Μεδεών Φωκίδας

Ο Μεδεώνας ήταν παραθαλάσσια πόλη της αρχαίας Φωκίδας^[1] στον όρμο του Αγίου Σπυρίδωνα στα βόρεια παράλια του Κορινθιακού κόλπου,περιοχή της κοινότητας Στειρίου Βοιωτίας.Στην τοποθεσία αυτή είναι εγκατεστημένο το εργοστάσιο Αλουμίνιο της Ελλάδος Β.Ε.Α.Ε.

Ο οικισμός

Τα σκαλοπάτια του πύργου

Η πόλη ήταν κτισμένη στη νότια πλευρά του όρους Σκάρτζη (Σκαριτσά) στη θέση Κονάκια Παληομελισσιού περιοχή του Στειρίου και έλεγχε τα τρία φυσικά περάσματα που οδηγούσαν στην ενδοχώρα .Στη πόλη υπάρχει τετράγωνος πύργος διαστάσεων 5,5 Χ 5,5 μ.,κτισμένος σύμφωνα με το ορθογώνιο σύστημα τοιχοδομίας.Στο εσωτερικό του φέρει κλίμακα με τέσσερα σκαλοπάτια που οδηγούν σε επίπεδη επιφάνεια , απ΄όπου θα γινόταν κατά πάσα πιθανότητα σηματοδοσία με την ακρόπολη του Μεδεώνα.Τα οικιστικά κατάλοιπα που υπάρχουν , είναι ορθογώνια και μακρόστενα σπίτια, έχουν μία πόρτα και ορισμένα διατηρούν τοίχους σε αρκετό ύψος. Ο Μεδεώνας ήταν μία από τις πόλεις που κατέστρεψε ο Περσικός στρατός του Ξέρξη στο πέρασμά του από την Φωκίδα.^[2] Το σημαντικότερο ιστορικό στοιχείο για τον αρχαίο Μεδεώνα είναι η επιγραφή^[3] που βρήκε ο Γάλλος αρχαιολόγος Μπωντουέν, αναφερόμενη στην ένωση της Στείριδας με τον Μεδεώνα και το δημοσίευσε το 1881. Πρόκειται για μια ισότιμη πολιτική και θρησκευτική ένωση που έγινε γύρω στο 200 π.Χ. Σε μετάφραση, το αρχαίο κείμενο έχει ως εξής:

Ο θεός δίνει καλή τύχη. Όταν ήταν στρατηγός των Φωκέων ο Ζεύξιος τον έβδομο μήνα, έγινε συμφωνία ανάμεσα στην πόλη των Στειρίων και την πόλη των Μεδεωνίων. Οι Στείριοι και οι Μεδεώνιοι είχαν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα έχοντες τα ιερά, την εξοχή, τα λιμάνια, όλα ελεύθερα γι΄αυτούς. Ας είμαστε όλοι εμείς δηλ. οι Μεδεώνιοι ίσοι και όμοιοι με όλους τους Στειρίους και να συμμετέχουμε στην εκκλησία του δήμου και να εξουσιάζουμε μαζί με τους Στειρίους και να δικάζουμε στις δίκες που γίνονται σε όλες τις πόλεις τους ενήλικες. Ας προΐσταται κι ένας ιεροταμίας από τους Μεδεωνίους, αυτός που θυσιάζει στους πατροπαράδοτους θεούς των Μεδεωνίων. Ας μην είναι αναγκαίο να συμμετέχουν στις δημόσιες λειτουργίες στο Στείρι όσοι Μεδεώνιοι έχουν γίνει άρχοντες στην πόλη τους, ξενοδίκες, πρακτήρες, τεχνίτες, ιερείς, ιεράρχες και από τις γυναίκες όσες ήσαν ιέρειες, εάν τυχόν δεν το επιθυμούν με τη θέλησή τους. Ας προΐστανται από τους Μεδεωνίους και τους Στειρίους όσοι δεν έχουν αξιώματα και να χρησιμοποιούν(λειτουργούν)τα ιερά όπως ορίζει ο νόμος. Και η χώρα τόσο των Μεδεωνίων όσο και Στειρίων να είναι κοινή σε όλους. Να συμμετέχουν από κοινού σε όλες τις θυσίες, να μην είναι δυνατόν να αποσχιστούν από την συμμαχία, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος. Στην περίπτωση δε που κάποιος από τους δύο δεν μείνει πιστός στους όρους της συνθήκης, να πληρώσει δέκα τάλαντα πρόστιμο. Να γραφτεί η συμφωνία σε στήλη και να αφιερωθεί στο Ιερό της Αθηνάς. Να δοθεί η συμφωνία σφραγισμένη και σε ιδιώτες, μάλιστα στον Θράσωνα τον Λιλέα, μάρτυρες...(ακολουθούν τα ονόματα ενός Ελατέα, ενός Λιλέα, γιου του Θράσωνα που θα φύλαγε την ομολογία σφραγισμένη και ενός από την Τιθορέα).

Στη συμφωνία τους αυτή οι δυο πόλεις ορίζουν να είναι η Στείριδα η έδρα των αρχών και ο Μεδεώνας το επίνειο και ο φρουρός του δρόμου της Κλεισούρας. Όταν την επισκέφθηκε ο Παυσανίας και αργότερα κατοικούνταν μόνο ο παραθαλάσσιος χώρος στην θέση που είναι κτισμένο το εργοστάσιο Αλουμίνιο της Ελλάδος.

Οι κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι και θέσεις του Μεδεώνα

Κήρυξη ιστορικών διατηρητέων μνημείων.α) Τα ερείπια της βυζαντινής εκκλησίας στη θέση Πύργος - Μετόχι Οσίου Λουκά και β) Το παρεκκλήσιον «Άγιος Σπυρίδων» στη θέση Μετόχι Οσίου Λουκά.(ΦΕΚ 32/Β/28.01.1963)

Κήρυξη θέσης Φαρυγγίου Άκρου ως αρχαιολογικού χώρου.(ΦΕΚ 603/Β/22.05.2001)

Η ακρόπολη του Μεδεώνα

Οχυρωματικό τμήμα τείχους

Η ακρόπολη του Μεδεώνα βρίσκεται πάνω στον λόφο των Αγίων Θεοδώρων.^[4] Από το οχυρωματικό τείχος που περιβάλει την ακρόπολη σώζεται ένα κομμάτι στα βόρεια ,στα ανατολικά δεν επεκτείνεται πολύ γιατί ακουμπά σε απόκρημνο βράχο ,στα νότια δεν έχει τείχος γιατί η πλαγιά είναι απόκρημνη και καταλήγει στην θάλασσα ,ενώ στα δυτικά σώζεται μικρό μέρος.Το 1940 ο Γάλλος αρχαιολόγος Amardy ταύτισε τα αρχαία κατάλοιπα με την αρχαία πόλη Μεδεών.

Ανασκαφές

Η πρώτη ανασκαφή στην περιοχή έγινε το 1907 από τον Έλληνα αρχαιολόγο Γ. Σωτηριάδη και έφερε στο φως τμήμα μυκηναϊκού νεκροταφείου στη βορειοανατολική πλαγιά. Με την εγκατάσταση του εργοστασίου Αλουμίνιο της Ελλάδος Β.Ε.Α.Ε. στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ξεκίνησε πάλι αρχαιολογική έρευνα και έγιναν σωστικές ανασκαφές, από την ελληνική αρχαιολογική υπηρεσία και την γαλλική αρχαιολογική σχολή. Οι ανασκαφές φανέρωσαν οικιστικά κατάλοιπα από την εποχή του χαλκού έως τα ελληνιστικά χρόνια. Η ανασκαφή 270 περίπου τάφων , μυκηναϊκής, γεωμετρικής, αρχαϊκής, κλασικής και ελληνιστικής εποχής έδωσε πάρα πολλά ευρήματα.

Μυθικά πρόσωπα

Ο Μέδων

Γιος του Πυλάδου και της Ηλέκτρας. Ο Μέδων αυτός ταυτίζεται με τον Μεδέωνα, τον επώνυμο ήρωα της πόλεως της Φωκίδας. Κάποιες πηγές γράφουν ότι σκότωσε μαζί με τον αδελφό του τον Ηρακλείδη Αριστόδημο.

Φωτογραφίες

Ακρόπολη Μεδεώνος

Οχυρωματικό τείχος ακρόπολης
Τάφος
Οι Άγιοι Θεόδωροι
Πηγάδι
Οχυρωματικό τείχος ακρόπολης
Οχυρωματικό τείχος ακρόπολης
Τμήμα τείχους
Τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Η ακρόπολη Μεδεώνος, στη κοινότητα Στειρίου Βοιωτίας
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Ακρόπολη Μεδεώνος,οχυρωματικό τμήμα τείχους
Τάφος στην ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Τάφος στην ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Τάφος στην ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Τάφος στην ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Τάφος στην ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Τάφος στην ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Τάφος στην ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Τάφος στην ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου
Ακρόπολη Μεδεώνος στη κοινότητα Στειρίου,τμήμα οχυρωματικού τείχους

Πηγές

Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

Παραπομπές

↑ Βικιθήκη Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά.[6] κεῖται μὲν δὴ ἡ πόλις κατὰ Μεδεῶνος τὰ ἐρείπια: ἐδήλωσα δὲ ἀρχομένης τῆς ἐς Φωκέας ἐς τὸ ἱερὸν ἀσεβῆσαι τὸ ἐν Δελφοῖς .
↑ Βικιθήκη, Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων τὰς δὲ αὐτῶν ἡ στρατιὰ καταπρήσασα ἡ μετὰ Ξέρξου γνωριμωτέρας ἐς τὸ Ἑλληνικὸν ἐποίησεν, Ἐρωχὸν καὶ Χαράδραν καὶ Ἀμφίκλειαν καὶ Νεῶνας καὶ Τεθρώνιον καὶ Δρυμαίαν. αἱ δὲ ἄλλαι πλήν γε δὴ Ἐλατείας τὰ πρότερα οὐκ ἐπιφανεῖς ἦσαν, Τραχίς τε ἡ Φωκικὴ καὶ Μεδεὼν ὁ Φωκικὸς καὶ Ἐχεδάμεια καὶ Ἄμβροσσος καὶ Λέδων καὶ Φλυγόνιον ἔτι καὶ Στῖρις.
↑ Θεός τύχαν αγαθάν. Στραταγέοντος των Φωκέων Ζευξίου μηνός εβδόμου ομολογία τα πόλει Στειρίων και τα πόλει Μεδεωνίων. Συμπολίτευσαν Στείριοι και Μεδεώνιοι έχοντες ιερά, πόλιν, χώραν, λιμένας, πάντα ελεύθερα επί τοίσδε: είμεν τους Μεδεωνίους πάντας Στειρίους ίσους και ομοίους και συνεκλησιάζειν και συναρχοστατείσθαι μετά τας πόλιος τας Στειρίων και δικάζειν δίκας τας επί πόλιος πάσας τους ενικομένους ταις αλικίαις. Ιστάνθω δε και ιεροταμίαν εκ των Μεδεωνίων ένα,τον θυσέοντα τας θυσίας τας πατρίους Μεδεωνίοις... μη έστω δε επάναγκες λειτουργείν τους Μεδεωνίους εν Στείρι τας αρχάς, όσοι γεγένηνται εν Μεδεώνι άρχοντες, ξενοδίκαι, πρακτήρες, δαμιουργοί, ιερείς,ιεράρχαι και των γυναικών όσαι ιερητεύκατι, ει μη τις εκών υπομένοι. Ιστάνθων δε εκ των αλειτουργήτων των Μεδεωνίων και εκ των Στιρίων, δαμιουργεόντων δε και τα εν Μεδεώνι ιερά, καθώς ο πολιτικός νόμος κελεύει. Και ταν χώραν ταν Μεδεωνίων είμεν πάσαν Στειρίων και ταν Στειρίαν Μεδεωνίαν, κοινάν πάσαν. Κοινωνεόντων δε οι Μεδεώνιοι ταν θυσίαν ταν εν Στείρι πάσαν και τοι Στείριοι των εν Μεδεώνι πασάν μη εξέστω δε αποπολιτεύσασται τους Μεδεωνίους από των ΣτΕιρίων μηδέ τους Στειρίους από των Μεδεωνίων, οπότεροι δε καμή εμμείνωντι εν γεγραμμένοις, αποτεισάντων τοις εμμεινάντοις αργυρίου τάλαντα δέκα...Γραψάντων Δε ταν ομολογίαν εν στάλαν και αναθέντων εν το ιερόν τας Αθάνας. Θέστων δε ταν ομολογίαν και παρά ιδιώταν εσφραγισμέναν΄ ομολογία παρά Θράσωνα Λιλέα, μάρτυρες...
↑ Ακρόπολη Φωκικού Μεδεώνα _ Φωτογραφίες,Κείμενο:Γεώργιος Αθανασόπουλος

Βιβλιογραφία

Παυσανία « Φωκικά »35,8.
Φώτης Ντάσιος « Έρευνες στη νοτιοανατολική Φωκίδα » Φωκικά Χρονικά Τόμος Ε΄ 1994
Φώτης Ντάσιος « Συμβολή στην τυπογραφία της Αρχαίας Φωκίδας» Φωκικά Χρονικά 4, 1992
Αντωνία Λιβιεράτου "Η θέση του Μεδεώνα στον κόλπο της Αντίκυρας κατά τη μετάβαση από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου"
Ευθύμιος Δάλκας « Λειβαδιά Β, Ιστορικοί περίπατοι στα Δυτικά της^{[νεκρός σύνδεσμος]}» - 1983, σελ.114,115,116,117

