Μεχμέτ Νιγιαζί
Ο Μεχμέτ Νιγιαζί Τζεμαλί (κριμαϊκά ταταρικά: Mehmet Niyaziy, Ιανουάριος ή Φεβρουάριος 1878 - 20 Νοεμβρίου 1931) ήταν Οθωμανός κατά τη γέννα Ρουμάνος και Κριμαίος Τάταρος ποιητής, δημοσιογράφος, δάσκαλος, ακαδημαϊκός και ακτιβιστής για εθνοτικά ταταρικά ζητήματα. Έμεινε για ένα μέρος της ζωής του στη Ρωσική Αυτοκρατορία και στην Κριμαία. Έγραψε τα περισσότερα από τα έργα του στα Κριμαϊκά Ταταρικά και τα Οθωμανικά Τουρκικά.
| Μεχμέτ Νιγιαζί | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1878 Vânători |
| Θάνατος | 20 Νοεμβρίου 1931 Μεντζίντια |
| Αιτία θανάτου | φυματίωση |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Χώρα πολιτογράφησης | Οθωμανική Αυτοκρατορία Βασίλειο της Ρουμανίας |
| Θρησκεία | Ισλάμ |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Κριμαϊκή γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αρχισυντάκτης εφημερίδας ποιητής δημοσιογράφος δάσκαλος |
Ο Νιγιαζί πιστώνεται με το γεγονός ότι έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ζωντανής σχέσης μεταξύ της κριμαϊκής ταταρικής διασποράς και της γης προέλευσής τους και είναι περισσότερο γνωστός για τα λυρικά έργα του που απεικονίζουν την Κριμαία (Το Πράσινο Νησί και η Πράσινη Πατρίδα).[1]
Βιογραφία Επεξεργασία
Γεννημένος από μουσουλμανική οικογένεια Κριμαίων προσφύγων στο χωριό Αστσιλάρ της Βόρειας Ντομπρούγια, ήταν ο δεύτερος γιος του Ισμαήλ και της Αζιζέ, δύο εγγράμματων αγροτών υπήκοων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.[2] Η γέννηση του Νιγιαζί συνέπεσε με τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878, ο οποίος κατέληξε στην προσάρτηση της περιοχής από το Βασίλειο της Ρουμανίας.[2] Ο ίδιος εξοικειώθηκε με την ταταρική λογοτεχνία και λαογραφία κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας του και διδάχθηκε τα οθωμανικά τουρκικά από τον πατέρα του, πριν ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση του στο Αστσιλάρ.[2] Πιθανότατα ξεκίνησε να γράφει τα πρώτα του λογοτεχνικά έργα στην εφηβική ηλικία, τα οποία γενικά ήταν γνωστά για την εξάρτησή τους από στοιχεία του οθωμανικού λεξιλογίου.[2]
Το 1889, η οικογένεια έφυγε από τη Ρουμανία για την οθωμανική πρωτεύουσα της Κωνσταντινούπολης, όπου ο Μεχμέτ εγγράφηκε στο κανονικό σχολείο.[2] Στα επόμενα χρόνια, επηρεάστηκε από τις δημιουργίες του Ναμίκ Κεμάλ και του Αμπντουλάχ Χαμίτ. Απέκτησε ευχέρεια στη γαλλική, την αραβική και την περσική γλώσσα.[2] Το 1898 και το 1899, προσπάθησε να εγκατασταθεί στην κυβερνώμενη από τη Ρωσία Κριμαία και να ξεκινήσει μια καριέρα ως δάσκαλος, αλλά εκδιώχθηκε από την κυβέρνηση και στις δύο περιπτώσεις.[2]
Μετά το θάνατο του πατέρα του το 1904, ο Νιγιαζί επέστρεψε στη Ρουμανία και έγινε μέλος της ταταρικής κοινότητας στην Κονστάντζα.[2] Παντρεύτηκε τη Σεφικά Αμπντουλακίμ (επίσης γνωστή ως Σαπιγιέ). Ήταν η αδελφή του Καζίμ Αμπντουλακίμ (αξιωματικός του ρουμανικού στρατού και ήρωας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου) και του πολιτικού Σελίμ Αμπντουλακίμ.[2] Το ζευγάρι είχε τέσσερις κόρες και δύο γιους (δύο από τα παιδιά τους πέθαναν στην εφηβεία τους).[2]
