264 π.Χ.-146 π.Χ.), οι Ρωμαίοι τους κατέκτησαν και ίδρυσαν τη Ρωμαϊκή επαρχία της Αφρικής (146 π.Χ.) αποκτώντας όλους τους εμπορικούς σταθμούς. Ο μέγιστος Μασιλιανός βασιλιάς των Βερβέρων και βασιλιάς Μασσανάσσης Α΄ της Νουμιδίας με την αποστασία του από τους Καρχηδόνιους είχε σημαντική συμβολή στη Ρωμαϊκή κατάκτηση της Αφρικής. Πολλοί ανυπότακτοι Βέρβεροι παρέμειναν ανεξάρτητοι, δεν τους κατέκτησαν ποτέ η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, η Βυζαντινή αυτοκρατορία, οι Βάνδαλοι αλλά ούτε και οι Άραβες.[2][3][4][5] Οι ανυπότακτοι Βέρβεροι δημιούργησαν τους πρώτους Μεσαιωνικούς χρόνους την Καβυλία, οι κάτοικοι ζούσαν αυτόνομοι στα βουνά.[6][7]

Στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία άσκησαν σκληρή πίεση οι Βάνδαλοι, οι Βησιγότθοι και οι υπόλοιπες Γερμανικές φυλές, το αποτέλεσμα ήταν να καταλυθεί η Βυζαντινή κυριαρχία στην περιοχή των Βερβέρων και να ιδρυθεί το κράτος των Βανδάλων (430 μ.Χ.). Έναν αιώνα αργότερα ο στρατηγός Βελισάριος ως απεσταλμένος του Ρωμαίου αυτοκράτορα Ιουστινιανού (533 μ.Χ.) διέλυσε το κράτος των Βανδάλων και προσάρτησε την περιοχή στην αυτοκρατορία για άλλα 150 χρόνια. Οι Βέρβεροι εξακολουθούσαν να παραμένουν ανεξάρτητοι και ανυπότακτοι.[8] Με την άνοδο του Ισλάμ οι Άραβες κατέκτησαν την περίοδο (639-700) ολόκληρη τη Βόρεια Αφρική και ανέλαβαν τον έλεγχο του Μαγκρέμπ. Οι Άραβες έφτασαν στο Μαγκρέμπ την εποχή που κυβερνούσε το Χαλιφάτο των Ομεϋαδών, οι Μουσουλμανικές Βερβερικές δυναστείες που δημιουργήθηκαν όπως το Αλμοαδικό Χαλιφάτο βοήθησαν στην έντονη διάδοση του Σαχαρικού εμπορίου. Οι κίνδυνοι και το μεγάλο κόστος δεν εμπόδισαν τη μεγάλη εμπορική ανάπτυξη με πλήθος προϊόντων όπως αλάτι, χρυσό, ελεφαντόδοντο και δούλους. Ο Αραβικός έλεγχος στο Ισλάμ ήταν ασθενέστατος, οι ίδιοι περιφρονούσαν το κεντρικό Χαλιφάτο και λάτρευαν τον Μουσουλμανισμό με τις δικές τους αιρέσεις. Με την επίθεση της Αραβικής φυλής των Μπανού Χιλάλ η Αραβική γλώσσα με τις διαλέκτους της εξαπλώθηκε σε ολόκληρο το Μαγκρέμπ, τους έστειλε τον 12ο αιώνα το Χαλιφάτο των Φατιμιδών για να τιμωρήσει τους Ζιρίδες επειδή εγκατέλειψαν τον Σιισμό. Την ίδια περίοδο τα Βερβερικά κράτη χωρίστηκαν στα τρία, το πρώτο περιείχε το Μαρόκο, το δεύτερο τη δυτική Αλγερία και το τρίτο την ανατολική Αλγερία και την Τυνησία. Οι Βερβερικές περιοχές ενώθηκαν για σύντομα χρονικά διαστήματα με τους Αλμοάδες, τους Φατιμίδες, τους Ζιρίδες και τη Δυναστεία των Χαμαδιδών.[9][10][11]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  • Stapleton, Timothy J. (2013). "North Africa to ca. 1870". A Military History of Africa. Τομ. 1
  • Baadj, Amar S. (11 August 2015). Saladin, the Almohads and the Banū Ghāniya: The Contest for North Africa (12th and 13th centuries)
  • Hattstein, Markus; Delius, Peter (2004). Islam: Art and Architecture: σ. 614

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία