Μαλίκ Σαχ (σουλτάνος του Ρουμ)
Ο Μαλίκ Σαχ[1] (παλαιά τουρκικά της Ανατολίας:مَلِك شاه· περσικά: ملک شاه· τουρκικά: Melikşah) ήταν σουλτάνος των Σελτζούκων, ο οποίος ηγεμόνευσε το Σουλτανάτο του Ρουμ μέχρι το 1116, διαδεχόμενος τον Κιλίτζ Αρσλάν Α΄ το 1107.[2]
| Μαλίκ Σαχ | |
|---|---|
Σαχανσάχ (σάχης των σάχηδων) | |
| Προκάτοχος | Κιλίτζ Αρσλάν Α΄ (πατέρας του) |
| Θάνατος | 1117 |
| Οίκος | Σελτζούκοι |
| Θρησκεία | Ισλάμ |
| Εθνικότητα | Σελτζούκος Τούρκος |
| δεδομένα () | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ήταν πρωτότοκος γιος του σουλτάνου Κιλίτζ Αρσλάν. Η ακριβής ημερομηνία της γέννησής του δεν είναι γνωστή, αλλά πιθανολογείται ως χρονιά το 1096. Μετά το θάνατο του πατέρα στην εκστρατεία της Μοσούλης, ο Μαλίκ Σαχ αιχμαλωτίστηκε από τον σουλτάνο Μουχάμαντ Α΄ Ταπάρ της Σελτζουκικής Αυτοκρατορίας και κρατήθηκε φυλακισμένος στο Ισπαχάν.[3] Το 1110 απέδρασε και ξεκίνησε προσπάθεια ανασύστασης του σελτζουκικού κράτους του Ρουμ, κάνοντας πρωτεύουσα το Ικόνιο και επιχειρώντας να ανακαταλάβει εδάφη, που κατείχε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Οι Σελτζούκοι, μετά από πολλές ήττες κατά τη διάρκεια της Α΄ Σταυροφορίας, είχαν αποδυναμωθεί. Ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός, που είχε εξασφαλίσει από το 1108 τη βυζαντινή κυριαρχία στα εδάφη της Μικρής Αρμενίας στην Κιλικία,[2] οργάνωσε εκστρατεία εναντίον του σουλτάνου Μαλίκ Σαχ και τον νίκησε επανειλημμένα. Ο σουλτάνος δήλωσε υποταγή, φιλώντας το γόνατο του Βυζαντινού αυτοκράτορα. Επίσης, εξαναγκάστηκε να υπογράψει συνθήκη ειρήνης, αναγνωρίζοντας την επιστροφή στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία όσων εδαφών κατείχαν οι Σελτζούκοι από τότε που ο Ρωμανός Δ΄ Διογένης είχε ηττηθεί, δηλαδή σχεδόν όλη τη Μικρά Ασία.[4]
Το 1117 ο Μαλίκ Σαχ δολοφονήθηκε από τον αδελφό του Μεσούντ Α΄, με αποτέλεσμα η συνθήκη να μην ισχύσει.[4] Σύμφωνα με την Άννα Κομνηνή, ο Μαλίκ Σαχ (Σαϊσάν) βρισκόταν με τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄, έχοντας συνομολογήσει την ειρήνη, όταν έφτασε μια είδηση για εναντίον του συνωμοσία από το νόθο αδελφό του, Μασούντ, και μερικούς αξιωματούχους στο Ικόνιο. Ο σουλτάνος αποφάσισε να αναχωρήσει αμέσως, παρά τη συμβουλή του Βυζαντινού αυτοκράτορα να παραμείνει εκεί μέχρι να έχει καλύτερη πληροφόρηση και να προετοιμαστεί κατάλληλα. Απέρριψε, επίσης, πρόταση να τον συνοδεύσει Βυζαντινή φρουρά, για την προστασία του από τους συνωμότες. Ο Μαλίκ Σαχ -σύμφωνα πάντα με τη διήγηση της Κομνηνής- συνελήφθη από τους συνομώτες (1116), αρχικά τυφλώθηκε και κατόπιν στραγγαλίστηκε (1117).[5]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Στην Ιστορία του Παπαρρηγόπουλου επισημαίνεται ότι κατονομαζόταν λανθασμένα από τους Βυζαντινούς ως Σαϊσσάς, ενώ αυτό δεν ήταν το όνομά του, αλλά παραφθορά της προσωνυμίας που είχε ως «σαχανσάχ= σάχος των σάχων» (βλ. παρακάτω, Παπαρρηγόπουλος 1932), δηλαδή βασιλεύς των βασιλέων, αυτοκράτορας (στα περσικά: شاهنشاه· στα τουρκικά: Şahinşah). Επίσης, στον Παπαρρηγόπουλο αναφέρεται ως Μαλέκ-σαχ (του Ικονίου).
Το Μαλίκ ή Μελίκ, Μελίκης κ.λπ., προέρχεται από τα αραβικά και σημαίνει πρίγκιπας, ηγεμόνας· βλ. Αλέξιος Γ.Κ. Σαββίδης, «Οι Βυζαντινοί απέναντι στους λαούς του ανατολικού και του βαλκανικού κόσμου (με έμφαση στα τουρκόφωνα φύλα)», στον τόμο: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Βυζαντινό κράτος και κοινωνία: σύγχρονες κατευθύνσεις της έρευνας. Αθήνα: ΕΙΕ & Εκδόσεις Ηρόδοτος, 2003, σελ. 138. ISBN 960-8256-45-3. - ↑ 2,0 2,1 Λουγγής, Τηλέμαχος (1989). Επισκόπηση βυζαντινής ιστορίας, 324-1204. Σύγχρονη Εποχή. σελ. 271. ISBN 960-224-104-7.
- ↑ (Τουρκικά) Muharrem Kesik, «Melikşah», Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 29 (2004).
- ↑ 4,0 4,1 Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος (1932). Iστορία του ελληνικού έθνους: από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1930. 5. (Μετά προσθηκών, σημειώσεων και βελτιώσεων […] υπό Παύλου Καρολίδου). Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Ελευθερουδάκη. σελ. 104.
- ↑ Κομνηνή, Άννα (1991). Αλεξιάς. B΄. Μετάφραση: Αλόη Σιδέρη. Αθήνα: Άγρα. σελίδες 225–227.