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Μεδεών Φωκίδας

https://web.archive.org/web/20100313090416/http://www.greece.strabon.org/cecd/pm_delphes/Medeon/index_el.html

[stir-1] Βικιθήκη Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά.[6] κεῖται μὲν δὴ ἡ πόλις κατὰ Μεδεῶνος τὰ ἐρείπια: ἐδήλωσα δὲ ἀρχομένης τῆς ἐς Φωκέας ἐς τὸ ἱερὸν ἀσεβῆσαι τὸ ἐν Δελφοῖς .

[2] Βικιθήκη, Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων τὰς δὲ αὐτῶν ἡ στρατιὰ καταπρήσασα ἡ μετὰ Ξέρξου γνωριμωτέρας ἐς τὸ Ἑλληνικὸν ἐποίησεν, Ἐρωχὸν καὶ Χαράδραν καὶ Ἀμφίκλειαν καὶ Νεῶνας καὶ Τεθρώνιον καὶ Δρυμαίαν. αἱ δὲ ἄλλαι πλήν γε δὴ Ἐλατείας τὰ πρότερα οὐκ ἐπιφανεῖς ἦσαν, Τραχίς τε ἡ Φωκικὴ καὶ Μεδεὼν ὁ Φωκικὸς καὶ Ἐχεδάμεια καὶ Ἄμβροσσος καὶ Λέδων καὶ Φλυγόνιον ἔτι καὶ Στῖρις.

[3] Θεός τύχαν αγαθάν. Στραταγέοντος των Φωκέων Ζευξίου μηνός εβδόμου ομολογία τα πόλει Στειρίων και τα πόλει Μεδεωνίων. Συμπολίτευσαν Στείριοι και Μεδεώνιοι έχοντες ιερά, πόλιν, χώραν, λιμένας, πάντα ελεύθερα επί τοίσδε: είμεν τους Μεδεωνίους πάντας Στειρίους ίσους και ομοίους και συνεκλησιάζειν και συναρχοστατείσθαι μετά τας πόλιος τας Στειρίων και δικάζειν δίκας τας επί πόλιος πάσας τους ενικομένους ταις αλικίαις. Ιστάνθω δε και ιεροταμίαν εκ των Μεδεωνίων ένα,τον θυσέοντα τας θυσίας τας πατρίους Μεδεωνίοις... μη έστω δε επάναγκες λειτουργείν τους Μεδεωνίους εν Στείρι τας αρχάς, όσοι γεγένηνται εν Μεδεώνι άρχοντες, ξενοδίκαι, πρακτήρες, δαμιουργοί, ιερείς,ιεράρχαι και των γυναικών όσαι ιερητεύκατι, ει μη τις εκών υπομένοι. Ιστάνθων δε εκ των αλειτουργήτων των Μεδεωνίων και εκ των Στιρίων, δαμιουργεόντων δε και τα εν Μεδεώνι ιερά, καθώς ο πολιτικός νόμος κελεύει. Και ταν χώραν ταν Μεδεωνίων είμεν πάσαν Στειρίων και ταν Στειρίαν Μεδεωνίαν, κοινάν πάσαν. Κοινωνεόντων δε οι Μεδεώνιοι ταν θυσίαν ταν εν Στείρι πάσαν και τοι Στείριοι των εν Μεδεώνι πασάν μη εξέστω δε αποπολιτεύσασται τους Μεδεωνίους από των ΣτΕιρίων μηδέ τους Στειρίους από των Μεδεωνίων, οπότεροι δε καμή εμμείνωντι εν γεγραμμένοις, αποτεισάντων τοις εμμεινάντοις αργυρίου τάλαντα δέκα...Γραψάντων Δε ταν ομολογίαν εν στάλαν και αναθέντων εν το ιερόν τας Αθάνας. Θέστων δε ταν ομολογίαν και παρά ιδιώταν εσφραγισμέναν΄ ομολογία παρά Θράσωνα Λιλέα, μάρτυρες...

[4] Ακρόπολη Φωκικού Μεδεώνα _ Φωτογραφίες,Κείμενο:Γεώργιος Αθανασόπουλος

[1]

[2]

[3]

[4]