Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγος

Ο Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγος (17 Απριλίου 1277 - 12 Οκτωβρίου 1320) ήταν Βυζαντινός συναυτοκράτορας την περίοδο 1294-1320. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου και της Άννας της Ουγγαρίας, κόρης του Στέφανου Ε' της Ουγγαρίας.

Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγος
Mικρογραφία από τον κώδικα Mutinensis gr. 122 της Βιβλιοθήκης των Έστε στη Μοδένα, folio 294r.
Αυτοκράτορας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Περίοδος	1294 – 12 Οκτωβρίου 1320
Στέψη	1294 ή 1295
Προκάτοχος	Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος
Διάδοχος	Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος
Γέννηση	17 Απριλίου 1277 Κωνσταντινούπολη, Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Θάνατος	12 Οκτωβρίου 1320 (43 ετών) Θεσσαλονίκη, Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Σύζυγος	Ρίτα της Αρμενίας
Επίγονοι	Ανδρόνικος Γ΄ Παλαιολόγος Άννα Παλαιολογίνα Θεοδώρα Παλαιολογίνα Μανουήλ Παλαιολόγος
Οίκος	Δυναστεία των Παλαιολόγων
Πατέρας	Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος
Μητέρα	Άννα της Ουγγαρίας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Τα πρώτα χρόνια

Η γέννησή του κατά την ημέρα του Πάσχα του 1277, και μάλιστα, καθώς θρυλείται, την ώρα κατά την οποία ο ιερέας έψελνε το Χριστός Ανέστη, χρησιμοποιήθηκε από τη δυναστική προπαγάνδα ως σημείο εκ Θεού που ανήγγειλε καλύτερες ημέρες στον λαό και την αυτοκρατορία, αλλά οι προσδοκίες αυτές δεν επαληθεύθηκαν.

Επεδίωξε να νυμφευθεί με την Αικατερίνη Κουρτεναί (εγγονή του Βαλδουΐνου Β΄), αλλά τελικά ο γάμος δεν πραγματοποιήθηκε.

Το 1296 νυμφεύτηκε την 18χρονη Ρίτα της Αρμενίας, κόρη του Λέοντος Γ΄ των Χετουμιδών βασιλιά της Αρμενίας που μετονομάσθηκε σε Μαρία και την αποκαλούσαν η Ξένη, με την οποία έκανε τέσσερα παιδιά. Η Ρίτα ήταν 5η απόγονος της Μαρίας Κομνηνής, εγγονής του Ανδρόνικου Κομνηνού.

Στην νεότητά του πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις κατά τον Βουλγάρων, οι οποίοι βρισκόταν υπό την ηγεσία του φιλόδοξου βασιλιά τους Θεόδωρου Σβετοσλάβ που κατέλαβε την Αγχίαλο, τη Μεσημβρία, τη Σωζόπολη και την Αγαθούπολη (1304). Η Βυζαντινή αντεπίθεση απέτυχε και ο διάδοχος Μιχαήλ αποκρούστηκε στη μάχη του Σκαφίδα κοντά στη Σωζόπολη.

Εξέγερση των Καταλανών

Παρόμοιες αποτυχίες είχε και με τους εξεγερμένους Καταλανούς, όπου στάλθηκε από τον πατέρα του (1304-1305) για συνεννοήσεις. Μετά τη δολοφονία του αρχηγού τους, Ρογήρου ντε Φλορ, άρχισαν εξοργισμένοι να λεηλατούν την Βυζαντινή ύπαιθρο. Ο ίδιος ο Μιχαήλ οδήγησε στρατεύματα εναντίον τους, αλλά συνετρίβη και τραυματίστηκε. Με τον Βούλγαρο ηγεμόνα είχε επανειλημμένες προστριβές, ώσπου ο Αλνταμίρ, θείος του Θεοδώρου Σβετοσλάβ, άρχισε τις διαπραγματεύσεις με τους Βυζαντινούς προκειμένου να κλείσει ειρήνη (1306). Στις διαπραγματεύσεις βοήθησε και ο Αλάν, προδότης των βυζαντινών που κατέφυγε στην Βουλγαρική αυλή το 1307. Ο Θεόδωρος Σβετοσλάβ κέρδισε τα κατακτηθέντα εδάφη και νυμφεύτηκε τη Θεοδώρα, κόρη του Μιχαήλ.

Το τέλος

Μετά από νέα αποτυχία με τον Τούρκο Οθωμανό σουλτάνο Οσμάν Α΄ το 1311 κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη απογοητευμένος, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο πατέρας του, Ανδρόνικος Β΄, τον προόριζε ως διάδοχο του θρόνου, αλλά ο Μιχαήλ δεν πρόλαβε να τον διαδεχθεί. Απεβίωσε από την νέα μεγάλη λύπη του, λόγω της δολοφονίας του γιου του Μανουήλ, στην οποία είχε πιθανότατα ανάμιξη και ο άλλος του γιος, Ανδρόνικος.

Αυτό ήταν αιτία να ξεσπάσει μετά τον θάνατό του μακρόχρονος ο πόλεμος μεταξύ των δύο Ανδρόνικων, παππού και εγγονού που έληξε με την ήττα και ανατροπή του πρώτου και την ενθρόνηση του Ανδρονίκου ως Ανδρονίκου Γ' το 1328.

Οικογένεια

Ο Μιχαήλ Θ΄ νυμφεύθηκε το 1294 τη Ρίτα (Μαρία) των Χετουμιδών, κόρη του Λέοντος Γ΄ ηγεμόνα της Μικράς Αρμενίας (Κιλικίας) και της Κυράς Άννας (Κεράν). Είχε τέκνα:

• Ανδρόνικος Γ΄ 1297-1341, Αυτοκράτορας των Ρωμαίων.
• Άννα απεβ. 1320, παντρεύτηκε πρώτα τον Θωμά Α΄ Άγγελο δεσπότη της Ηπείρου και μετά τον Νικόλαο Ορσίνι παλατινό κόμη (δούκα) της Κεφαλληνίας και Ζακύνθου.
• Θεοδώρα άκμασε 1308-1330, παντρεύτηκε πρώτα τον Θεόδωρο-Σβετοσλάβ Τέρτερ ηγεμόνα της Βουλγαρίας και μετά τον Μιχαήλ Γ' Σισμάν ηγεμόνα της Βουλγαρίας.
• Μανουήλ απεβ.1320.

Νομίσματα

Ο Μιχαήλ Θ΄ μαζί με τον πατέρα του εισήγαγαν τα χαλκά ασσάρια. Εκτός από αυτά έκοψαν χρυσά υπέρπυρα, αργυρά βασιλικά, τραχέα αργυρά, τορνέζια εκ κράματος και τραχέα χαλκά.

Στο υπέρπυρον εικονίζονται οι δύο βασιλείς να γονατίζουν εκατέρωθεν του Χριστού που τους ακουμπά στο κεφάλι με τα χέρια του. Επιγραφή: ΑVTOKΡΑΤΟΡΕC ΡΩΜΑΙΩΝ. Στην άλλη όψη τείχη πόλεως με πύργους (η Κωνσταντινούπολη) και την προτομή της Θεοτόκου στη μέση. Τα νομισματοκοπεία ήταν στην Κωνσταντινούπολη και στη Θεσσαλονίκη.

Δείτε επίσης

• Γενεαλογία Βυζαντινών Αυτοκρατόρων

Βιβλιογραφία

• S. Perentidis, L'empereur né le jour de Pâques. Michel IX Paléologue et la date de la Synopsis minor, Fontes Minores VIΙ, Φραγκφούρτη 1986, σελ. 253-257.

Προηγούμενος Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος

Αυτοκράτορας του Βυζαντίου

Επόμενος Ανδρόνικος Γ΄ Παλαιολόγος