Μαξιμιλιάν ντε Μπετύν (δούκας του Συλί)
Ο Μαξιμιλιάν ντε Μπετύν, δούκας του Συλί, (γαλλικά: Maximilien de Béthune, duc de Sully), (13 Δεκεμβρίου 1560 - 22 Δεκεμβρίου 1641) ήταν ευγενής, στρατιωτικός, πολιτικός, Ουγενότος συναγωνιστής, πιστός σύμβουλος και υπουργός των Οικονομικών του Ερρίκου Δ' της Γαλλίας.
Οι ιστορικοί τονίζουν το ρόλο του Συλί στην οικοδόμηση ενός ισχυρού κεντρικού διοικητικού συστήματος στη Γαλλία και στις εξαιρετικά αποτελεσματικές νέες διοικητικές τεχνικές που εφάρμοσε και βοήθησαν στην ανόρθωση της Γαλλίας μετά τους Θρησκευτικούς πολέμους (1562–1598). Στον Συλί, δίπλα στον Ερρίκο Δ', πιστώνεται ο επιτυχής μετασχηματισμός της Γαλλίας μεταξύ του 1598 και του 1610, με τον οποίο επωφελήθηκε η γεωργία και το εμπόριο και διατηρήθηκε η ειρήνη και η εσωτερική τάξη.
Αντικείμενο ιστορικής μελέτης έχει επίσης αποτελέσει ο νεο-στωικισμός του και οι ιδέες του σχετικά με την αρετή, τη σύνεση και την πειθαρχία. [10]
Έφερε επίσης τους τίτλους του μαρκησίου του Ρονί και Νοζάν, του κόμη του Μυρέ και Βιλμπόν, καθώς και του υποκόμη του Μω.
Βιογραφία Επεξεργασία
Τα πρώτα χρόνια Επεξεργασία
Γεννήθηκε στο κάστρο του Ρονί κοντά στη Μαντ-λα-Ζολί από κλάδο του οίκου των Μπετύν, μια οικογένεια ευγενών που προέρχονταν από το Αρτουά. Ανατράφηκε στο πνεύμα της Μεταρρύθμισης, ήταν ένας Ουγενότος. Το 1571, στην ηλικία 11 ετών, ο Μαξιμιλιάν παρουσιάστηκε στον Ερρίκο της Ναβάρας και παρέμεινε μόνιμα συνδεδεμένος με τον μελλοντικό βασιλιά της Γαλλίας, ο οποίος τον έστειλε στο Παρίσι για να σπουδάσει στο Κολέζ ντε Μπουργκόνι. Γλύτωσε τη σφαγή κατά τη Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, καθώς διέφυγε διακριτικά κρατώντας ένα καθολικό βιβλίο των ωρών. Σπούδασε μαθηματικά και ιστορία στην αυλή του Ερρίκου της Ναβάρας.[11]
Συμπολεμιστής του Ερρίκου Επεξεργασία
Με την αναζωπύρωση του εμφυλίου πολέμου το 1575, στρατολογήθηκε στον προτεσταντικό στρατό. Το 1576 συνόδευσε τον νεώτερο αδελφό του βασιλιά Ερρίκου Γ', τον δούκα του Ανζού, που είχε προσχωρήσει στους εξεγερμένους Ουγενότους, σε μια αποστολή στην Ολλανδία για να ανακτήσει την περιοχή του Ροσνί, αλλά η αποστολή απέτυχε και ο Συλί προσχώρησε για μικρό διάστημα στον Πρίγκιπα της Οράγγης. Αργότερα, όταν ενώθηκε με τις δυνάμεις του Ερρίκου της Ναβάρας στη Γκιγιένη, επέδειξε γενναιότητα και ιδιαίτερη ικανότητα ως στρατιωτικός. Το 1583 ενήργησε ως ειδικός απεσταλμένος του Ερρίκου στο Παρίσι και κατά τη διάρκεια μιας ανάπαυλας των Θρησκευτικών πολέμων παντρεύτηκε μία πλούσια κληρονόμο, την Αν ντε Κουρτεναί, που πέθανε όμως πέντε χρόνια αργότερα.[12]
Κατά τη νέα ανανέωση του εμφυλίου πολέμου, ο Συλί επανήλθε στον Ερρίκο της Ναβάρας και στη μάχη του Ιβρύ (1590) τραυματίστηκε σοβαρά. Συμβούλευσε τον Ερρίκο να μεταστραφεί στον Ρωμαιοκαθολικισμό (όπως και συνέβη στις 25 Ιουλίου 1593), αλλά αρνήθηκε σθεναρά να γίνει ο ίδιος καθολικός. Η διαδοχή του Ερρίκου Δ' στο θρόνο της Γαλλίας το 1589 ακολουθήθηκε από τετραετή πόλεμο, μέρος των Θρησκευτικών πολέμων. Όταν εδραιώθηκε η νομιμότητά του, περίπου το 1594, ο πιστός Συλί έλαβε ως ανταμοιβή πολυάριθμα κτήματα και τίτλους.[12]
Ο Συλί στην εξουσία Επεξεργασία
Όταν το 1594 ο Ερρίκος Δ' ανέλαβε την εξουσία, η Γαλλία βρισκόταν στα πρόθυρα της οικονομικής καταστροφής. Παντού υπήρχαν ερείπια και τα περισσότερα ζώα είχαν εξοντωθεί ώστε δεν ήταν δυνατό να καλλιεργηθούν τα κτήματα. Στις πόλεις ο πληθυσμός είχε ελαττωθεί σε ορισμένες περιπτώσεις στο ένα τρίτο και τα οικονομικά του βασιλείου ήταν σε αξιοθρήνητη κατάσταση. Για την ανόρθωση της Γαλλίας, ο Ερρίκος Δ' βασίστηκε στο σύντροφο και φίλο του Συλί, ο οποίος ήταν προικισμένος με εκτελεστικές ικανότητες, με αυτοπεποίθηση, με αγάπη για δουλειά και πάνω απ 'όλα με βαθιά αφοσίωση στον κύριό του.
