Άννα Κομνηνή

Βυζαντινή ιστοριογράφος, κόρη του Αλεξίου Α' Κομνηνού

Η Άννα Κομνηνή (1 Δεκεμβρίου 10831153) ήταν Βυζαντινή πριγκίπισσα, ιστορικός και ιατρός, από τις σημαντικότερες μορφές της πνευματικής ζωής της αυτοκρατορίας κατά τον 12ο αιώνα, κόρη και πρωτότοκο παιδί του Βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού και της αυτοκράτειρας Ειρήνης Δούκαινας. Θεωρείται η πρώτη γυναίκα ιστορικός[5][6][7][8][9] Στο ιστορικό της έργο Αλεξιάς καθρεφτίζεται η μεγάλη παιδεία της, η αρχαιομάθειά της, η εξοικείωσή της με την Αγία Γραφή και προπαντός η αφοσίωση και ο θαυμασμός της για τον πατέρα της.[10]

Άννα Κομνηνή
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1  Δεκεμβρίου 1083 (unspecified calendar, assumed Julian)[1]
Κωνσταντινούπολη
Θάνατος1153 (περίπου) ή 1154[2]
Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςμεσαιωνική ελληνική γλώσσα
αρχαία ελληνικά[3]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιστορικός
συγγραφέας[2]
Αξιοσημείωτο έργοΑλεξιάδα
Οικογένεια
ΣύζυγοςΝικηφόρος Βρυέννιος ο Νεότερος (από 1097)
ΤέκναΑλέξιος Βρυέννιος
ΓονείςΑλέξιος Α΄ Κομνηνός[4][1] και Ειρήνη Δούκαινα
ΑδέλφιαΜαρία Κομνηνή
Ιωάννης Β΄ Κομνηνός
Ανδρόνικος Κομνηνός (γιος του Αλέξιου Α΄)
Ισαάκιος Κομνηνός
Ευδοκία Κομνηνή
Θεοδώρα Κομνηνή
ΟικογένειαΔυναστεία Κομνηνών
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικά στοιχεία Επεξεργασία

Γεννήθηκε την 1η Δεκεμβρίου του 1083 στην Πορφύρα, το δωμάτιο στο ανάκτορο της Κωνσταντινούπολης όπου γεννιούνταν τα παιδιά των αυτοκρατόρων και έτυχε επιμελέστατης μόρφωσης και παιδείας.[11] Το 1091 μνηστεύθηκε τον Κωνσταντίνο Δούκα, γιο του αυτοκράτορα Μιχαήλ Ζ΄ ενώ, μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου Δούκα, το 1097, παντρεύτηκε τον Νικηφόρο Βρυέννιο.

Όταν το 1118 πέθανε ο πατέρας της, οργάνωσε συνωμοσία κατά του νόμιμου διάδοχου, του αδελφού της Ιωάννη, η οποία απέτυχε εξαιτίας της άρνησης του συζύγου της να πάρει μέρος σε αυτήν.

Η ιστορικός Επεξεργασία

Το 1137, μετά τον θάνατο του συζύγου της Νικηφόρου Βρυέννιου, αποσύρεται στην Αγία Μονή της Κεχαριτωμένης, στην Κωνσταντινούπολη, όπου και συνέγραψε μεταξύ του 1137 και του 1148 την Αλεξιάδα, σε 15 βιβλία (κεφάλαια). Στο έργο της κατέγραψε την ιστορία του πατέρα της Αλεξίου Α΄ μεταξύ 1069 και 1118. Η γλώσσα και η μορφή του κειμένου αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του αττικισμού. Το έργο της αποτελεί σημαντική πηγή για την Α΄ Σταυροφορία και είναι επίσης πολύτιμο για τις γεωγραφικές και τοπογραφικές πληροφορίες που περιέχει.

Πέθανε μετά το 1148, αλλά άγνωστο ακριβώς πότε. Από την Αλεξιάδα φαίνεται ότι ζούσε μέχρι και το 1148, οπότε είναι πιθανό ότι πέθανε λίγο αργότερα, το 1149 ή το 1153 ή το 1154. Τάφηκε κοντά στον πατέρα της, στη Μονή Παμμακάριστου.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης είχε αφιερώσει στην Άννα Κομνηνή το ομώνυμο ποίημα, δημοσιευμένο το 1920.

Οικογένεια Επεξεργασία

Παντρεύτηκε τον Νικηφόρο Βρυέννιο τον νεότερο και είχε τέκνα:

  • Αλέξιος π. 1102 - π. 1161/67, μέγας δούκας (ναύαρχος).
  • Ιωάννης π. 1103 - μετά το 1173.
  • Ειρήνη π. 1105 - ; .
  • Μαρία π. 1107 - ; .

Τα τέκνα της είχαν το επώνυμο (Κομνηνός) Βρυέννιος, όπως και η Άννα είχε το επώνυμο (Δούκαινα) Κομνηνή.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 «Анна Комнена» (Ρωσικά)
  2. 2,0 2,1 «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  3. CONOR.SI. 50236259.
  4. 4,0 4,1 «Анна» (Ρωσικά)
  5. Johnson Lewis, Jone (3 Φεβρουαρίου 2019). «Anna Comnena (Komnene): First Woman Known to Have Written History». ThoughtCo (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2019. 
  6. Constandinides, Maria (15 Μαρτίου 2017). «Anna Komnene – the First Female Historian». Windy City Greek (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  7. Wei, Shu-Yen (7 Μαρτίου 2013). «Meet Anna Comnena, the First Female Historian». mic.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2019. 
  8. «Ἄννα Κομνηνή, Historian and Princess of Byzantine Empire». geni_family_tree. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2019. 
  9. Down, Jim (9 Φεβρουαρίου 2002). «Anna Comnena the first female historian». www.newsfinder.org (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2019. 
  10. Σιδέρη, Αλόη (2005) [1990]. Αλεξιάς. Αθήνα: Άγρας. σελ. 31 και εξής. ISBN 978-960-325-336-5. 
  11. Σιδέρη, Αλόη (2005). Αλεξιάς. Αθήνα: Άγρας. σελ. 230. ISBN 978-960-325-336-5. 

Πηγές Επεξεργασία

  • Βαρζός, Κωνσταντίνος (1984). Η Γενεαλογία των Κομνηνών (PDF). A. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών. OCLC 834784634. , 176-197.
  • Les Belles Lettres, Anne Comnène, Παρίσι, 2006
  • Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μτφρ. Ευγένιος Πιερρής, εκδ. Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.58-59
  • Σ. Αντωνιάδη, «Ἡ περιγραφὴ στὴν Ἀλεξιάδα. Πῶς ἡ " Ἄννα Κομνηνὴ βλέπει καὶ ζωγραφίζει πρόσωπα καὶ χαρακτῆρες», Ἑλληνικὰ 5 (1932) 255-276.
  • Της Ιδίας, «Νεοελληνικὰ στοιχεῖα στὰ ἑπτὰ πρῶτα βιβλία τῆς Ἀλεξιάδος», Εἰς μνήμην Σπυρίδωνος Λάμπρου, Ἀθήνα 1935, 370-374.
  • X. Χαριτωνίδης, «Παρατηρήσεις κριτικαὶ καὶ γραμματικαὶ εἰς Ἄνναν Κομνηνήν», Πραγματεῖαι τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν 15 (1951) 1- 146.
  • R. Katičič, «Ἄννα ἡ Κομνηνὴ καὶ ὁ Ὄμηρος», ΕΕΒΣ 27 (1957) 213-223.
  • Του Ιδίου, «Ἡ ἀρχαιομάθεια καὶ τὸ ἐπικὸν πνεῦμα εἰς τὴν Ἀλεξιάδα τῆς Ἄννης Κομνηνῆς», ΕΕΒΣ 29 (1959) 81-86.
  • Ε.Λ. Βρανούση, Κομισκόρτης ὁ ἐξ Ἀρβάνων. Σχόλια εἰς χωρίον τῆς Ἄννης Κομνηνῆς, ’Ιωάννινα 1962.
  • Δ.Κ. Μιχαηλίδης, «Τζάγγρα. Χωρίον τῆς Ἀλεξιάδος (X 8, 6) εἰς ἔμμετρον παράφρασιν», ΕΕΒΣ 35 (1966-1967) 136-140.
  • A. Καμπύλης, «Ἄννα Κομνηνή, Ἀλεξιάς. Προβλήματα ἀποκαταστάσεως τοῦ κειμένου», Πρακτικὰ τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν 68 (1993) 216-246.

Νεοελληνικές μεταφράσεις Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία