Ο όρος μακροχρόνια COVID-19 (αγγλ. long COVID)[3][4] ή μακροχρόνιο COVID αναφέρεται στην παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από επακόλουθα τα οποία εμφανίζονται ή επιμένουν μετά την περίοδο ανάρρωσης από τη νόσηση με COVID-19. Είναι ακόμη γνωστή και ως σύνδρομο μετα-COVID-19, κατάσταση μετά τον COVID-19,[5][6] μετα-οξεία επακόλουθα του COVID-19 (αγγλ. PASC), ή χρόνιο σύνδρομο COVID (αγγλ. CCS).[7][8][9][10]

Μια επιστημονική ανασκόπηση εντόπισε πάνω από 50 εμφανείς μακροπρόθεσμες επιδράσεις – συμπεριλαμβανομένων εκείνων του «μακροχρόνιου COVID» – μαζί με τον εκτιμώμενο επιπολασμό τους και υπολόγισε ότι το 80% των ασθενών που συμπεριλήφθηκαν είχαν τουλάχιστον μία συνολική επίδραση πέραν των 2 εβδομάδων.[1][2]

Το μακροχρόνιο COVID δύναται να επηρεάσει σχεδόν κάθε οργανικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού, με επακόλουθα όπως π.χ. διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος, νευρικό σύστημα και νευρογνωστικές διαταραχές, διαταραχές ψυχικής υγείας, μεταβολικές διαταραχές, καρδιαγγειακές διαταραχές, γαστρεντερικές διαταραχές, κακουχία, κόπωση, μυοσκελετικό πόνο και αναιμία.[11] Αναφέρεται συνήθως σε ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, πρωτίστως κόπωση, πονοκεφάλους, δύσπνοια, ανοσμία (απώλεια όσφρησης), παροσμία (παραμορφωμένη οσμή), μυϊκή αδυναμία, ελαφρύ πυρετό και νευρονοητική διαταραχή.[12]

Μελέτες Επεξεργασία

Η ακριβής φύση των συμπτωμάτων και ο αριθμός των ατόμων που εμφανίζουν μακροχρόνια συμπτώματα είναι άγνωστη (έως σήμερα) και ποικίλει ανάλογα με τον ορισμό που χρησιμοποιείται, τον πληθυσμό που μελετάται και τη χρονική περίοδο που χρησιμοποιείται στη μελέτη.

Έρευνα από το Γραφείο Εθνικής Στατιστικής του Ηνωμένου Βασιλείου υπολόγισε ότι περίπου το 14% των ατόμων που βρέθηκαν θετικοί στον SARS-CoV-2, εμφάνισαν ένα ή περισσότερα συμπτώματα για περισσότερο από τρεις μήνες.[13]

Άλλη μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης σε 273.618 άτομα - επιζώντες του COVID-19, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, έδειξε ότι περίπου το 37% εμφάνισε ένα ή περισσότερα συμπτώματα μεταξύ τριών και έξι μηνών μετά τη διάγνωση.[14]

Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες για διάφορες πτυχές του μακροχρόνιου COVID.[15] Μέχρι και τον Νοέμβριο 2021, ο ίδιος ο ορισμός της ασθένειας ήταν ακόμα ασαφής, όπως και ο μηχανισμός της. Τα συστήματα υγείας σε ορισμένες χώρες και οργανισμοί έχουν κινητοποιηθεί για να αντιμετωπίσουν αυτή την ομάδα ασθενών με τη δημιουργία εξειδικευμένων κλινικών και την παροχή συμβουλών.[16][17][18] Γενικά θεωρείται ως διάγνωση αποκλεισμού.[19]

Συμπτώματα Επεξεργασία

Πολυεθνική διαδικτυακή έρευνα με 3.762 συμμετέχοντες, με την ασθένεια αυτή να διαρκεί περισσότερο από 28 ημέρες, διαπίστωσε ότι η ανάρρωση κρατάει περισσότερο από 35 εβδομάδες, για το 91% του πληθυσμού. Κατά μέσο όρο, οι συμμετέχοντες παρουσίασαν 56 συμπτώματα (τυπική απόκλιση ± 25,5) σε 9 συστήματα οργάνων. Τα συμπτώματα διέφεραν με την πάροδο του χρόνου και τα πιο κοινά συμπτώματα μετά από 6 μήνες ήταν κόπωση, αδιαθεσία μετά την άσκηση και γνωστικό έλλειμμα.[20]