Ο Συλί είχε κάτι περισσότερο από ιδιοφυΐα. Είχε ευθυκρισία, τιμιότητα και μεγάλη εργατικότητα. Εργαζόταν ακατάπαυστα από τις 4 το πρωί έως τις 10 το βράδυ, με μικρά διαστήματα ανάπαυσης. Αρνήθηκε να μεταστραφεί στον καθολικισμό ακόμη και αφού ο βασιλιάς άλλαξε θρησκεία. Ο Συλί ήταν εργατικός και αποτελεσματικός στη δουλειά του και οικονόμος έως τη φιλαργυρία. Στάθηκε αμείλικτος προς τους φοροεισπράκτορες και τους κρατικούς ταμίες που χρησιμοποιούσαν τα πόστα τους για προσωπικό πλουτισμό. Όταν ανέλαβε τα οικονομικά είχε βρει σχεδόν τριακόσια εκατομμύρια χρέη και κατόρθωσε να φέρει το ισοζύγιο και να δημιουργήσει πλεόνασμα.
Για να επανορθώσει τις καταστροφές του πολέμου επιδιόρθωσε τους δημόσιους δρόμους πλαισιώνοντάς τους με φτελιές, επιδιόρθωσε τις γέφυρες, ολοκλήρωσε στο Παρίσι τη Νέα γέφυρα, σχεδίασε δίκτυο καναλιών, αποκατέστησε την ασφάλεια στην ύπαιθρο με τον αφοπλισμό των ληστών των δρόμων, απαγόρευσε την καταστροφή των δασών, κήρυξε ακατάσχετα τα ζώα και τα εργαλεία των χωρικών, υποχρέωσε τους άρχοντες να φονεύουν κάθε τρίμηνο τους λύκους και τα άλλα άγρια ζώα που είχαν φθάσει να κυκλοφορούν μέσα στους δρόμους, ίδρυσε ιπποφορβεία, αναδιοργάνωσε τη δασική διοίκηση, αποξήρανε έλη και προώθησε τη γεωργία.[13] Βοήθησε επίσης τον βασιλιά να πατάξει σε όλο το βασίλειο τις εξεγέρσεις των ευγενών, είτε ήταν Ρωμαιοκαθολικοί είτε Προτεστάντες, γεγονός που τον έκανε αντιπαθή και στους μεν και στους δε.
Στάθηκε όμως αντίθετος στην αποικιακή πολιτική του βασιλιά ως ασυμβίβαστη με τα γαλλικά συμφέροντα και στα ταξίδια στον Καναδά του Σαμουέλ ντε Σαμπλαίν. Ο Συλί δεν είχε εμπιστοσύνη στη βιομηχανία, όπως και σε κανένα νεωτερισμό. Ήταν αντίθετος προς τις βιομηχανίες πολυτελείας που ίδρυσε όμως κατόπιν επιμονής του προοδευτικού Ερρίκου Δ'.
Τα τελευταία χρόνια Επεξεργασία
Ο πολιτικός ρόλος του Συλί τελείωσε με τη δολοφονία του Ερρίκου Δ' στις 14 Μαΐου 1610. Ο βασιλιάς είχε βγει για να επισκεφθεί τον άρρωστο Συλί στο μέγαρο που φέρει ακόμη το όνομά του, όταν δέχθηκε την επίθεση του φανατικού καθολικού Φρανσουά Ραβαγιάκ.
Με την πρώτη σύζυγό του, ο Συλί είχε έναν γιο, τον Μαξιμιλιάν, μαρκήσιο του Ρονί (1587-1634). Με τη δεύτερη σύζυγό του, Ρασέλ ντε Κοκμπεφιλέ, την οποία παντρεύτηκε το 1592 και που έγινε Προτεστάντισσα για να τον ευχαριστήσει, είχε εννέα παιδιά.
Το αξίωμα του στρατάρχη της Γαλλίας του προσφέρθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1634. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε κυρίως στη Βιλμπόν, το Ρονί και στο κάστρο του Συλί.Πέθανε στη Βιλμπόν στην ηλικία των 81 ετών.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2014.
- ↑ (Αγγλικά) SNAC. w64f22p3. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. sully-maximilien. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2020.
- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mzk2016930967. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
- ↑ 8,0 8,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mzk2016930967. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
- ↑ James A. Moncure, ed. Research Guide to European Historical Biography: 1450–Present (4 vol 1992); 4:1812–1822
- ↑ André Duchesne, Histoire généalogique de la Maison de Béthune, Paris, 1639.
- ↑ 12,0 12,1 . «en.wikisource/Britannica/Sully».
- ↑ Αντρέ Μωρουά, Η ιστορία της Γαλλίας, τομ. 1 σελ.164