Μεταγραφή (γλωσσολογία)

Μεταγραφή είναι η πρακτική της μεταφοράς ενός φθόγγου/ήχου, μιας λέξης ή κειμένου από ένα σύστημα γραφής σε ένα άλλο σύστημα. Είναι επίσης ένα προκαθορισμένο σύστημα κανόνων γι' αυτήν την πρακτική.

Υπάρχουν δύο ειδών μεταγραφές κειμένου. Παρόλο που στα ελληνικά δεν ξεχωρίζονται οι δύο έννοιες, στα αγγλικά προσδιορίζονται με διαφορετικές λέξεις: transliteration για τη μεταγραφή που βασίζεται στην ορθογραφία, ενώ transcription για τη μεταγραφή που βασίζεται στην ακουστική αντιγραφή κειμένου σε διαφορετικό σύστημα γραφής.

Παραδείγματος χάριν:

Γεια σου, τι κάνεις;

Geia sou, ti kaneis? (transliteration)

Ya su, ti kanis? (transcription)

Στη γλωσσολογία γίνεται η διάκριση μεταξύ των δύο ειδών μεταγραφής, της φωνολογικής ή φωνημικής (phonemic) και της φωνητικής (phonetic).

Λόγω του ότι υπάρχει τεράστια διαφορά όταν γίνεται μεταγραφή, καθώς και ότι καταρρίπτεται μια ολόκληρη κληρονομιά γραφής τρέχοντος κειμένου, έχουν γίνει πολλές προσπάθειες να προτυποποιηθούν οι μεταγραφές. Έχουν γίνει πολλά συνέδρια και έχουν προγραμματιστεί αρκετά ακόμη. Η λύση (όπως φαίνεται από τα πολλά συνέδρια που έχουν γίνει) θα είναι στην διδασκαλία κανόνων μεταγραφής στα σχολεία. Μέχρι στιγμής στην Ελλάδα ο κόσμος μεταγράφει εμπειρικά παντού χωρίς να έχει διδαχθεί κανόνες μεταγραφής.

Στην περίπτωση της κινέζικης ιδεογραμματικής γραφής η μεταγραφή σε λατινικούς χαρακτήρες γίνεται ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Στις μέρες μας υπάρχει επίσημος οδηγός μεταγραφής κινεζικών σε λατινικά, ο οποίος χορηγείται από το τυπογραφείο του κράτους.

Για προφανείς λόγους, οι πλήρως φωνητικές γραφές του λατινικού αλφαβήτου είναι ευκολότερο να μεταγραφούν -στα λατινικά- με σκοπό να αναγνωστούν από διαφορετικούς αναγνώστες. Αυτήν την στιγμή πραγματοποιούνται και κάποιες έρευνες επί του θέματος. Φωνητικές γραφές όπως π.χ. αυτές των φινλανδικών και των τουρκικών, υστερούν μόνο σε τυπογραφικούς χαρακτήρες όπως π.χ. ä ö ü ç ğ ş, οι οποίοι αντικαθιστούνται από τα γράμματα από τα οποία προήλθαν. Π.χ. Kimi Räikkönen -> Kimi Raikkonen· Türkiye, Türkçesi -> Turkiye, Turkcesi. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούν και οι μόνιμοι αναγνώστες της εκάστοτε γραφής να αναγνώσουν μεταγραμμένα κείμενα με σχετική άνεση.

Ισχύουν, επίσης, συμβάσεις για τα γράμματα ä ö ü, τα οποία μπορούν να μεταγραφούν και ως ae oe ue, αντί για a

Για την έννοια της μεταγραφής ο όρος transliteration είναι περισσότερο αποδεκτός έναντι του transcription, λόγω του ότι η πιο συνηθισμένη μεταγραφή που γίνεται από χρήστες της ελληνικής είναι τα greeklish, όπου διατηρείται η ορθογραφία.

Πίνακες μεταγραφής στα Λατινικά

Οι παρακάτω πίνακες καταγράφουν μια σειρά από σχήματα μεταγραφής από το Ελληνικό στο Λατινικό αλφάβητο.

Ελληνικά	Αρχαία		Νέα
Ελληνικά	Κλασική	Επιστημονική	ISO 843	ΕΛΟΤ/ ΟΗΕ
α	a	a, ā	a
β	b		v
γ	g		g
δ	d		d
ε	e		e
ζ	z		z
η	e	ē	ī	i
θ	th		th
ι	i	i, ī	i
κ	c	k	k
λ	l		l
μ	m		m
ν	n		n
ξ	x		x
ο	o		o
π	p		p
ρ	r, rh		r
σ	s		s
τ	t		t
υ	y	u, ū	y
φ	ph		f
χ	ch	kh	ch
ψ	ps		ps
ω	o	ō	ō	o

Ελληνικά	Αρχαία		Νέα
Ελληνικά	Κλασική	Επιστημονική	ISO 843	ΕΛΟΤ/ ΟΗΕ
αι	ae	ai	ai
αυ	au		au	av,^{[note 1]} af^{[note 2]}
ει	i / e	ei	ei
ευ	eu		eu	ev,^{[note 1]} ef^{[note 2]}
ηυ	eu	ēu	īy	iv^{[note 1]} / if^{[note 2]}
οι	e / oe	oi	oi
ου	u / o	ou	ou
υι	ui / yi	ui	yi

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 πριν από: β, γ, δ, ζ, λ, μ, ν, ρ και φωνήεντα.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 πριν από: θ, κ, ξ, π, σ, τ, φ, χ, ψ και στο τέλος της λέξης.

Ελληνικά	Αρχαία		Νέα
Ελληνικά	Κλασική	Επιστημονική	ISO 843	ΕΛΟΤ/ ΟΗΕ
γγ	ng		gg	ng
γξ	nx		gx	nx
γκ	nc	nk	gk	gk
γχ	nch	nkh	gch	nch
μπ	mp		mp	b,^{[note 1]} mp^{[note 2]}
ντ	nt		nt	nt

↑ στην αρχή ή το τέλος της λέξης.
↑ στη μέση της λέξης.

Η δασεία ( ῾ ) στην μεταγραφή των αρχαίων ελληνικών συμβολίζεται με το γράμμα h (π.χ. Hellás).

Δείτε επίσης

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[before_beta-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 πριν από: β, γ, δ, ζ, λ, μ, ν, ρ και φωνήεντα.

[before_theta-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 πριν από: θ, κ, ξ, π, σ, τ, φ, χ, ψ και στο τέλος της λέξης.

[at_beg-3] στην αρχή ή το τέλος της λέξης.

[in_mid-4] στη μέση της λέξης.

[note 1]

[note 2]

[note 1]

[note 2]