Το μπασμάτι είναι μια ποικιλία αρωματικού μακριού λεπτόκοκκου ρυζιού, που καλλιεργείται παραδοσιακά στην Ινδία και το Πακιστάν.[1] Μέχρι το 2018-19, η Ινδία αντιπροσώπευε το 65% του διεθνούς εμπορίου ρυζιού μπασμάτι, ενώ το Πακιστάν το υπόλοιπο 35%.[2][3] Πολλές χώρες χρησιμοποιούν εγχώριες καλλιέργειες ρυζιού μπασμάτι.[4] Ωστόσο, το μπασμάτι είναι γεωγραφικά αποκλειστικό σε ορισμένες περιοχές της Ινδίας και του Πακιστάν.[5]

Μαγειρεμένο λευκό ρύζι μπασμάτι.

Σύμφωνα με τον ινδικό κυβερνητικό οργανισμό APEDA, μια ποικιλία ρυζιού είναι επιλέξιμη για να ονομαστεί Μπασμάτι εάν έχει ένα ελάχιστο μέσο μήκος προμαγειρεμένου αλεσμένου ρυζιού 6,61 χιλιοστόμετρων και μέσο πλάτος προμαγειρευμένου αλεσμένου ρυζιού έως 2 χιλιοστόμετρων, μεταξύ άλλων παραμέτρων.[6]

Ιστορία και ετυμολογία

Επεξεργασία

Ετυμολογία

Επεξεργασία

Οι ρίζες της λέξης μπασμάτι προέρχονται από σανσκριτική γλώσσα, δηλαδή βας (vas, άρωμα) και μαγιούπ (mayup, ριζωμένο). Ενώ συνδυάζοντας το μαγιούπ αλλάζει το μάτι (mati) καθιστώντας το βασμάτι (vasmati).[7][8][9][10]

Σύμφωνα με το Oxford English Dictionary, η λέξη basmati προέρχεται από τα χίντι बासमती bāsmatī, που σημαίνει κυριολεκτικά «ευωδιαστό».

Το ρύζι μπασμάτι πιστεύεται ότι καλλιεργείται στην ινδική υποήπειρο για αιώνες. Η πρώτη υπάρχουσα εργασία που αναφέρει ονομαστικά το ρύζι μπασμάτι είναι το Χιρ Και Ραντζιά (1766).[9][11]

Παραγωγή και καλλιέργεια

Επεξεργασία

Η Ινδία αντιπροσωπεύει πάνω από το 70% της παγκόσμιας παραγωγής ρυζιού μπασμάτι.[12] Ένα μικρό μέρος αυτού καλλιεργείται οργανικά. Οργανισμοί όπως η Kheti Virasat Mission προσπαθούν να αυξήσουν την ποσότητα ρυζιού μπασμάτι που καλλιεργείται στο Παντζάμπ της Ινδίας.[13][14]

Στην Ινδία

Επεξεργασία

Οι περιοχές με ετικέτα GI για την παραγωγή ρυζιού μπασμάτι στην Ινδία βρίσκονται στις πολιτείες Παντζάμπ, Χαρυάνα, Χιμάτσαλ Πραντές, Δελχί, Ουταράχαντ, Δυτική Ούταρ Πραντές και Τζαμού & Κασμίρ.[15] Η συνολική παραγωγή μπασμάτι της Ινδίας για την περίοδο καλλιέργειας Ιουλίου 2011 – Ιουνίου 2012 ήταν πέντε εκατομμύρια τόνοι.[16] Από τον Απρίλιο του 2018 έως τον Μάρτιο του 2019, η Ινδία εξήγαγε 4,4 εκατομμύρια μετρικούς τόνους ρυζιού μπασμάτι.[17] Το 2015-16, η Σαουδική Αραβία, το Ιράν και τα ΗΑΕ ήταν οι τρεις μεγαλύτεροι προορισμοί για τις εξαγωγές ρυζιού μπασμάτι της Ινδίας και οι εξαγωγές σε αυτές τις τρεις χώρες αντιπροσώπευαν περισσότερες από τις μισές από τις συνολικές εξαγωγές μπασμάτι της Ινδίας.[18] Το 2015-16, ρύζι μπασμάτι αξίας 3,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ εξήχθη από την Ινδία.[18]

Στο Πακιστάν

Επεξεργασία

Σύμφωνα με το FAO, η αρχική περιοχή μπασμάτι του Πακιστάν βρίσκεται στο λεκανοπέδιο Καλάρ μεταξύ των ποταμών Υδραώτη και Ακεσίνη. Σχεδόν όλη η καλλιέργεια του ρυζιού μπασμάτι πραγματοποιείται στην επαρχία Παντζάμπ, όπου η συνολική παραγωγή ήταν 2,47 εκατομμύρια τόνους το 2010.[19][20][21][22]

Στην Ινδονησία

Επεξεργασία

Η Ινδονησία παρήγαγε τη δική της τοπική ποικιλία μπασμάτι στη Δυτική Ιάβα και στο Κεντρικό Καλιμαντάν, με παραγωγική ικανότητα εκτιμώμενη να φτάσει τους 8,2 τόνους ανά εκτάριο.[23] Οι σπόροι μπασμάτι προήλθαν για πρώτη φορά από το Πακιστάν το 2007, ωστόσο οι σπόροι δεν μπόρεσαν να καλλιεργηθούν λόγω ασυμβατότητας του εδάφους. Στη συνέχεια, το Υπουργείο Γεωργίας κατάφερε να παράγει και να καλλιεργήσει ένα υβρίδιο μεταξύ μπασμάτι και τοπικού ρυζιού το 2017.[24]

Στο Νεπάλ

Επεξεργασία

Το ρύζι μπασμάτι παράγεται κυρίως στην Κοιλάδα του Κατμαντού και στην περιοχή Τεράι του Νεπάλ. Μοναδικές ποικιλίες ρυζιού μπασμάτι του Νεπάλ απαγορεύτηκαν από την εξαγωγή σε άλλα μέρη του κόσμου αν και αυτή η απαγόρευση μπορεί να αρθεί.[25]

Στη Σρι Λάνκα

Επεξεργασία

Μικρή ποσότητα ρυζιού μπασμάτι, ειδικά κόκκινο ρύζι μπασμάτι καλλιεργείται στις περιοχές της υγρής τροπικής ζώνης της Σρι Λάνκα.[26][27][28]

Άρωμα και γεύση

Επεξεργασία

Το ρύζι μπασμάτι έχει μια τυπική γεύση τύπου παντάν (φύλλο Pandanus amaryllifolius) που προκαλείται από την αρωματική ένωση 2-ακετυλο-1-πυρρολίνη.[29] Οι σπόροι μπασμάτι περιέχουν περίπου 0,09 ppm αυτής της αρωματικής χημικής ένωσης φυσικά, ένα επίπεδο που είναι περίπου 12 φορές περισσότερο από τις ποικιλίες ρυζιού που δεν είναι μπασμάτι, δίνοντας στο μπασμάτι το διακριτικό άρωμα και τη γεύση του.[30] Αυτό το φυσικό άρωμα βρίσκεται επίσης σε τυρί, φρούτα και άλλα δημητριακά. Είναι ένας αρωματικός παράγοντας εγκεκριμένος στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη και χρησιμοποιείται σε προϊόντα αρτοποιίας για το άρωμα.[31]

Κατά το μαγείρεμα, το επίπεδο της 2-ακετυλο-1-πυρρολίνης μειώνεται. Το μούσκεμα του ρυζιού για 30 λεπτά πριν το μαγείρεμα επιτρέπει 20% μικρότερους χρόνους μαγειρέματος και διατηρεί περισσότερη από την 2-ακετυλο-1-πυρρολίνη.[32]

Γλυκαιμικός δείκτης

Επεξεργασία

Σύμφωνα με την Καναδική Ένωση Διαβήτη, τα ρύζια μπασμάτι, καστανό, άγριο, κοντό και μακρύκοκκο έχουν «μέσο» γλυκαιμικό δείκτη (μεταξύ 56 και 69) σε αντίθεση με το γιασεμί και το «στιγμιαίο» λευκό ρύζι με γλυκαιμικό δείκτη 89, καθιστώντας το έτσι πιο κατάλληλο για διαβητικούς σε σύγκριση με ορισμένα άλλα δημητριακά και προϊόντα από λευκό αλεύρι.[33]

Ποικιλίες και υβρίδια

Επεξεργασία
 
Εικόνα υψηλής ανάλυσης του σπόρου του καφετιού ρυζιού μπασμάτι.

Σχετικές ποικιλίες από όλο τον κόσμο

Επεξεργασία

Στην Ινδονησία, η παραλλαγή του μπασμάτι που ονομάζεται baroma (basmati aromatik ; αρωματικό μπασμάτι) κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2019.[23] Αυτή η παραλλαγή θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε έδαφος χαμηλού υψομέτρου και να καταφέρει να προσελκύσει ενδιαφέρον μεταξύ δυνητικών καταναλωτών μεσαίας έως ανώτερης τάξης.[34]

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια ποικιλία ρυζιού με βάση το μπασμάτι που ονομάζεται Texmati καλλιεργείται στο Τέξας.[35]

Στην Κένυα, μια ποικιλία ρυζιού που ονομάζεται Πισόρι (Pishori ή Pisori) καλλιεργείται στην περιοχή Μουέα.[36] Η λέξη Πισόρι είναι παραφθορά της λέξης Πεσαβάρ από όπου η ποικιλία μπασμάτι συνήθιζε να εισάγεται στις χώρες της Ανατολικής Αφρικής.[37]

Πιστοποίηση Μπασμάτι

Επεξεργασία

Το «Basmati Mark» είναι μια πιστοποίηση βάσει δακτυλικών αποτυπωμάτων DNA που έγινε από το εργαστήριο του Basmati Export Development Foundation (BEDF).[38]

Στις 15 Φεβρουαρίου 2016, η Αρχή Ανάπτυξης Εξαγωγών Γεωργικών Προϊόντων & Επεξεργασμένων Τροφίμων (APEDA), μια αυτόνομη οργάνωση στο Υπουργείο Εμπορίου της Ινδία, κατέγραψε το ρύζι Μπασμάτι ως προϊόν με Γεωγραφική Ένδειξη (ΓΕ).[39]

Η δυσκολία διαφοροποίησης του γνήσιου μπασμάτι από άλλους τύπους ρυζιού και η σημαντική διαφορά τιμής μεταξύ τους έχει οδηγήσει τους απατεώνες εμπόρους να νοθεύσουν το ρύζι μπασμάτι με ποικιλίες διασταυρωμένου μπασμάτι και με ποικιλίες μακρύκοκκων άλλων ρυζιών. Στη Βρετανία, η Υπηρεσία Προτύπων Τροφίμων διαπίστωσε το 2005 ότι περίπου το ήμισυ του συνόλου του ρυζιού μπασμάτι που πωλήθηκε ήταν νοθευμένο με άλλα στελέχη ρυζιού μακράς διάρκειας, ωθώντας τους εισαγωγείς ρυζιού να συμφωνήσουν σε έναν κώδικα πρακτικής. Μια δοκιμή του 2010 στο Ηνωμένο Βασίλειο για το ρύζι που παρείχαν οι χονδρέμποροι διαπίστωσε ότι 4 στα 15 δείγματα είχαν φθηνότερο ρύζι αναμεμιγμένο με μπασμάτι και ένα δεν είχε καθόλου μπασμάτι.[40]

Μια ανάλυση βασισμένη σε PCR παρόμοια με την αποτύπωση δακτυλικών αποτυπωμάτων DNA σε ανθρώπους επιτρέπει την ανίχνευση στελεχών που έχουν νοθευτεί και μη βασικά, με όριο ανίχνευσης από 1% νοθεία προς τα πάνω με ποσοστό σφάλματος ± 1,5%.[41] Οι εξαγωγείς ρυζιού basmati χρησιμοποιούν "πιστοποιητικά καθαρότητας" βάσει δοκιμών DNA για τις αποστολές ρυζιού basmati.[42] Με βάση αυτό το πρωτόκολλο, το οποίο αναπτύχθηκε στο Κέντρο Δακτυλικών Αποτυπωμάτων και Διαγνωστικών DNA, η ινδική εταιρεία Labindia κυκλοφόρησε κιτ για την ανίχνευση της νομιμοποίησης basmati.

Μάχη για το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας

Επεξεργασία

Τον Σεπτέμβριο του 1997, σε μια αμερικανική εταιρεία, την RiceTec, χορηγήθηκε το Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας ΗΠΑ Νο. 5.663.484 για τις «γραμμές και σπόρους ρυζιού μπασμάτι». Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας διασφαλίζει σειρές ρυζιού μπασμάτι και παρόμοιες σειρές και τρόπους ανάλυσης αυτού του ρυζιού. Η RiceTec, που ανήκει στον Πρίγκιπα Ιωάννη Αδάμ Β΄ του Λιχτενστάιν, αντιμετώπισε διεθνή οργή για τους ισχυρισμούς για βιοπειρατεία. Προκάλεσε επίσης μια σύντομη διπλωματική κρίση μεταξύ της Ινδίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, με την Ινδία να απειλεί να φτάσει το θέμα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ως παραβίαση της συμφωνίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου. Τόσο εθελοντικά όσο και λόγω των αποφάσεων επανεξέτασης από το Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας και Εμπορικών Σημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών, η RiceTec έχασε ή απέσυρε τις περισσότερες από τις αξιώσεις του διπλώματος ευρεσιτεχνίας, συμπεριλαμβανομένου, το πιο σημαντικό, του δικαιώματος να αποκαλούν τα προϊόντα ρυζιού τους «μπασμάτι».[43] Ένα πιο περιορισμένο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας παραχωρήθηκε στη RiceTec το 2001 για ισχυρισμούς που αφορούσαν τρία στελέχη του ρυζιού που ανέπτυξε η εταιρεία.[44]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Big money in "specialty rices" Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας, Ηνωμένα Έθνη (2002)
  2. «India Export Statistics». apeda.gov.in. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2019. 
  3. «Pakistani rice: Second to all». dawn.com. 8 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2019. 
  4. Rice Sales From India to Reach Record as Iran Boosts Reserve Bloomberg (13 Φεβρουαρίου 2014)
  5. Madhya Pradesh loses GI tag claim for Basmati; India may ask Pakistan to check farming Financial Express (19 Μαρτίου 2018)
  6. APEDA. «Eligibility of a Rice Variety to be Notified as Basmati» (PDF). APEDA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2020. 
  7. Σινγκ, Βιτζαϊπάλ; Σινγκ, Ασόκ Κουμάρ; Μοχαπάτρα, Τριλότσαν; S, Γκοπάλα Κρισάν; Ελούρ, Ραντζίτ Κουμάρ (2018-04-09). «Pusa Basmati 1121 – a rice variety with exceptional kernel elongation and volume expansion after cooking» (στα αγγλικά). Rice 11 (1): 19. doi:10.1186/s12284-018-0213-6. ISSN 1939-8433. PMID 29629488. PMC 5890003. https://doi.org/10.1186/s12284-018-0213-6. 
  8. Σιντίκ, E. A.; Βεμιρέντι, L. R.; Ναγκαρατζού, Τ. (2012-03-01). «Basmati Rices: Genetics, Breeding and Trade» (στα αγγλικά). Agricultural Research 1 (1): 25–36. doi:10.1007/s40003-011-0011-5. ISSN 2249-7218. https://doi.org/10.1007/s40003-011-0011-5. 
  9. 9,0 9,1 VP Singh (2000). Aromatic Rices. Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για το Ρύζι. σελίδες 135–36. ISBN 978-81-204-1420-4. 
  10. Kishor, D. S.; Seo, Jeonghwan; Chin, Joong Hyoun; Koh, Hee-Jong (2020). «Evaluation of Whole-Genome Sequence, Genetic Diversity, and Agronomic Traits of Basmati Rice (Oryza sativa L.)» (στα αγγλικά). Frontiers in Genetics 11. doi:10.3389/fgene.2020.00086. ISSN 1664-8021. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fgene.2020.00086/full?report=reader. 
  11. Daniel F. Robinson (2010). Confronting Biopiracy: Challenges, Cases and International Debates. Earthscan. σελ. 47. ISBN 978-1-84977-471-0. 
  12. «Basmati rice industry may revive in next harvest 2016-17: Icra». Business Standard. Press Trust of India. 3 Ιουλίου 2016. http://www.business-standard.com/article/markets/basmati-rice-industry-may-revive-in-next-harvest-2016-17-icra-116040300236_1.html. Ανακτήθηκε στις 2018-03-21. 
  13. «De prijs van basmati: witte rijst met een donkere rand - National Geographic Nederland/België». National Geographic Nederland/België. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2018. 
  14. «The Price of Basmati - Journalism Grants». journalismgrants.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2018. 
  15. iasparliament (18 Ιουλίου 2020). «MP's Basmati GI Tag Demand - Validity and Concerns». Ias parliament. https://www.iasparliament.com/current-affairs/mps-basmati-gi-tag-demand-validity-and-concerns#:~:text=In%20May%202010%2C%20APEDA%20got%20GI%20certification%20for%20Basmati.&text=The%20above%20GI%20applied%20for,Himalayas%2C%20spreads%20across%207%20states.&text=According%20to%20APEDA%2C%20Basmati%20rice,%27. 
  16. «India's to export record basmati rice in 2012/13». Reuters. 6 Ιουλίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-10-20. https://web.archive.org/web/20131020135426/http://in.reuters.com/article/2012/07/06/india-basmati-idINL3E8I62QO20120706. Ανακτήθηκε στις 2013-09-11. 
  17. «India Export Statistics». agriexchange.apeda.gov.in. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2020. 
  18. 18,0 18,1 «Rice Export from India». drdpat.bih.nic.in. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2020. 
  19. Rice export: ‘Pakistan has potential of $4b but barely touches $1b’. The Express Tribune. 8 Φεβρουαρίου 2012.
  20. Global market: Pakistani basmati may slip down the pecking order. The Express Tribune. 19 Ιουλίου 2012.
  21. Τσίμα, N., 2015. Inefficiencies in Basmati Trade in Pakistan. International Policy Digest, (7 Δεκεμβρίου).
  22. U. S. Singh (2000). Aromatic Rices. Int. Rice Res. Inst. σελ. 137. ISBN 978-81-204-1420-4. 
  23. 23,0 23,1 Μεντιατάμα, Γκραχανούσα (16 Ιανουαρίου 2019). «Kemtan akan luncurkan varietas beras basmati bernama bamora». kontan.co.id (στα Ινδονησιακά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  24. GATRAcom. «Gatracom - Kementan Berhasil Merakit Beras Basmati Asli Indonesia». www.gatra.com (στα Ινδονησιακά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  25. «Traders call for easing ban on Basmati exports». Kathmandu Post. 12 Ιουλίου 2016. http://kathmandupost.ekantipur.com/news/2016-07-12/traders-call-for-easing-ban-on-basmati-exports.html. 
  26. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2020. 
  27. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2020. 
  28. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2020. 
  29. S. Wongpornchai; T. Sriseadka; S. Choonvisase (2003). «Identification and quantitation of the rice aroma compound, 2-acetyl-1-pyrroline, in bread flowers (Vallaris glabra Ktze)». J. Agric. Food Chem. 51 (2): 457–462. doi:10.1021/jf025856x. PMID 12517110. 
  30. Big money in "speciality rices" Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας, Ηνωμένα Έθνη (2002)
  31. Fenaroli's Handbook of Flavor Ingredients, Sixth Edition, George A. Burdock (2009), CRC Press, (ISBN 978-1420090772), p. 36
  32. «The Science of Cooking Rice - Article». 7 Ιουλίου 2010. 
  33. «The Glycemic Index». Καναδική Ένωση Διαβήτη. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2018. 
  34. «Indonesia Siap Produksi Massal Beras Premium Baroma». Republika Online. 23 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  35. Fiaz, N; Khalid, F; Sarwar, MA (2013). «Whiff of Pearls». Rice Plus Magazine,ojs.irp.edu.pk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-10-02. https://web.archive.org/web/20161002152710/http://ojs.irp.edu.pk/index.php/riceplus/article/download/143/85. 
  36. Sanginga, P. C. (2009). Innovation Africa: Enriching Farmers' Livelihoods. Λονδίνο: Earthscan. σελίδες 301–302. ISBN 978-1-84407-671-0. 
  37. Lodhi, A.Y., 2019. Linguistic and Cultural Contributions of Gujarat in Eastern Africa. In Knowledge and the Indian Ocean (σελ. 225-243). Palgrave Macmillan, Cham.
  38. «Basmati Export Development Foundation». apeda.gov.in. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2018. 
  39. «Basmati Export Development Foundation». 
  40. Ράις, Τιμ (29 Ιανουαρίου 2010). «Probe finds fake basmati». This is Leicestershire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2013. 
  41. Basmati rice collaborative trial - FA0110 Αρχειοθετήθηκε 2016-04-24 στο Wayback Machine.. defra.gov.uk
  42. Άρτσακ, Σουνίλ et al. (2007). "High-throughput multiplex microsatellite marker assay for detection and quantification of adulteration in Basmati rice (Oryza sativa)" και Λακσμιναράγιανα, V. et al. (2007). "Capillary Electrophoresis Is Essential for Microsatellite Marker Based Detection and Quantification of Adulteration of Basmati Rice ( Oryza sativa)".
  43. "Bid for patent for basmati rice hits a hurdle" Αρχειοθετήθηκε 2007-12-05 στο Wayback Machine., The Hindu, 5 Νοεμβρίου 2006
  44. "India-U.S. Fight on Basmati Rice Is Mostly Settled", The New York Times

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία