Βικιπαίδεια

Μυθωδία

Μυθωδία - Μουσική για την αποστολή της NASA: 2001 Η Οδύσσεια του Άρη (αγγλικά: Mythodea — Music for the NASA Mission: 2001 Mars Odyssey) είναι χορωδιακή συμφωνία[1] του 1993 από τον Έλληνα συνθέτη και καλλιτέχνη της ηλεκτρονικής μουσικής, Βαγγέλη Παπαθανασίου. Αρχικά ηχογράφησε το έργο το 1993[1] και κυκλοφόρησε το 2001 από τη δισκογραφική εταιρεία Sony Classical, η οποία μεσολάβησε επίσης για την σύνδεσή της με την NASA και προώθησε την συναυλία.[2]

Το CD και DVD της Μυθωδίας του 2001 ηχογραφήθηκε/γυρίστηκε ζωντανά στην συναυλία στους Στύλους του Ολυμπίου Διός και στη σκηνή έπαιξαν: ο Βαγγέλης Παπαθανασίου - συνθεσάιζερ και πλήκτρα, η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου, η οποία συμπληρώθηκε από δύο υψίφωνες, τη σοπράνο Καθλήν Μπάτλ και την Τζέσυ Νόρμαν, η χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και τα σύνολα κρουστών Seistron και Timpana. Η συναυλία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 28 Ιουνίου 2001 και το CD κυκλοφόρησε επισήμως στις 23 Οκτωβρίου 2001 για να συμπέσει με την προσέγγιση του διαστημόπλοιου Mars Odyssey στην τροχιά του πλανήτη Άρη. Το βίντεο της συναυλίας κυκλοφόρησε στις αρχές του 2002.[3]

Πρώτη συναυλία: 1993 Επεξεργασία

Η παγκόσμια πρεμιέρα της «Μυθολογίας» (αρχικός τίτλος) πραγματοποιήθηκε στις 13 Ιουλίου 1993 ως δημόσια παράσταση στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στην Αθήνα, για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Στη σκηνή ήταν: ο Βαγγέλης, ο οποίος παρείχε το πλήρες μουσικό σκορ συνοδευόμενο από δύο ερμηνεύτριες, την μεσόφωνη Μαρκέλα Χατζηιωάννου, την Υψίφωνη Λουσιέν Ντεβάλ, καθώς και την χορωδία και τα κρουστά της Ελληνικής Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υπό την Διεύθυνση του Γάλλου μαέστρου Υβάν Σεζάρ.[4]

Η Μυθωδία είχε γραφτεί αρχικά σε επτά ωδές.[3] Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου όχι μόνο συνέθεσε τη μουσική, αλλά έγραψε και τους στίχους[5] στα αρχαία ελληνικά.[6] Σε μια συνέντευξή του 2001 στο περιοδικό KLEMblad, ο συνθέτης δήλωσε,

«Αυτό το κομμάτι συντέθηκε σε μια ώρα ... Ναι, μου πήρε μια ώρα [...] Δεν χρησιμοποιώ την τεχνολογία με τον συμβατικό τρόπο, δεν χρησιμοποιώ υπολογιστές».[2]

Για το encore, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου έπαιξε μερικές επιλογές του ρεπερτορίου του, συμπεριλαμβανομένων των "La Petite Fille de la Mer" (από το Άλμπουμ L'Apocalypse des Animaux), "Chariots of Fire", "Pulstar" (από το άλμπουμ Albedo 0.39) κομμάτια από την μουσική επένδυση της ταινίας "Η κατάκτηση του παραδείσου" ("Hispañola", "City of Isabel" και "Conquest of Paradise") και ολοκλήρωσε με τον Ελληνικό Εθνικό Ύμνο.[3]

Δεύτερη συναυλία: 2001 Επεξεργασία

Η Μυθωδία θα παραμείνει άγνωστη στο κοινό για τα επόμενα οκτώ χρόνια, αλλά ο Βαγγέλης Παπαθανασίου κράτησε στα «συρτάρια» του την συναυλία του 1993 για τον εαυτό του. Περίπου το 2000, ο Πήτερ Γκελμπ ήταν επικεφαλής της Sony Classical και διηύθυνε την δισκογραφική εταιρεία προς την κατεύθυνση της crossover μουσικής αντί στο κλασσικό mainstream ρεπερτόριο. Είχε μόλις υπογράψει με τον Βαγγέλη και βρισκόταν στη διαδικασία επιλογής μιας κυκλοφορίας κάποιων έργων του. Ο Γελμπ ακούει κάποιες κασέτες τις οποίες του έστειλε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, μέχρι που «έπεσε» στην Μυθωδία. Περιέγραψε το γεγονός σε μια συνέντευξη: «Όταν άκουσα για πρώτη φορά την Μυθωδία ήμουν σε έκσταση με την «δύναμη των θεμάτων» και του ρυθμού και χωρίς άλλο δισταγμό πρότεινα να ηχογραφηθεί αμέσως.»[2]

Με την έγκριση του Βαγγέλη Παπαθανασίου για την ηχογράφηση της Μυθωδίας με πλήρη ορχήστρα, όπως πρότεινε ο Γκελμπ, η Sony Classical ανέπτυξε σχέδιο μάρκετινγκ της Μυθωδίας, που με τη βοήθεια του φίλου και συναδέλφου του Βαγγέλη Παπαθανασίου , Δρ. Σκοττ Μπόλτον, (στην NASA), το οποίο περιελάμβανε έναν αποκλειστικό ιστότοπο για το CD, μια ζωντανή συναυλία με συμμετοχή της Ελληνικής Κυβέρνησης την μετάδοση της συναυλίας από την τηλεόραση και την κυκλοφορία του DVD της συναυλίας. Η συμφωνία με τη NASA ήταν να γίνει η Μυθωδία η επίσημη μουσική της αποστολής που αφορούσε το διαστημικό σκάφος 2001 Mars Odyssey. Αυτή η αποστολή έθεσε το διαστημικό σκάφος στην τροχιά του Άρη στις 23 Οκτωβρίου 2001 και το CD της Μυθωδίας είχε προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει επίσημα την ίδια μέρα. Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου περιέγραψε τη «σύνδεση» που ένιωσε μεταξύ της μουσικής και της αποστολής στην επίσημη ιστοσελίδα του 2001 Η Οδύσσεια του Άρη:

Η πρεμιέρα της νέας έκδοσης της Μυθωδίας πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουνίου 2001.[8] Μέχρι αυτή την ημερομηνία, το άλμπουμ είχε ήδη ηχογραφηθεί και ολοκληρωθεί. Η συναυλία ήταν μια ζωντανή παράσταση του άλμπουμ, με όλους τους συμμετέχοντες στην ηχογράφηση να επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους και με επιπλέον ερμηνευτές. Το σκηνικό ήταν ο αρχαίος ναός του Ολυμπίου Διός (6ος αιώνας π.Χ.) στην Αθήνα, που παρουσιάστηκε το έργο και βιντεοσκοπήθηκε. Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου σχολίασε την επιλογή της θέσης σε συνέντευξή του: «Η δισκογραφική εταιρεία ήθελε να προωθήσει αυτό το έργο και με ρώτησε, πού [...]; και νόμιζα ότι [...] η Ελλάδα ήταν πραγματικά κατάλληλη και ταυτόχρονα είχα μια πρόταση από τον Υπουργό Πολιτισμού [...] και αυτό συνέβη».[2]

Η συναυλία γυρίστηκε από 20μελές συνεργείο και καταγράφηκε για μεταγενέστερη εκπομπή στην τηλεόραση το Νοέμβριο, και κυκλοφόρησε σε DVD.[8] Ο προϋπολογισμός ορίστηκε στα 7 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, χωρισμένος στο μισό μεταξύ της δισκογραφικής εταιρείας Sony Classical και της ελληνικής κυβέρνησης,[9] η οποία θεωρούσε τη συναυλία καλή διαφήμιση για την Ελλάδα στο εξωτερικό και την περιέλαβε ως μέρος της ελληνικής πολιτιστικής ολυμπιάδας που οδήγησε τους θερινούς Ολυμπιακούς του 2004[10]. Υπήρξαν κάποιες αντιδράσεις που διατυπώθηκαν κυρίως από τον Μίκη Θεοδωράκη για «σπατάλη» δημόσιου χρήματος και χρήση αρχαιολογικού χώρου δηλώνοντας στα ΜΜΕ: «Δεν θα έδινα ένα δις ούτε στον Μπετόβεν».[11] Μετά από αυτό, ο ίδιος ο Βαγγέλης Παπαθανασίου , όπως και το 1993, παραιτήθηκε από κάθε αξίωση για αμοιβή για την συναυλία.[9][12]

Το θέαμα περιελάμβανε 224 μουσικούς στη σκηνή, οι ίδιοι συμμετείχαν και στην ηχογράφηση: ο Βαγγέλης, δύο αρπίστριες, η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου 75 μουσικών,[13] η χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής 123 ατόμων, καθώς και 20 νεοεισερχομένων ελληνικών συνόλων κρουστών Seistron και Tipana, 24 τυμπάνων.[10][8][14] Στα σύνολα συμμετείχαν επίσης οι καλλιτέχνιδες της Sony Classical, οι Υψίφωνες (σοπράνο) Καθλήν Μπατλ και Τζέσυ Νόρμαν. Στο πίσω μέρος της ορχήστρας, μια οθόνη προβολής με ύψος 24 μ. και πλάτος 180 μ. όπου προέβαλε εικόνες του Άρη που έδωσε η NASA, σε συνδυασμό με στοιχεία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας.[15]

Ο αριθμός των θεατών που συμμετείχαν στην εκδήλωση ήταν μεταξύ 2.000,[11] 2.500,[13] και 3.000[8] με άλλα 30.000 άτομα να παρακολουθούν δωρεάν σε μια τεράστια οθόνη στο κοντινό Παναθηναϊκό Στάδιο.[11][10][8] Η συναυλία διήρκεσε πάνω από μία ώρα, μετά από την οποία παίχτηκαν τρία encores: το Chariots of Fire, Conquest of Paradise και ένας συνδυασμός των ωδών 9 και 10.[16] Ο ίδιος ο Άρης πραγματοποίησε ιδιαίτερη «εμφάνιση» στη συναυλία, καθώς ένας εκφωνητής είπε στους θεατές να αναζητήσουν ένα πορτοκαλί σημείο που λάμπει στον καθαρό ουρανό πάνω από την ορχήστρα.[17] Η συναυλία επαναλήφθηκε την επόμενη μέρα χωρίς κοινό, για να ληφθούν επιπλέον πλάνα και από άλλες γωνίες κάμερας. Παρά το γεγονός ότι δεν ανακοινώθηκε, περίπου 50 άτομα που εμφανίστηκαν στο χώρο εισήλθαν δωρεάν, με άδεια από τον ίδιο τον Βαγγέλη.[14] Η Μυθωδία ήταν να εκτελεστεί από άλλες ορχήστρες, χωρίς τη συμμετοχή του Βαγγέλη Παπαθανασίου ,[13] αλλά αυτό δεν συνέβη.

Άλμπουμ Επεξεργασία

Μυθωδία - Μουσική για την αποστολή της NASA: 2001 Η Οδύσσεια του Άρη
Μουσικό άλμπουμ από Vaggelis
Κυκλοφόρησε23 Οκτωβρίου 2001
Ηχογραφήθηκε2001
Μουσικό είδοςΣυμφωνική
Διάρκεια66:00
ΠαραγωγόςVaggelis
ΔισκογραφικήSony Classical
Δισκογραφικό χρονολόγιο
(Vaggelis)
Reprise 1990–1999Μυθωδία
(2001)		Odyssey: The Definitive Collection
 Επαγγελματική βαθμολόγηση
Επανεξετασμένα αποτελέσματα
Πηγή Βαθμολόγηση
Allmusic      [18]
Film Score Monthly      [19]
Filmtracks.com      [20]
Sputnikmusic      [21]

Το άλμπουμ ηχογραφήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, που επιλέχθηκε για την εξαιρετική ακουστική του.[22] Για την ηχογράφηση, ο Βαγγέλης επέκτεινε την αρχική σύνθεση του 1993 προσθέτοντας δύο ωδές, επεκτείνοντας δύο ακόμα και εισήγαγε κάποια νέα θέματα σε όλα τα σημεία. Τα μέρη του χορού επίσης εμπλουτίστηκαν με στίχους και μελωδικές αλλαγές.[13]

Εκτός από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου , κανένας από τους μουσικούς και καλλιτέχνες της συναυλίας του 1993 δεν επανέλαβε τους ρόλους τους. Αντ 'αυτού, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου συνοδεύτηκε από την Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου, η οποία συμπληρώθηκε με δύο αρπίστριες, τη σοπράνο Καθλήν Μπάτλ και την Τζέσυ Νόρμαν (και οι δύο Κλασσικές καλλιτέχνες της Sony) καθώς και την Χορωδία της Ελληνικής Εθνικής Όπερας με το συγκρότημα κρουστών. Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ζήτησε από τον μουσικό Μπλέικ Νίλυ να κάνει τις ενορχηστρώσεις και να διευθύνει την ορχήστρα επίσης.[13]

Αν και το άλμπουμ ολοκληρώθηκε από την ημερομηνία της συναυλίας τον Ιούνιο του 2001, η κυκλοφορία του «πάγωσε» μέχρι τις 23 Οκτωβρίου 2001, για να συμπέσει με την είσοδο του διαστημοπλοίου Mars Odyssey 2001 στην τροχιά του Άρη.[8] Ένας promo-CD ωστόσο δόθηκε στον Τύπο κατά την ημερομηνία της συναυλίας και από ένα CD σε μια μπλε βελούδινη θήκη δόθηκε σε καλεσμένους ιδιωτικού δείπνου που παρασχέθηκε μετά τη συναυλία.[23] Το 2004, δύο από από αυτά τα CD με αυτές τις θήκες δημοπρατήθηκαν στο διαδίκτυο για φιλανθρωπικούς σκοπούς, συγκεντρώνοντας συνολικά 2.435 δολάρια ΗΠΑ.[15]

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου σημείωσε ότι «είναι πραγματικά η μουσική που καταφέρνει να μιλήσει σε όλους. Στη Μυθωδία, ο καθένας μπορεί να βρει κάτι για να ταυτιστεί, διότι είναι σε αυτή την κοινή γλώσσα».[8]

Λίστα κομματιών Επεξεργασία

  1. "Εισαγωγή" – 2:43
  2. "Ωδή 1" – 5:41
  3. "Ωδή 2" – 5:39
  4. "Ωδή 3" – 5:51
  5. "Ωδή 4" – 13:42
  6. "Ωδή 5" – 6:35
  7. "Ωδή 6" – 6:27
  8. "Ωδή 7" – 4:58
  9. "Ωδή 8" – 3:07
  10. "Ωδή 9" – 5:00
  11. "Ωδή 10" – 3:03
  12. "Δρόμοι της Φωτιάς"

Δύο single κυκλοφόρησαν επίσης, και τα δύο παρουσιάζουν ένα κομμάτι που ονομάζεται "Mythodea Special Edit" (3:57), το οποίο συνδυάζει μέρη των "Ωδή 9" και "Ωδή 1", αλλά και "Ωδή 1" και "Ωδή 7". Δεν ήταν ευρέως διαθέσιμα, οπότε ο αρχικός τους σκοπός μπορεί να ήταν καθαρά διαφημιστικός, όπως άλλωστε και ένας αριθμός άλλων κυκλοφοριών CD-single.[15]

Υπήρχαν παραλλαγές στη λίστα: ορισμένες εκδόσεις του άλμπουμ φέρουν εναλλακτικούς τίτλους "Ωδή 1" μέσω της "Ωδή 11", και το "Mythodea Special Edit" μερικές φορές το συμπεριελάμβανε είτε ως μπόνους είτε ως κρυφό κομμάτι.

Το CD είναι ενισχυμένο με κείμενο, με την ακόλουθη κεφαλίδα να εμφανίζεται: Mythodea - Music for the NASA Mission: 2001 Mars Odyssey - Battle Kathleen, Jessye Norman, Vangelis. Το κείμενο της λίστας εμφανίζεται για το κομμάτι 4 κάπως έτσι: Movement 3 / Vangelis - London Metropolitan Orchestra - Athens Opera Choir - K.Battle - J.Norman.

Πωλήσεις και βραβεία Επεξεργασία

Το άλμπουμ έφθασε στο # 1 στα chart της Ελλάδας, όπου έγινε πλατινένιο[24] και ήταν υποψήφιο για τα ελληνικά βραβεία μουσικής "Arion" του 2002, στην κατηγορία "Καλύτερης ορχηστρικής μουσικής". Στην Πορτογαλία, το άλμπουμ έφτασε στο # 2 στα charts και έγινε ασημένιο με πάνω από 10.000 πωλήσεις. [25] Το άλμπουμ έφτασε στην θέση # 39 στην Ιταλικά chart, # 46 στα Γερμανικά και # 75 στα Ελβετικά.[26] Στην κατάταξη των Billboard Classical Albums βρέθηκε στη θέση # 12, παραμένοντας 22 εβδομάδες, [27] ενώ έφτασε στην # 4 θέση στο chart του Top Classical Albums.[28][29]

Άλλες εκδόσεις Επεξεργασία

Μια ρεμιξαρισμένη έκδοση της "Ωδής 1" περιλαμβάνεται στην Μυθωδία του Βαγγέλη Odyssey: The Definitive Collection (2003). Η έναρξη της πρώτης ωδής (Movement 1) ξεκινά με λιγότερα ηχητικά εφέ, τα όργανα ακούγονται ένα προς ένα πιο ξεκάθαρα και απουσιάζει η αρχική αντίστροφη μέτρηση. [30] Η ίδια ωδή χρησιμοποιήθηκε ως θέμα τίτλου του Γερμανικού reality Show Der Maulwurf (Αγγ. The Mole)που προβλήθηκε από τον γερμανικό σταθμό Pro7 το 2001. Χρησιμοποιήθηκε επίσης μουσική επένδυση στα trailer των ταινιών του Χόλιγουντ X-Men (2000) και The Scorpion King (2002).[25] Τέλος, η "Ωδή 9" συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ Classic Kathleen Battle /A Portrait.

Βίντεο Επεξεργασία

Μία συνοπτική επεξεργασία της ωριαίας συναυλίας έγινε διαθέσιμη για μετάδοση από τηλεοπτικούς σταθμούς και αργότερα κυκλοφόρησε σε DVD, κόβοντας τα διαστήματα ανάμεσα στις ωδές και αφήνοντας μόνο το πρώτο encore, για συνολικό χρόνο αναπαραγωγής 76 λεπτών. Πιο σημαντικές αλλαγές ήταν, το ότι η ζωντανή εκτέλεση της ορχήστρας και οι ερμηνείες των σοπράνο αντικαταστάθηκαν από την έκδοση άλμπουμ που μιξαρίστηκε με ζωντανά χειροκροτήματα, εκτός από το encore που διατήρησε από την αρχική ζωντανή ηχογράφηση. Ο συγχρονισμός της ζωντανής εκτέλεσης με την εγγραφή άλμπουμ επιτεύχθηκε με ένα click-track (κάτι ανάλογο της κλακέτας του κινηματογράφου) που παίχθηκε για τους μουσικούς.

Το DVD-Video και το VHS της Μυθωδίας κυκλοφόρησαν στις 17 Φεβρουαρίου 2002.[25] Το DVD διαθέτει στερεοφωνικό PCM και 5.1 ήχο Dolby Digital, 16: 9 μη αναμορφική εικόνα και έχει ως έξτρα: τις βιογραφίες των καλλιτεχνών, το "Making of Mythodea", το μουσικό βίντεο, την εισαγωγή από τη NASA και γραπτές σημειώσεις του Βαγγέλη. Το DVD-Video έφθασε στην κατηγορία "χρυσού" στην Πορτογαλία, με περισσότερες από 14.000 πωλήσεις.[25]

Συντελεστές Επεξεργασία

1993 Επεξεργασία

Μουσική σύνθεση, ενορχήστρωση και παραγωγή του Βαγγέλη.