Ο Νιγιαζί διορίστηκε δάσκαλος στο τοπικό ταταρικό σχολείο το 1906, διδάσκοντας οθωμανική ιστορία, οθωμανική γλώσσα, την ποίηση και πεζογραφία, την περσική λογοτεχνία και το Καλάμ.[2] Υπηρέτησε ως διευθυντής του ιδρύματος μεταξύ του 1910 και του 1914. Εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Μεντγκιντία μετά το 1916, όταν διορίστηκε διευθυντής του Ισλαμικού Σεμιναρίου στην πόλη αυτή.[2] Το 1909 άρχισε να εκδίδει το περιοδικό Ντόμπρουτσα, το οποίο εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον εκδοτικό οίκο Κάντερ.[2] Άλλες βραχύβιες εκδόσεις που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου περιλαμβάνουν τις Τεσβίκ, το Μεκτέπ βε Άλλε, και μαζί με τον Τσεβντέτ Κεμάλ, το Ισίκ.[1][2]
Στις αρχές του 1918, όταν το Κουρουλτάι ανακήρυξε τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κριμαίας μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση και κοντά στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Νιγιαζί έφυγε για τη Συμφερόπολη (Ακμεστσίτ), όπου εντάχθηκε στους Τάταρους ακτιβιστές στην εκστρατεία τους. Έγινε συντάκτης της εφημερίδας Χακ Σες, και για σύντομο διάστημα εργαζόταν στο Υπουργείο Παιδείας της Κριμαίας.[2] Όταν τα στρατεύματα του Μπολσεβικικού Κόκκινου Στρατού εισήλθαν στην Κριμαία (βλ. Κριμαϊκή Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία), κατέφυγε στη Ρουμανία.[2] Από εκείνη τη στιγμή, ο Μεχμέτ Νιγιαζί επικεντρώθηκε σε λογοτεχνικές δραστηριότητες, μπαίνοντας στην πιο παραγωγική φάση της καριέρας του.[2] Δημοσίευσε τα έργα του στην έκδοση του Αραβικού αλφάβητου για την Κριμαϊκή Ταταρική γλώσσα.[2] Ως αρχηγός της κοινότητας, ήταν μια επιρροή του νέου κύματος Κριμαίων προσφύγων που έψαχναν έμπνευση στις Προμηθεϊστικές πολιτικές της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας.[1]
Υποφέροντας από τη φυματίωση, πέθανε ως αποτέλεσμα της ασθένειας, ενώ πριν από λίγα χρόνια είχε πεθάνει η σύζυγός του, Σεφικά.[2] Τότε θάφτηκε στη Μεντγκιντία, με τελετή που προσέλκυσε ένα μεγάλο πλήθος από τους θαυμαστές του.[2] Υποστηρίζεται ότι ο μεγάλος τάφος του (μεζάρ) ήταν ο πρώτος σύγχρονος τάφος που φέρει τη τάμγκα στη σημαία του Χανάτου της Κριμαίας (βλέπε Σημαία της Κριμαίας).[1] Η τοποθεσία άντεξε ως σημείο συγκέντρωσης για την κοινότητα των Τατάρων.[1]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Brian Glyn Williams, The Crimean Tatars, Brill Publishers, Leiden, 2001, p.283-286
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 (Ρουμανικά) Agi-Amet Gemal, "Mehmet Niyazi", in Dicţionarul personalităţilor turco-tătare Αρχειοθετήθηκε 2007-09-30 στο Wayback Machine., hosted by Tatar.ro