Μεζράς Σερρών
Συντεταγμένες: 40°57′21.31″N 23°48′52.16″E / 40.9559194°N 23.8144889°E
Το Μεζράς ή Μεράς είναι εγκαταλελειμμένος οικισμός στον σημερινό Δήμο Νέας Ζίχνης της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Διοικητικά, πρόκειται για τον αρχικό οικισμό του μετέπειτα προσφυγικού οικισμού Γλυκοπηγή Σερρών. Βρισκόταν κοντά στις όχθες της πρώην λίμνης Αχινού, σε απόσταση περίπου 6 χλμ. νότια-νοτιοανατολικά του χωριού Θολός Σερρών.[1][2][3]
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΠρόκειται για παλιό οικισμό της οθωμανικής περιόδου και οι πληροφορίες για αυτόν είναι ελάχιστες. Η λέξη μεζράς στην τουρκική γλώσσα σημαίνει πολύ μικρό χωριό ή μικρός οικισμός που είναι μικρότερος από ένα χωριό. Σύμφωνα με τον Σερραίο ιστορικό Πέτρο Σαμσάρη, στην ίδια θέση βρισκόταν κατά τη βυζαντινή περίοδο η μονή της Πέτρας. Για τη συγκεκριμένη μονή κάνει λόγο και ο ιερομόναχος Χριστόφορος Προδρομίτης, βάση πηγών από τις αρχές του 14ου αιώνα, αγνοώντας, όμως, την ακριβή της θέση.[4] Σύμφωνα με τον Σαμσάρη, στο παρελθόν έχουν εντοπιστεί λείψανα θεμελίωσης σε τμήμα πλαγιάς λόφου, ενώ επιφανειακή κεραμική των υστεροβυζαντινών χρόνων και, κυρίως, της οθωμανικής περιόδου, υπάρχει διάσπαρτη σε μεγάλη έκταση.[5]
Ο οικισμός δεν αναφέρεται στις στατιστικές μελέτες του πληθυσμού της Μακεδονίας που συντάχθηκαν κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα. Με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων και την προσάρτηση των εδαφών στην ελληνική επικράτεια, δεν καταγράφηκε στην ελληνική απογραφή του 1913,[6] ούτε προσαρτήθηκε σε κάποια από τις κοντινές κοινότητες Πόρνας (Γάζωρος) και Ζηλιαχώβης (Ζίχνα) κατά τη σύστασή τους το 1920.[7] Σε χάρτη του Καισαροβασιλικού Στρατιωτικού Γεωγραφικού Ινστιτούτου Βιέννης ταυτίζεται με τον οικισμό «Čiganor čiftl.»,[8] ο οποίος σε ελληνικό παράγωγο χάρτη του 1927 από τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, αποδόθηκε ως «Τσιγγάνου τσιφ.».[9] Σε βρετανικούς στρατιωτικούς χάρτες χαρακωμάτων από την περίοδο του Μακεδονικού Μετώπου του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίοι βασίστηκαν σε αεροφωτογραφίες, εμφανίζεται ως μικρό αγρόκτημα (τσιφλίκι) πλησίον της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης - Αλεξανδρούπολης.[10][11]
Με το τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1919-1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923, όταν άρχισαν να καταφθάνουν στην Ελλάδα τα πρώτα κύματα προσφύγων, κύριο μέλημα ήταν η προώθησή τους οπουδήποτε υπήρχε ή μπορούσε να εξευρεθεί δυνατότητα διαμονής, έστω και για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Είναι αρκετές οι περιπτώσεις στη Μακεδονία, όπου οι υπηρεσίες εποικισμού προώθησαν πρόσφυγες προς εγκατάσταση σε εγκαταλελειμμένους οικισμούς.[12][13] Στο Μεζράς, σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, προωθήθηκαν τουλάχιστον 60 οικογένειες προσφύγων.[14] Όμως, εξαιτίας της έλλειψης ευνοϊκών συνθηκών διαβίωσης, δεδομένου ότι ο οικισμός ήταν κατεστραμμένος ήδη πολλά χρόνια πριν, ο προσφυγικός οικισμός δημιουργήθηκε περίπου 4,5 χλμ. βορειότερα, κοντά στο χωριό Θολός. Στην ίδια περιοχή, εγκαταστάθηκαν και όσοι πρόσφυγες είχαν προωθηθεί προς τον εγκαταλελειμμένο οικισμό Τσάνος. Το 1927 ο νέος οικισμός ονομάστηκε Γλυκοπηγή.[15]
Σήμερα, δεν σώζονται ερείπια ή ίχνη του οικισμού και στη θέση του υπάρχουν αγροκτήματα. Η ονομασία Μεράς, έχει επιβιώσει ως μικροτοπωνύμιο της περιοχής.[2][3] Σε μικρή απόσταση προς ανατολικά, βρίσκονται τα ερείπια του εγκαταλελειμμένου Σιδηροδρομικού Σταθμού Νέας Ζίχνης (Μυρρίνης).[16]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Gov.gr - Θέαση». gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 Hellenic Military Geographical Service (HMGS) - Rodolivos.
Μεράς
- ↑ 3,0 3,1 Soviet Military Maps of the World - K-34-120-2 (Ροδολίβος, κλίμακα: 1:50.000, έκδοση: 1986, κατάσταση της περιοχής το 1979) (στα Ρωσικά). Ε.Σ.Σ.Δ.: Military Topographic Directorate, General Staff, Soviet Army. 1986.
- ↑ Προδρομίτης, Χριστόφορος (1904). Προσκυνητάριον της εν Μακεδονία παρά τη πόλει των Σερρών Σταυροπηγιακής Ιεράς Μονής του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Λειψία. σελ. 27. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024.
γ) μονή της πέτρας
- ↑ Σαμσάρης, Πέτρος (2004). Βυζαντινοί τόποι και μνημεία της κάτω κοιλάδας του Στρυμόνα. Ο σημερινός νομός Σερρών: συμβολή στη μελέτη της ιστορικής γεωγραφίας και μνημειακής τοπογραφίας της περιοχής. Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. σελ. 436-437, Πίν. 41.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1915). Απαρίθμησις των Κατοίκων των Νέων Επαρχιών της Ελλάδος του Έτους 1913 (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 45-46.
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Δήμων και Κοινοτήτων - Κ. Πόρνας (Σερρών)». Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2024.
- ↑ 41° 41° Saloniki (κλίμακα 1:200.000) (στα Γερμανικά). Βιέννη, Αυστροουγγαρία: Καισαροβασιλικό Στρατιωτικό Γεωγραφικό Ινστιτούτο Βιέννης, Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Καρόλου (Digital Library of Charles University). 1900.
Čiganor čiftl.
- ↑ Επιτελικός Χάρτης της Ελλάδος - 41° 41° Θεσσαλονίκη (Κλίμακα 1:200.000). Ελλάδα: Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, Κ. Γρηγούρας & ΣΙΑ, Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (United Nations Library & Archives). 1927.
Τσιγγάνου τσιφ.
- ↑ Dzanos (Edition 1A, Scale 1:20.000), British First World War Trench Maps. Survey Co., Royal Engineers, British Salonika Force. 25 Απριλίου 1918. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024.
Dzanos
- ↑ Porna (Edition 1A, Scale 1:50.000), British First World War Trench Maps. Survey Co., Royal Engineers, British Salonika Force. 2 Οκτωβρίου 1917. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024.
Dzanos
- ↑ Αραμπατζή, Χριστίνα (2008). «Β. Διαμόρφωση προσφυγικών οικισμών - χωροθέτηση προβλήματα συγκρότησης». Προσφυγικοί οικισμοί στη Χαλκιδική κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα (διδακτορική διατριβή). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. σελ. 98. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2024.
- ↑ Γραφάκου, Μαριάννα (2016). Η αστική αποκατάσταση των προσφύγων από την Κιουτάχεια: πρόνοια, εκπαίδευση, συσσωμάτωση στο πλαίσιο του νεοελληνικού κράτους. Η περίπτωση της Φλώρινας (μεταπτυχιακή εργασία). Φλώρινα: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας. Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. σελ. 42. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2024.
- ↑ Ονομαστικόν Ευρετήριον Αγροτών Προσφύγων - Τόμος 1ος. Αθήνα: Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων. 1928. σελ. ΧΧVIII.
Αύξων αριθ. υπεύθ. δηλώσεων 99441 - 99500: Γλυκοπηγή (πρ. Μέσδρα)
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 7Α΄/14-1-1927. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 46.
- ↑ «Σταθμός Μυρρίνης (Νέας Ζίχνης) - (Σιδηροδρομική Γραμμή Νέα Ζίχνη - Λιμήν Αμφιπόλεως)». Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (ΒΙ.Δ.Α.). 2 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2024.
