Μεταφυσικοί ποιητές

Μεταφυσικοί ποιητές (αγγλικά: Metaphysical poets) είναι κύκλος Άγγλων μπαρόκ ποιητών του 17ου αιώνα που ανέπτυξαν ένα ποιητικό ύφος στο οποίο τα φιλοσοφικά και πνευματικά θέματα προσεγγίζονταν με λογική και συχνά κατέληγαν σε παράδοξο τρόπο. Είχαν σαν πρότυπο το προσωπικό στοιχείο και τη διανοητική πολυπλοκότητα που χαρακτήριζαν την ποίηση του Τζον Νταν, κορυφαίου εκπροσώπου του κύκλου, και δήλωναν νεοπλατωνικές απόψεις.

Ο Τζον Νταν, κορυφαίος εκπρόσωπος της μεταφυσικής ποίησης

Σημαντικοί εκπρόσωποι είναι οι Τζον Νταν, Τζορτζ Χέρμπερτ, Ρίτσαρντ Κράσω, Άντριου Μάρβελ, Τόμας Τράχερν και Χένρι Βον. Αυτοί οι ποιητές δεν σχημάτισαν ποτέ κίνημα ή σχολή, για την ακρίβεια, πολλοί από αυτούς δεν γνωρίζονταν και δεν είχαν διαβάσει ποτέ ο ένας τα έργα του άλλου. Τον όρο «μεταφυσικοί» εισήγαγε ο Σάμιουελ Τζόνσον στη λογοτεχνική ιστοριογραφία έναν αιώνα αργότερα, περίπου το 1780, ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο που χρησιμοποιούσε ο Τζον Ντράιντεν σχολιάζοντας την ποίηση του Τζον Νταν.

Το έργο τους επανεκτιμήθηκε από τους μοντερνιστές συγγραφείς του 20ού αιώνα.

Χαρακτηριστικά

Το έργο των μεταφυσικών ποιητών είναι ένα μείγμα συναισθήματος και πνευματικής επινοητικότητας, ποίηση με καυστικό πνεύμα, ρητορικά ερωτήματα, φιλοσοφικά επιχειρήματα, ευρηματικά λεκτικά παιχνίδια και υπερβολικές μεταφορές. Το ύφος τους, εφευρετικό και περίτεχνο, χαρακτηρίζεται από ευρεία χρήση της έπαρσης - μια παράδοξη ή ειρωνική σύγκριση εξαιρετικά ανόμοιων και φαινομενικά ασύνδετων θεμάτων, ιδεών και πραγμάτων (για παράδειγμα, το σώμα ενός εραστή συγκρίνεται με έναν χάρτη της Γης, οι εραστές απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο - όπως οι μαγνητικές βελόνες μιας πυξίδας) για να απεικονιστεί μια συγκεκριμένη ιδέα, έτσι ώστε ο αναγνώστης να αποσπάται από τον εφησυχασμό του και να αναγκάζεται να συγκεντρώσει την προσοχή του στη σκέψη που διατρέχει το ποίημα. Η μεταφυσική ποίηση ασχολείται λιγότερο με την έκφραση του συναισθήματος και περισσότερο με την ανάλυσή του, με τον ποιητή να εξερευνά τα βάθη της συνείδησής του, τόσο στην ερωτική ποίηση όσο και στη θρησκευτική. Η τόλμη των λογοτεχνικών ευρημάτων, ιδιαίτερα στην έκφραση της ειρωνείας και του παράδοξου, συχνά ενισχύεται από τη δραματική αμεσότητα της γλώσσας και από ρυθμούς που προέρχονται από τον ζωντανό λόγο.

Υποδοχή

Στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα, η μεταφυσική σχολή κυριάρχησε στην αγγλική ποίηση, έχοντας σημαντική επιρροή στη διαμόρφωση της μεταγενέστερης ποίησης, ιδιαίτερα, του ύφους του Μίλτον. Ωστόσο, μετά το 1660, στην κλασικιστική «εποχή του Ντράιντεν», το ύφος τους δεν ήταν πλέον δημοφιλές και έγινε αντικείμενο σάτιρας. Τόσο ο Τζον Ντράιντεν όσο και ο Σάμιουελ Τζόνσον, που εισήγαγε τον όρο, χρησιμοποίησαν το επίθετο «μεταφυσικοί» υποτιμητικά, αντιμετώπισαν την «αφυσικότητα» της μεταφυσικής ποίησης με αποδοκιμασία και επέκριναν το αφαιρετικό ύφος και την υπερβολική λεπτότητα των εικόνων.

Κατά τον 20ό αιώνα, μοντερνιστές ποιητές όπως ο Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς και ο Τ. Σ. Έλιοτ εμπνεύστηκαν από τη μεταφυσική ποίηση και συνέβαλαν στην επιστροφή του ενδιαφέροντος για τον Νταν και τους οπαδούς του, τους οποίους θεωρούσαν προδρόμους τους. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό από αυτή την άποψη είναι το δοκίμιο Μεταφυσικοί ποιητές που δημοσίευσε το 1921 ο Τ. Σ. Έλιοτ, το οποίο επανεκτίμησε την πολυπλοκότητα και την πρωτοτυπία τους.

Μεταφράσεις στα ελληνικά

Ποιήματα Μεταφυσικών ποιητών περιλαμβάνονται στη συλλογή Αγγλική μεταφυσική ποίηση, μετάφραση: Μερόπη Οικονόμου, εκδόσεις Α. Καραβία.

Σημαντικοί μεταφυσικοί ποιητές

Στον κύκλο των Μεταφυσικών ποιητών περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων οι:

• Τζον Νταν (1572 - 1631)
• Τζορτζ Χέρμπερτ (1593 – 1633)
• Έιμπραχαμ Κάουλι (1618 – 1667)
• Ρίτσαρντ Κράσω (1613–1649)
• Άντριου Μάρβελ (1621–1678)
• Τόμας Τράχερν (περίπου 1636 – 1674)
• Χένρι Βον (1622 - 1695)