Συναυλία που εμπνεύστηκε, σχεδίασε και σκηνοθέτησε ο Βαγγέλης.

2001 Επεξεργασία

Άλμπουμ σε σύνθεση, ενορχήστρωση και παραγωγή από τον Βαγγέλη.

Συναυλία που εμπνεύστηκε, σχεδίασε και σκηνοθέτησε ο Βαγγέλης.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 «Vangelis - Mythodea booklet». www.vangelismovements.com. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2019. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Elsewhere: Interviews, KLEMblad 107, October 2001». www.elsew.com. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2019. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Elsewhere: Vangelis concerts». www.elsew.com. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2019. 
  4. ↑ 1993 concert program.
  5. ↑ «Lyrics of Mythodea in Greek». web.archive.org. 30 Σεπτεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2019. 
  6. ↑ «Vangelis - Mythodea Album review». www.vangelismovements.com. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2019. 
  7. ↑ «Vangelis: Mythodea». NASA. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2016. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 Maria Paravantes (August 25, 2001). «Vangelis Prepares For Blastoff On Musical Mission To Mars». Billboard 113 (34): 50. ISSN 0006-2510. https://books.google.hr/books?id=_hMEAAAAMBAJ. Ανακτήθηκε στις August 20, 2016. 
  9. ↑ 9,0 9,1 «A symphony for alien ears». Telegraph.co.uk. 18 Οκτωβρίου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Myles Garcia (2014). Secrets of the Olympic Ceremonies. eBookIt. ISBN 9781456608088. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Lodewijks, Dennis (Ιαν. 2005). «"Elsewhere": Vangelis' concerts/Mythodea». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  12. ↑ Manolopoulou, Fouli (Vangelis production manager) (Ιουνίου 2002). «Vangelis Papathanasiou, the International Greek». Status magazine. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Lodewijks, Dennis (14 Οκτωβρίου 2001). «Blake Neely interview». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Van Houtert, John. «"Elsewhere": Concert review». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Lodewijks, Dennis. «"Elsewhere": Vangelis' albums». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  16. ↑ Lodewijks, Dennis (Ιουνίου 2001). «"Elsewhere": News». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  17. ↑ :Gomez, Samuel. «"Elsewhere": concert review». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  18. ↑ «Allmusic review». 
  19. ↑ Nick Joy (22 Ιανουαρίου 2002). «CD Reviews: K-Pax, Mythodea and Bruce Broughton Concert Work». Film Score Monthly. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2016. 
  20. ↑ Blake Neely (20 Οκτωβρίου 2001). «Mythodea Review». Filmtracks.com. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2016. 
  21. ↑ «Vangelis - Mythodea». sputnikmusic.com. 2 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2016. 
  22. ↑ «Vangelis interview». Greek newspaper Ta Nea. 23 Ιουνίου 2001. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  23. ↑ Fennimore, Don. «Vangelis Collector». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  24. ↑ «Vangelis Papathanasiou, the International Greek». Status magazine. Ιουνίου 2002. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 «Dennis Lodewijks' Elsewhere». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
  26. ↑ «Vangelis - Mythodea charts». italiancharts.com. Hung Medien. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2016. 
  27. ↑ «Vangelis Chart History - Classical Albums chart». Billboard. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  28. ↑ Billboard Top Classical Albums. 113. Billboard. November 24, 2001, σελ. 78. https://books.google.hr/books?id=MxIEAAAAMBAJ. Ανακτήθηκε στις August 19, 2016. 
  29. ↑ «Vangelis chart results». Billboard Biz. Billboard. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  30. ↑ Lodewijks, Dennis (24 Σεπτεμβρίου 2003). «"Elsewhere": Earlier news updates: 2003». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2006. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μυθωδία&oldid=10445904"