Η υποτροπή των συμπτωμάτων εμφανίστηκε στο 86% των συμμετεχόντων που προκλήθηκε από σωματική ή πνευματική προσπάθεια ή από άγχος. Εντοπίστηκαν τρεις ομάδες συμπτωμάτων: τα αρχικά συμπτώματα που κορυφώνονται τις πρώτες δύο έως τρεις εβδομάδες και στη συνέχεια υποχωρούν. σταθερά συμπτώματα? και συμπτώματα που αυξάνονται αισθητά τους δύο πρώτους μήνες και στη συνέχεια σταθεροποιούνται. [20]

Τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν από άτομα με μακροχρόνιο COVID-19 περιλαμβάνουν:[21][22][23][24][25][11][26]

  • Εξαιρετική κούραση
  • Βήχας που διαρκεί
  • Μυϊκή αδυναμία
  • Χαμηλός πυρετός
  • Αδυναμία συγκέντρωσης (ομίχλη του εγκεφάλου)
  • Μνήμη που εκλείπει
  • Αλλαγές στη διάθεση, που μερικές φορές συνοδεύονται από κατάθλιψη και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας
  • Δυσκολίες στον ύπνο
  • Πονοκέφαλοι
  • Πόνος στις αρθρώσεις
  • Πόνοι (τύπου βελόνας) σε χέρια και πόδια
  • Διάρροια και κρίσεις εμετού
  • Απώλεια γεύσης και όσφρησης
  • Πονόλαιμος και δυσκολίες στην κατάποση
  • Εμφάνιση διαβήτη και υπέρτασης
  • Καούρα (συνέπεια γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης)
  • Εξάνθημα
  • Δυσκολία στην αναπνοή
  • Πόνοι στο στήθος
  • Αίσθημα παλμών
  • Νεφρικά προβλήματα (οξεία νεφρική βλάβη και χρόνια νεφρική νόσο)
  • Αλλαγές στη στοματική υγεία (δόντια, σάλιο, ούλα)
  • Ανοσμία (έλλειψη όσφρησης)
  • Παροσμία (αλλαγή της όσφρησης)
  • Πήξη αίματος (εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και πνευμονική εμβολή)

Αιτίες Επεξεργασία

Ένα άρθρο ανασκόπησης του Μαρτίου 2021 ανέφερε τις ακόλουθες παθοφυσιολογικές διεργασίες ως τις κυρίαρχες αιτίες του μακροχρόνιου COVID: [27]

  • άμεση τοξικότητα σε ιστούς μολυσμένους με ιούς, ιδιαίτερα στους πνεύμονες.
  • συνεχιζόμενη φλεγμονή λόγω απορρύθμισης του ανοσοποιητικού συστήματος μετά τη μόλυνση.
  • αγγειακός τραυματισμός και ισχαιμία που προκαλείται από Θρομβοφιλία ή προκαλείται από τον ιό (τάση από εσωτερικούς θρόμβους) ή/και θρομβώσεις (εσωτερικοί θρόμβοι αίματος).
  • εξασθενημένη ρύθμιση του συστήματος ρενίνης-αγγειοτενσίνης που σχετίζεται με την επίδραση του SARS-CoV-2 στον ιστό που φέρει ACE2.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. «Lingering Symptoms: Researchers Identify Over 50 Long-Term Effects of COVID-19». SciTechDaily (Houston Methodist). 1 September 2021. https://scitechdaily.com/lingering-symptoms-researchers-identify-over-50-long-term-effects-of-covid-19/. Ανακτήθηκε στις 21 September 2021. 
  2. Lopez-Leon, Sandra; Wegman-Ostrosky, Talia; Perelman, Carol; Sepulveda, Rosalinda; Rebolledo, Paulina A.; Cuapio, Angelica; Villapol, Sonia (9 August 2021). «More than 50 long-term effects of COVID-19: a systematic review and meta-analysis». Scientific Reports 11 (1): 16144. doi:10.1038/s41598-021-95565-8. ISSN 2045-2322. PMID 34373540. Bibcode2021NatSR..1116144L. 
  3. «Long Covid: Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα του συνδρόμου – Πότε εμφανίζεται». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. 1 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2022. 
  4. «Long Covid: Αυτά είναι τα συμπτώματα - Κόπωση, αδυναμία άσκησης, δυσκολία στην αναπνοή». The TOC. 1 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2022. 
  5. «A clinical case definition of post COVID-19 condition by a Delphi consensus, 6 October 2021». www.who.int. 
  6. Soriano, Joan B.; Murthy, Srinivas; Marshall, John C.; Relan, Pryanka; Diaz, Janet V. (21 December 2021). «A clinical case definition of post-COVID-19 condition by a Delphi consensus». The Lancet Infectious Diseases. doi:10.1016/S1473-3099(21)00703-9. PMID 34951953. PMC 8691845. https://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(21)00703-9/abstract. 
  7. «Chronic COVID syndrome: Need for an appropriate medical terminology for long-COVID and COVID long-haulers». Journal of Medical Virology 93 (5): 2555–56. May 2021. doi:10.1002/jmv.26624. PMID 33095459. 
  8. «Long-Term Effects of COVID-19». Centers for Disease Control and Prevention. 13 November 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/long-term-effects.html. Ανακτήθηκε στις 27 November 2020. 
  9. «Overview | COVID-19 rapid guideline: managing the long-term effects of COVID-19 | Guidance | NICE». National Institute for Health and Care Excellence. 18 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2020. 
  10. «Σύνδρομο long covid ή post covid-19: Ποια είναι τα συμπτώματα». iatronet.gr υγεία διατροφή ομορφιά φυσική κατάσταση ειδήσεις. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2022. 
  11. 11,0 11,1 «High-dimensional characterization of post-acute sequelae of COVID-19». Nature 594 (7862): 259–64. June 2021. doi:10.1038/s41586-021-03553-9. PMID 33887749. Bibcode2021Natur.594..259A. 
  12. «COVID-19 and Your Health». Centers for Disease Control and Prevention. 11 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2021. 
  13. «Prevalence of ongoing symptoms following coronavirus (COVID-19) infection in the UK: 1 April 2021». Office for National Statistics. 1 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2021. 
  14. «Incidence, co-occurrence, and evolution of long-COVID features: A 6-month retrospective cohort study of 273,618 survivors of COVID-19». PLOS Medicine 20 (9): e1003773. 28 September 2021. doi:10.1371/journal.pmed.1003773. PMID 34582441. 
  15. «Workshop on Post-Acute Sequelae of COVID-19 (Day 1)». NIH. https://videocast.nih.gov/watch=38878. 
  16. «Center for Post-COVID Care | Mount Sinai - New York». Mount Sinai Health System. 
  17. «Delhi's Post-Covid Clinic For Recovered Patients With Fresh Symptoms Opens». NDTV.com. 
  18. «Post COVID-19 Rehabilitation and Recovery». Lifemark. 
  19. Leviner, Sherry (7 May 2021). «Recognizing the Clinical Sequelae of COVID-19 in Adults: COVID-19 Long-Haulers». The Journal for Nurse Practitioners 17 (8): 946–949. doi:10.1016/j.nurpra.2021.05.003. ISSN 1555-4155. PMID 33976591. 
  20. 20,0 20,1 «Characterizing long COVID in an international cohort: 7 months of symptoms and their impact». EClinicalMedicine 38: 101019. July 2021. doi:10.1016/j.eclinm.2021.101019. PMID 34308300. 
  21. «COVID-19 (coronavirus): Long-term effects». Mayo Clinic. 18 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2020. 
  22. «What are the long-term health risks following COVID-19?». NewsGP. Royal Australian College of General Practitioners (RACGP). 24 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2020. 
  23. «Long-term consequences of COVID-19: research needs». The Lancet. Infectious Diseases 20 (10): 1115–17. October 2020. doi:10.1016/S1473-3099(20)30701-5. PMID 32888409. 
  24. «Chinese study finds most patients show signs of 'long Covid' six months on». South China Morning Post. 10 January 2021. https://www.scmp.com/news/china/science/article/3117141/coronavirus-chinese-study-finds-most-patients-still-show-signs. Ανακτήθηκε στις 11 January 2021. 
  25. Yan, Wudan (26 Νοεμβρίου 2020). «Their Teeth Fell Out. Was It Another Covid-19 Consequence?». 
  26. Guynup, Sharon (29 Δεκεμβρίου 2021). «Can COVID-19 alter your personality? Here's what brain research shows». Science (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2022. 
  27. «Post-acute COVID-19 syndrome». Nature Medicine 27 (4): 601–15. April 2021. doi:10.1038/s41591-021-01283-z. PMID 33753937. 

Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία