Μπόρτσα

Η Μπόρτσα (σερβικά : Борча) είναι συνοικία του Βελιγραδίου, παλιό ανεξάρτητο χωριό και δήμος σήμερα διοικητικά ανήκει στον δήμο Παλίλουλα. Βρίσκεται μόλις 8 χιλιόμετρα βόρεια από το κέντρο της πόλης του Βελιγραδίου σε υψόμετρο 78 μέτρων.

Άποψη της Μπόρτσα

Ιστορία

Πρώιμη ιστορία

Στην περιοχή του σύγχρονου οικισμού της Μπόρτσα βρέθηκαν ίχνη εγκατάστασης από την εποχή του χαλκού και του σιδήρου, επίσης βρέθηκαν νομίσματα και ειδώλια από τον 3ο και 4ο αιώνα π.Χ.. Λόγω της ελώδης περιοχής βρέθηκαν κατάλοιπα τα οποία επιβεβαιώνουν την παρουσία Σαρματών και Ρωμαίων.

Βασίλειο της Ουγγαρίας και Οθωμανική Αυτοκρατορία

Με το όνομα Μπόρτσα αναφέρεται για πρώτη φορά το 1375 σαν οικισμός υπό τη διοίκηση του Βασιλείου της Ουγγαρίας. Το όνομά έχει πιθανώς σλαβική ρίζα, ενδεχομένως προέρχεται από την σλαβική λέξη «bara» σημαίνει «έλος» και υποδεικνύει τη θέση του οικισμού σε βαλτώδη περιοχή. Το 1537 κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς και διοικητικά ενσωματώνεται στο Σαντζάκι του Σμεντέρεβο. Κατά τη διάρκεια των Αυστροουγγρικών -Οθωμανικών πολέμων η Μπόρτσα έγινε το κέντρο της Οθωμανικής συνοριακής ζώνης και ήταν βαριά οχυρωμένη (φρούριο Ποράτσα), κατακτήθηκε από τους Αψβούργους το 1717 και μετά τη Συνθήκη του Πασάροβιτς το 1718 επίσημα παραδόθηκε στην Αυστροουγγαρία.

Μοναρχία των Αψβούργων

Μετά τη Συνθήκη του Βελιγραδίου το 1739 οι Αψβούργοι υποχρεώθηκαν να γκρεμίσουν τα τείχη, έπειτα λόγω της επιδημίας της πανούκλας το 1743 ολόκληρο το χωριό της Μπόρτσα κάηκε. Ο νέος οικισμός προέκυψε το 1794 γύρω από τη θέση παλιάς Μπόρτσα κι έγινε το διοικητικό κέντρο της περιοχής των στρατιωτικών συνόρων της Αυστροουγγαρίας.

Το 1848-1849 η Μπόρτσα διοικητικά ανήκε στην σερβική Βοϊβοντίνα , μια σερβική αυτόνομη περιοχή εντός της Αυστροουγγαρίας, αλλά το 1849 είχε και πάλι τεθεί υπό τη διοίκηση της στρατιωτικής περιοχής. Το 1867 με την κατάργηση της στρατιωτικής περιοχής και στις 27 Ιουνίου 1873 η Μπόρτσα έγινε μέρος της ουγγρικής μοναρχίας στα πλαίσια της Αυστροουγγαρίας. Το 1910 εθνοτικά οι Σέρβοι ήταν σε μια απόλυτη πλειοψηφία στη Μπόρτσα. [1]

Γιουγκοσλαβία και Σερβία

Μετά την κατάρρευση της Αυστροουγγαρίας το 1918 η Μπόρτσα έγινε μέρος του Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων και καταλήφθηκε από το σερβικό στρατό στις 9 Νοεμβρίου 1918. Από το 1918-1922 ήταν μέρος της επαρχίας Βανάτου, το 1922-1929 μέρος της περιφέρειας του Βελιγραδίου, και 1929-1941 μέρος της Διοίκηση Βελιγραδίου. Μεταξύ 1941 και 1944 είχε καταληφθεί από τα γερμανικά στρατεύματα και αποτελούσε διοικητικά τμήμα της αυτόνομης περιοχής του Βανάτου.

Το 1949 ο δήμος διαλύθηκε και ολόκληρη η περιοχή έγινε τμήμα του Βελιγραδίου. Η Μπόρτσα έγινε πάλι ανεξάρτητος δήμος στις 30η Μαΐου 1952, αλλά το 1955 συγχωνεύτηκε με τους δήμους Όβτσα, Κράγιατσα και Παντίνσκα Σκέλα σε έναν δήμο με το όνομα Κράγιατσα. Με τη σειρά του το 1965 ο νέος δήμος προσαρτάται στον δήμο του Βελιγραδίου Παλίλουλα.

Η περιοχή είναι επιρρεπής σε πλημμύρες σε κάποιες από αυτές το 1826, το 1888 και το 1924 ολόκληρη η περιοχή και οι οικισμοί πλημμύρισαν τελείως κάνοντας την περιοχή λίμνη. Έχει καταγραφεί ότι κατά τη διάρκεια των πλημμυρών του 1924 τα πλοία διάσωσης έπρεπε να ελιχθούν ανάμεσα στους τηλεφωνικούς στύλους και οι νεκροί θάβονταν από τις βάρκες. Το 1929-1933 χτίστηκε αντιπλημμυρικό ανάχωμα 89 χιλιομέτρων.

Πληθυσμός

Χάρτης της Μπόρτσα με τις συνοικίες της

Από τη δεκαετία του 1960 η Μπόρτσα γνώρισε μαζική ανάπτυξη με την ταχεία αύξηση του πληθυσμού, έχει πληθυσμό περίπου 46.086 σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 2011.

Πληθυσμός της Μπόρτσα σε διάφορες χρονικές περιόδους:

• 1727-1739 νοικοκυριά
• 1843 - 675
• 1859 - 124 νοικοκυριά
• 1910 - 1.535
• 1921 - 1.396
• 1931 - 1.724
• 1948 - 3.532
• 1953 - 3.384
• 1961 - 4.330
• 1971 - 9487
• 1981 - 18.549
• 1991 - 26.895
• 2002 - 35.909
• 2007 - 38.281
• 2011 - 46.086

Η απογραφή του 1910 έγινε από την Αυστροουγγαρία, οι απογραφές του 1921-2002 είναι επίσημες γιουγκοσλαβικές και σερβικές, το 2007 είναι κατά εκτίμηση.

Εθνοτικές ομάδες

Η εθνοτική δομή της Μπόρτσα σύμφωνα με την απογραφή του 2002 είναι:

• Σέρβοι = 30.834 (87.72%)
• Ρομά = 1.296 (3,69%)
• Γιουγκοσλάβοι = 474 (1,35%)
• Γκοράνι = 464 (1,32%)
• Μουσουλμάνοι = 271 (0,77%)
• Σλαβομακεδόνες = 240 (0,68%)
• Κροάτες = 232 (0,66%)

Πηγές

• Mala Prosvetina Enciklopedija, Third edition (1986), Vol.I; Prosveta; ISBN 86-07-00001-2
• Jovan Đ. Marković (1990): Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije; Svjetlost-Sarajevo; ISBN 86-01-02651-6
• Uporedni pregled broja stanovnika 1948-2002 (2004); Republički zavod za statistiku; ISBN 86-84433-14-9
• Velimir Marinković (1975): Borča - naselje i škola;
• Enciklopedija Jugoslavije, Vol. I (1955); Jugoslavenski leksikografski zavod, Zagreb;