Ναυμαχία της Χίου (1319)
Η Ναυμαχία της Χίου διεξήχθη στα ανοιχτά της νήσου Χίου μεταξύ λατινικού στόλου -κυρίως των Ιωαννιτών Ιπποτών- και τουρκικού στόλου από το εμιράτο των Αϊδινιδών. Ο χριστιανικός στόλος πέτυχε μεν συντριπτική νίκη, όμως για τους Αϊδινίδες -που είχαν εμπλακεί στην πειρατεία ήδη από την κατάρρευση της βυζαντινής ισχύος- δεν επρόκειτο παρά μόνον για μία προσωρινή οπισθοδρόμηση στην άνοδό τους.
Ιστορικό Επεξεργασία
Η κατάρρευση της βυζαντινής ισχύος στη δυτική Μικρά Ασία και το Αιγαίο στα τέλη του 13ου αι. καθώς και η διάλυση του Βυζαντινού ναυτικού το 1284 δημιούργησαν κενό ισχύος στην περιοχή, το οποίο άμεσα εκμεταλλεύτηκαν τα τουρκομανικά εμιράτα και οι επιδρομείς γαζί. Χρησιμοποιώντας ντόπιους Έλληνες ναυτικούς οι Τούρκοι επιδόθηκαν στην πειρατεία σε όλο το Αιγαίο, στοχεύοντας ιδιαίτερα τις πολυάριθμες λατινικές νησιωτικές κτήσεις. Οι δραστηριότητες των Τουρκικών κουρσάρων υποβοηθήθηκαν από τις διαμάχες μεταξύ των δύο μεγάλων λατινικών ναυτικών κρατών, δηλαδή της Βενετίας και της Γένουας.[1] Το 1304 οι Τούρκοι του Μεντεσέ (και αργότερα οι Αϊδινίδες) κατέλαβαν το λιμάνι της Εφέσου και φάνηκε ότι τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου θα έπεφταν σύντομα στα χέρια των Τούρκων επιδρομέων. Προκειμένου να αποτρέψουν μια τόσο καταστροφική εξέλιξη οι Γενουάτες κατέλαβαν την ίδια χρονιά τη Χίο, όπου ο Μπενεντέτο Α΄ Ζακαρία ίδρυσε ηγεμονία, ενώ περί το 1308 οι Ιωαννίτες Ιππότες κατέλαβαν τη Ρόδο. Αυτές οι δύο δυνάμεις θα φέρουν το βάρος της αντιμετώπισης των Τουρκικών πειρατικών επιδρομών μέχρι το 1329.[2]
Ναυμαχία της Χίου και επακόλουθα Επεξεργασία
Τον Ιούλιο του 1319 ο στόλος του εμιράτου του Αϊδινίου, υπό την προσωπική διοίκηση του εμίρη Μεχμέτ Μπεγκ, απέπλευσε από το λιμάνι της Εφέσου. Αποτελείτο από 10 γαλέρες και 18 άλλα σκάφη. Συγκρούστηκε στα ανοιχτά της Χίου με στόλο Ιωαννιτών αποτελούμενο από 24 πλοία και 80 Ιωαννίτες Ιππότες, υπό τον Αλβέρτο του Σβάρτσμπουργκ, ο οποίος είχε ενισχυθεί επίσης από μία γαλέρα και έξι άλλα πλοία του Mαρτίνου Ζακαρία από τη Χίο. Επρόκειτο για συντριπτική νίκη των Λατίνων: μόνο έξι τουρκικά σκάφη κατάφεραν να ξεφύγουν από την αιχμαλωσία ή την καταστροφή.[3]
Τη νίκη αυτή ακολούθησε η ανάκτηση της Λέρου, της οποίας ο γηγενής Ελληνικός πληθυσμός είχε επαναστατήσει στο όνομα του Βυζαντινού Αυτοκράτορα, καθώς και μία ακόμα νίκη τον επόμενο χρόνο εναντίον τουρκικού στόλου που ήταν έτοιμος να εισβάλει στη Ρόδο.[4] Ο πάπας Ιωάννης ΚΒ΄ αντάμειψε τον Σβάρτσμπουργκ επαναφέροντάς τον στη θέση του μεγάλου Διδασκάλου (Preceptor) της Κύπρου -από όπου είχε απολυθεί δύο χρόνια νωρίτερα- και του υποσχέθηκε τη διοίκηση της Κω, εάν μπορούσε να την καταλάβει.[5]
Επιπτώσεις Επεξεργασία
Σύμφωνα με τον ιστορικό Mάικ Καρ, η νίκη στη Χίο ήταν ακόμη πιο σημαντική διότι επετεύχθη με πρωτοβουλία των Ιωαννιτών και των Ζακαρία χωρίς καμία υποστήριξη ή χρηματοδότηση από άλλες δυτικές δυνάμεις, κυρίως τον πάπα, ο οποίος ήταν ακόμη απασχολημένος με τα σχέδια για την έναρξη νέας Σταυροφορίας στους Αγίους Τόπους. Ωστόσο, επηρέασε τους στρατηγικούς υπολογισμούς των δυτικών δυνάμεων και άρχισαν οι προσπάθειες για τη δημιουργία χριστιανικής ναυτικής ένωσης με σκοπό την αντιμετώπιση της τουρκικής πειρατείας.[5]
Βραχυπρόθεσμα η ήττα στα ανοιχτά της Χίου δεν μπόρεσε να ανακόψει την άνοδο των Αϊδινιδών. Σύντομα οι Zακαρία αναγκάστηκαν να παραδώσουν τη Σμύρνη στον γιο τού Mεχμέντ, Ουμούρ Μπεγκ, υπό την ηγεσία του οποίου οι στόλοι των Αϊδινιδών έδρασαν στο Αιγαίο τις επόμενες δύο δεκαετίες, έως ότου δύο Σταυροφορίες για τη Σμύρνη (1343–1351) έσπασαν την εξουσία του εμιράτου του Αϊδινίου.[6]
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
Πηγές Επεξεργασία
- Carr, Mike (2013). «The Hospitallers of Rhodes and their Alliances against the Turks». Στο: Buttigieg, Emanuel. Islands and Military Orders, c.1291–c.1798. Farnham: Ashgate. σελίδες 167–176. ISBN 978-1-472-40990-4.
- İnalcık, Halil (1993). «The Rise of the Turcoman Maritime Principalities in Anatolia, Byzantium, and the Crusades». The Middle East & the Balkans Under the Ottoman Empire: Essays on Economy & Society. Indiana University Turkish Studies Department. σελίδες 309–341. ISBN 1878318047.
- Luttrell, Anthony (1975). "The Hospitallers at Rhodes, 1306–1421". In Setton, Kenneth M.; Hazard, Harry W. (eds.). A History of the Crusades, Volume III: The Fourteenth and Fifteenth Centuries. Madison and London: University of Wisconsin Press. pp. 278–313. ISBN 0-299-06670-3.