Βικιπαίδεια

Νικόλαος Γύζης

Έλληνας ζωγράφος

Ο Νικόλαος Γύζης (Σκλαβοχώρι Τήνου, 1 Μαρτίου 1842[13] - Μόναχο, 22 Δεκεμβρίου 1900 (ι) / 4 Ιανουαρίου 1901 (γ)) ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες ζωγράφους του 19ου αιώνα της λεγόμενης «Σχολής του Μονάχου». Διακρίθηκε σε όλα τα χρόνια των σπουδών του και πήρε τα πρώτα βραβεία στην ξυλογραφία, τη ζωγραφική και τη χαλκογραφία.[14]

Νικόλαος Γύζης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Νικόλαος Γύζης (Ελληνικά)
Γέννηση1  Μαρτίου 1842[1][2][3]
Τήνος
Θάνατος4  Ιανουαρίου 1901[4][3][5]
Μόναχο[6]
Τόπος ταφήςΝόρντφριεντοφ
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά[7]
Γερμανικά[7]
νέα ελληνική γλώσσα[8]
ΣπουδέςΑκαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου
Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταζωγράφος[9][10]
διδάσκων πανεπιστημίου
καθηγητής[9][10]
εικαστικός καλλιτέχνης[11]
καθηγητής καλλιτεχνικών[11]
ΕργοδότηςΑκαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου
Αξιοσημείωτο έργοΗ ψυχή του καλλιτέχνη
Τα αρραβωνιάσματα των παιδιών
Οικογένεια
ΤέκναΤηλέμαχος Γύζης[12]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφικά στοιχεία

Επεξεργασία
 
Αλληγορία της ζωγραφικής (1890)

Ο Νικόλαος Γύζης ήταν ένα από τα έξι παιδιά του ξυλουργού Ονούφριου Γύζη και της Μαργαρίτας Γύζη, το γένος Ψάλτη, που ζούσαν στο Σκλαβοχώρι της Τήνου. Το 1850, η οικογένειά του μετοίκησε στην Αθήνα και ο μικρός Νικόλαος άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο Σχολείο των Τεχνών (μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών), αρχικά ως ακροατής και, από το 1854 έως το 1864, ως κανονικός σπουδαστής.

Με το τέλος των σπουδών του, γνωρίστηκε με τον πλούσιο φιλότεχνο Νικόλαο Νάζο, με τη μεσολάβηση του οποίου έλαβε υποτροφία από το ευαγές ίδρυμα του Ναού της Ευαγγελιστρίας της Τήνου, προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου.[15]

Τον Ιούνιο του 1865 ο Γύζης έφθασε στο Μόναχο, όπου συνάντησε τον συνάδελφο και φίλο του Νικηφόρο Λύτρα. Ο τελευταίος τον βοήθησε στο να εγκλιματιστεί γρήγορα στο γερμανικό περιβάλλον. Πρώτοι του δάσκαλοί του στο Μόναχο ήταν ο Χέρμαν Άνσυτς (Hermann Anschütz) και ο Αλεξάντερ Βάγκνερ (Alexander Wagner). Τον Ιούνιο του 1868 έγινε δεκτός στο εργαστήριο του Καρλ φον Πιλότυ (Karl von Piloty). Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Μόναχο το 1871 και τον Απρίλιο του 1872 επέστρεψε στην Αθήνα, για να μετατρέψει το πατρικό του σπίτι επί της οδού Θεμιστοκλέους σε ατελιέ. Μαζί με τον Νικηφόρο Λύτρα, ταξίδεψε το 1873 στη Μικρά Ασία.[16]

Απογοητευμένος από τις συνθήκες της Ελλάδας, τον Μάιο του 1874 εγκατέλειψε την Αθήνα και επέστρεψε στο Μόναχο, όπου έμελλε να ζήσει για το υπόλοιπο της ζωής του. Το 1876, ταξίδεψε παρέα με τον Νικηφόρο Λύτρα στο Παρίσι. Έναν χρόνο αργότερα νυμφεύθηκε την Άρτεμη Νάζου, με την οποία απέκτησε τέσσερις κόρες· την Πηνελόπη (γεν. 1878, πέθανε μόλις δώδεκα ημερών), τη Μαργαρίτα-Πηνελόπη (γεν. 1879), τη Μαργαρίτα (γεν. 1881) και την Ιφιγένεια (γεν. 1890), και έναν γιο, τον Ονούφριο-Τηλέμαχο (γεν. 1884).[17][18]

Το 1880, ανακηρύχθηκε σε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Μονάχου και το 1888 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής στο ίδιο ίδρυμα.[18] Το 1881, πέθανε η μητέρα του και έναν χρόνο μετά πέθανε και ο πατέρας του. Το 1895, επισκέφθηκε για τελευταία φορά την Ελλάδα, την οποία ποτέ δεν ξέχασε και πάντα νοσταλγούσε. Προσβεβλημένος από λευχαιμία, πέθανε στο Μόναχο στις αρχές του 1901.[19] Λέγεται ότι τα τελευταία του λόγια ήταν: «Λοιπόν ας ελπίζωμεν και ας ζητούμεν να είμεθα εύθυμοι!». Η σορός του ενταφιάστηκε στο Βόρειο Κοιμητήριο (Νόρντφριεντοφ, Nordfriedhof) του Μονάχου στη Βαυαρία.

Το έργο του

Επεξεργασία

Ο Νικόλαος Γύζης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ακαδημαϊκού ρεαλισμού του ύστερου 19ου αιώνα, του συντηρητικού εικαστικού κινήματος που είναι γνωστό ως «Σχολή του Μονάχου», τόσο σε ελληνικό όσο και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Συμμετείχε και βραβεύτηκε σε πάρα πολλές ελληνικές και ευρωπαϊκές εκθέσεις, από το 1870 έως το 1900. Μάλιστα, μετά τον θάνατό του το 1901, τιμήθηκε με έκθεση έργων του στην 8η Διεθνή Καλλιτεχνική Έκθεση του Γκλασπαλάστ (Glaspalast).

Σπουδαστής στην Ακαδημία του Μονάχου, ενστερνίστηκε όλες τις αρχές των Γερμανών δασκάλων του, φτιάχνοντας έργα σπάνιας επιδεξιότητας μέσα στα όρια του ιστορικού ρεαλισμού και της ηθογραφίας. Με τα έργα του, ειδικά αυτά της νεότητάς του, έλαβε τον χαρακτηρισμό «γερμανικότερος των Γερμανών» και επαινέθηκε με το παραπάνω από τους τεχνοκριτικούς και τον Τύπο της εποχής.

Δύο από τα μεγάλα «γερμανικά» του έργα, οι Ελεύθερες τέχνες και τα πνεύματα της καλλιτεχνικής βιοτεχνίας, που κοσμούσαν την οροφή Μουσείου Διακοσμητικών Τεχνών του Καϊζερσλάουτερν (1878-1880), και Ο θρίαμβος της Βαυαρίας, που κοσμούσε την αίθουσα συνεδριάσεων του Μουσείου Διακοσμητικών Τεχνών της Νυρεμβέργης (1895-1899), καταστράφηκαν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σημαντικά έργα του που αφορούν την περίοδο της Τουρκοκρατίας είναι Τα αρραβωνιάσματα (1875)[20] και Το κρυφό σχολειό (1885, συλλογή Εμφιετζόγλου).

 
Γέρος χωρικός (1883)

Ένα από τα σημαντικότερα έργα του Γύζη είναι ο Γέρος Χωρικός, που απεικονίζει έναν ηλικιωμένο Βαυαρό και φιλοτεχνήθηκε το 1883. Ο πίνακας αυτός είχε αγοραστεί στην Ετήσια ΄Εκθεση της Λειψίας στις 20 Νοεμβρίου του 1913, στο αστρονομικό ποσοστό των 1.600 μάρκων της εποχής εκείνης, από την ιστορική Γκαλερί του Μονάχου Χάϊνεμαν. Ο πίνακας μνημονεύεται στα αρχεία της περίφημης Γκαλερί. Το έργο βρίσκεται σήμερα σε ιδιωτική συλλογή της Γερμανίας.

Άτομο βαθιά θρησκευόμενο, στράφηκε αργότερα προς τις αλληγορικές και τις μεταφυσικές παραστάσεις. Τα λεγόμενα «θρησκευτικά» του έργα, με πλέον χαρακτηριστικό τον πίνακα Ιδού ο Νυμφίος έρχεται (1895-1900, Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου), αντιπροσωπεύουν τα οράματα του ώριμου πλέον καλλιτέχνη και δηλώνουν απερίφραστα τις υπαρξιακές του αγωνίες. Κυρίαρχο θέμα των ώριμων έργων του ήταν ο αγώνας του εναντίον του Κακού και η τελική νίκη του Καλού. Η σημαντικότερη μορφή σ' αυτά τα έργα του είναι η γυναίκα, που άλλοτε εμφανίζεται ως Τέχνη, άλλοτε ως Μουσική, άλλοτε ως Άνοιξη, άλλοτε ως Δόξα, κ.λπ.

Νεότεροι μελετητές του έργου του διακρίνουν ότι στα λιγότερο γνωστά ύστερα έργα του, και κυρίως στα σχέδιά του με κάρβουνο και κιμωλία, ο Γύζης δίνει μια εξπρεσιονιστική τάση απελευθέρωσης από τον ακαδημαϊκό ρεαλισμό.

Ο Γύζης φιλοτέχνησε επίσης αφίσες και εικονογράφησε βιβλία.

Οι επιστολές του

Επεξεργασία

Η ζωή και το έργο του Νικολάου Γύζη φωτίζεται επίσης από τις επιστολές που έγραφε από το 1869 και μέχρι το τέλος της ζωής του (Επιστολαί Νικολάου Γύζη, Εκδόσεις «Εκλογής», Αθήναι 1953).[21] Παρατίθενται μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«Σας βεβαιώ, Κύριε Νάζε, ότι δεν είμαι διόλου σπάταλος. Ζω με την μεγαλυτέραν οικονομίαν, αλλά τα έξοδα της τέχνης μου, και προ πάντων τα μοδέλα, κοστίζουν φρικτά και άνευ αυτών δεν ημπορώ να κάμω βήμα. Εις την αρχήν ήμουν εις μικροτέρας σχολάς, όπου τα μοδέλα επληρώνοντο από την Ακαδημίαν, αλλ' αφ' ότου εμβήκα εις την σχολή των συνθέσεων, τα πληρώνω ο ίδιος και διά τούτο έπεσα έξω. [...] Έγραψα και θα γράψω πάλιν προς την επιτροπήν της Ευαγγελιστρίας διά τους μισθούς μου...»

— Επιστολή προς τον Νικόλαο Νάζο, 3 Ιουνίου 1873

«Πόσον πτωχός είναι ο ζωγράφος απέναντι του ποιητού! Αν ξαναγεννηθώ θα γίνω ποιητής και μουσικός.»

— Επιστολή προς τον Νικόλαο Νάζο, 7 Απριλίου 1875

«Αν ήτο δυνατόν να ημπορούσα να ηρχόμουν εις την Ελλάδα, ίσως κατά πρώτον εις την Κεφαλληνίαν και κατόπιν εις την Τήνον, εις τα γλυκά αυτά μέρη.»

— Επιστολή προς τον αδελφό της γυναίκας του, 22 Οκτωβρίου 1900

Πινακοθήκη

Επεξεργασία

Ορισμένοι σπουδαίοι πίνακες, όπως το Κού-κου, τα Αρραβωνιάσματα, Ο Κουρέας και άλλοι, έχουν παραπομπή σε σελίδες όπου περιγράφονται αναλυτικότερα.

Κατάλογος των έργων του Γύζη

Επεξεργασία

Ακολουθεί κατάλογος από τα παραπάνω, αλλά και επιπλέον γνωστά έργα του:

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 29  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Nikolaus Gysis». (Ολλανδικά) RKDartists. 34808.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Nikolaos Gysis». (Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. Oxford University Press. 2006. B00081958. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
  4. ↑ «Nikolaus Gysis» (Ολλανδικά) 34808.
  5. ↑ (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. gysis-nikolaus. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. ↑ «Benezit Dictionary of Artists». (Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. Oxford University Press. 2006. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
  7. ↑ 7,0 7,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0114799. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  8. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0114799. Ανακτήθηκε στις 17  Ιανουαρίου 2024.
  9. ↑ 9,0 9,1 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/103163. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  10. ↑ 10,0 10,1 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/22940. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  11. ↑ 11,0 11,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0114799. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  12. ↑ topoimnimis.keni.gr/index.php/el/glyptes/item/30-gyzis-tilemaxos.
  13. ↑ Χρήστος Λάζος, «Νικόλαος Γύζης», Ιστορία Εικονογραφημένη,τχ.76 (Οκτώβριος 1974),σελ.96
  14. ↑ Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμ. 3ος, Εκδοτική Αθηνών
  15. ↑ Χρήστος Λάζος, «Νικόλαος Γύζης», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ. 76 (Οκτώβριος 1974), σελ. 97
  16. ↑ Χρήστος Λάζος, «Νικόλαος Γύζης», Ιστορία Εικονογραφημένη,τχ.76 (Οκτώβριος 1974),σελ.98
  17. ↑ Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, «Ν.Γύζης», άρθρο του Ζ.Παπαντωνίου, τόμ.8, σσ.746-54
  18. ↑ 18,0 18,1 Χρήστος Λάζος, «Νικόλαος Γύζης», Ιστορία Εικονογραφημένη,τχ.76 (Οκτώβριος 1974),σελ.99
  19. ↑ Χρήστος Λάζος, «Νικόλαος Γύζης», Ιστορία Εικονογραφημένη,τχ.76 (Οκτώβριος 1974),σελ.103
  20. ↑ Λεύκωμα Τηνίων Καλλιτεχνών, Εστία (1925)
  21. ↑ Επιμέλεια Γ.Δροσίνη και Γ.Κορομηλά.

Πηγές

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Νέλλη Μισιρλή, Γύζης, 398 σελ. Εκδ. Αδάμ, Αθήνα 1996. ISBN 960-500-008-3.
  • Μαρίνος Καλλιγάς, Νικόλας Γύζης. Η ζωή και το έργο το, 259 σελ. Εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αθήνα 1995. ISBN 960-250-110-3.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νικόλαος_Γύζης&oldid=10605259"